Cà Mau là tỉnh duy nhất của cả nước có ba mặt giáp biển, địa hình thấp, với chiều dài bờ biển hơn 310km, thường xuyên chịu ảnh hưởng của triều cường, sóng lớn, nước biển dâng, đặc biệt là biến đổi khí hậu và hạn hán kéo dài.
Trong những năm qua, tỉnh Cà Mau đã triển khai nhiều dự án kè chống sạt lở, tuy nhiên, nguồn vốn hạn chế, nên nhiều đoạn sạt lở vẫn còn bỏ ngỏ.
Một vị trí đất rừng ven biển thuộc địa phận tỉnh Cà Mau bị sóng biển xâm thực.
Nhiều diện tích đất bị sóng biển cuốn trôi
Hơn 10 năm qua, nhiều hộ dân ven biển tỉnh Cà Mau đã mất trắng hàng nghìn mét vuông đất, nhà cửa cũng bị cuốn trôi bởi những con sóng dữ.
Trước tác động rõ rệt của biến đổi khí hậu, sạt lở không còn là nguy cơ mà đã trở thành hiện thực khắc nghiệt đối với Cà Mau.
Đứng trước căn nhà tạm bợ bằng cây lá địa phương, mái tol, chỉ còn cách mép biển chừng trăm mét, chị Trần Thị Cương (ngụ ấp Chợ Thủ B, xã Tân Ân, tỉnh Cà Mau) chia sẻ, chia sẻ: "Mười năm, nay sóng biển đã nuốt mất 5,7ha đất vuông tôm cùng nhà cửa của tôi. Không còn đất, gia đình tôi phải thuê lại đất kế bên để làm vuông, sinh sống".
Còn anh Nguyễn Văn Khánh (cách nhà chị Cương vài chục mét) chia sẻ, những năm qua, sóng biển lấn át và làm 5ha đất vuông tôm của anh đang mất dần.
"Những lúc nước lên, sóng đánh dữ quá không ở nổi. Mong nhà nước làm kè để còn giữ đất giữ nhà", anh Khánh nói.
Căn nhà của chị Cương nằm cách biển khoảng hơn 100m.
Từng sở hữu 3ha đất nuôi tôm, nhưng giờ chỉ còn căn chòi trơ trọi trên thửa đất cuối cùng, ông Nguyễn Văn Tẻo (ngụ xã Tân Ân, tỉnh Cà Mau) chia sẻ: "Mùa gió chướng năm rồi, nước dâng cao hơn 2m cuốn trôi nhiều tài sản trong nhà, vợ chồng ông phải gửi nhờ đồ đạc ở nhà người thân. Hằng ngày, tôi mò cua, bắt ốc bám biển kiếm sống".
Cần giải pháp lâu dài
Theo ông Nguyễn Thanh Tùng, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Cà Mau, tình trạng sạt lở bờ biển, bờ sông trên địa bàn tỉnh Cà Mau đang diễn biến phức tạp.
Hiện tại, bờ biển Đông có khoảng 61km sạt lở nguy hiểm, bờ biển Tây khoảng 22km và bờ sông khoảng 120km. Đặc biệt, nhiều khu vực rừng phòng hộ đã bị mất, đất liền càng dễ bị sóng biển xâm thực.
Ông Tùng cho biết: "Chúng tôi đã xây dựng xong đề án phòng chống sạt lở, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, với tổng kinh phí giai đoạn 2026-2030 khoảng 35.000 tỷ đồng. Những khu vực xung yếu sẽ được ưu tiên xây kè, bảo vệ dân cư, hạ tầng và an ninh quốc phòng".
Nhà người dân ở xã Đất Mũi (tỉnh Cà Mau) nằm sát biển, hằng ngày phải đối mặt với nguy cơ triều cường dâng cao, sóng biển "tấn công".
Về giải pháp lâu dài, theo ông Tùng, là hoàn thiện tuyến kè và đê biển Đông từ kênh 5 Rạch Chèo đến cửa Gành Hào dài 138km, hoàn thiện tuyến kè biển Tây 22km, xây dựng tuyến đê biển Tây kết nối, đồng thời phục hồi rừng phòng hộ.
Các biện pháp phi công trình như trồng cây mắm và cây đước bản địa, vận động người dân chung tay bảo vệ đất cũng đang được triển khai song song.
Hiện nay, bờ biển, bờ sông đang tiếp tục sạt lở với các mức độ khác nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân và hạ tầng thiết yếu.
Trước thực tế trên, Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn và Phòng thủ dân sự tỉnh Cà Mau cũng vừa ban hành Phương án về ứng phó với sạt lở, sụt lún đất theo cấp độ rủi ro thiên tai trên địa bàn tỉnh năm 2025 (viết tắt là phương án).
Nhà của người dân sống ven Biển Đông (tỉnh Cà Mau) bị sóng biển xâm thực phải di dời vào trong đất liền.
Theo đó, phương án xác định rõ các mục tiêu cụ thể, như: 96% vị trí, địa điểm đã xảy ra hoặc có nguy cơ cao xảy ra sạt lở, sụt lún đất có khả năng ảnh hưởng đến người dân, giao thông được cắm biển cảnh báo; 100% người dân được tuyên truyền, hướng dẫn các biện pháp ứng phó sạt lở, sụt lún đất để chủ động, kịp thời khi có tình huống xảy ra.
Đồng thời, hạn chế tối đa tình trạng xảy ra sạt lở, sụt lún đất ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sinh hoạt, cơ sở hạ tầng giao thông, đê sông, đê biển, các công trình phòng, chống thiên tai.
Phương án được tổ chức thực hiện theo phương châm "4 tại chỗ" (chỉ huy tại chỗ; lực lượng tại chỗ; phương tiện, vật tư tại chỗ; hậu cần tại chỗ), bảo đảm hiệu quả, sát thực tế, phát huy tối đa năng lực tại cơ sở.
Gia Minh