Cá nâu chủ yếu sống ở rừng ngập mặn và nước lợ ven biển miền Tây. Với lớp da nâu bóng loáng, thân hình dẹp, có đốm tròn giống như da báo, cá nâu tuy không nổi tiếng như cá lóc hay cá tra nhưng lại được người dân địa phương chế biến nhiều món ăn độc đáo.
Cá nâu kho trái giác có thể ăn kèm với rau rừng là ngon “nhức nách”, món ăn góp phần làm phong phú thực đơn ẩm thực tại Cà Mau
Cá nâu có những chiếc gai khá nhọn, chứa một nọc độc nhẹ. Do đó, khi bắt cần phải cẩn thận để tránh bị gai cá đâm. Nhưng thịt cá nâu rất ngọt và dai, khiến nó trở thành nguyên liệu quý cho nhiều món ăn, đặc biệt là khi kho cùng trái giác.
Trái giác nhỏ, mọc dại ngoài vườn, bờ ao, có màu tím đen khi chín. Khi còn xanh, trái giác có vị chua gắt nhưng khi chín lại có vị chua dịu. Đối với người dân miền Tây, trái giác không chỉ để kho cá mà còn được dùng nấu canh chua hoặc luộc chín dầm với nước mắm ăn sống. Nhưng trái giác kho cá nâu vẫn được coi là món ăn quen thuộc và nổi tiếng nhất trong ẩm thực miền Tây, nhất là ở Cà Mau.
Để chế biến món cá nâu kho trái giác ngon, phải chọn cá nâu tươi, chắc thịt. Cá sau khi được làm sạch được ướp với nước mắm, tiêu, tỏi và nước màu cho thấm đều. Trái giác tươi sẽ được đập nhẹ để khi kho vị chua dễ dàng hòa quyện, tạo độ đậm đà cho món ăn.
Cá được đặt vào nồi đất hoặc nồi gang, đun trên lửa nhỏ để thịt cá mềm và thấm gia vị. Khi nước trong nồi bắt đầu sôi nhẹ, sẽ cho từng trái giác vào. Món cá nâu kho trái giác ngon nhất khi cá vừa chín tới, không bị nát, nước kho sền sệt, thấm đều vào thịt cá.
Cùng với tôm, cua, cá nâu là một trong những đặc sản có giá trị kinh tế cao của vùng đất ngập mặn ven biển Cà Mau
Nêm nếm là bước quan trọng để tạo nên hương vị đặc trưng của món ăn. Nước kho cá phải đậm đà, vừa có vị ngọt của cá, vừa có chút chua thanh từ trái giác. Để tạo thêm độ hấp dẫn, người nấu có thể thêm vài lát ớt tươi, hành lá cắt nhỏ để tăng sắc vị.
Khi nồi cá nâu kho trái giác nóng hổi được dọn lên bàn ăn mới thấy sự kết hợp hoàn hảo giữa màu sắc và hương vị. Từng miếng cá nâu chắc thịt, thấm đều gia vị, hòa quyện với vị chua nhẹ của trái giác tạo nên một món ăn đầy đủ vị chua, ngọt, mặn, cay. Món này dù có vị chua nhưng không gây gắt cổ, trái lại mang đến cảm giác thanh mát dịu nhẹ.
“
Cá nâu kho trái giác không chỉ là món ăn mà còn là cả một phần ký ức tuổi thơ, một biểu tượng của tình yêu và sự gắn kết gia đình. Món ăn này không chỉ mang lại cảm giác ngon miệng mà còn là những kỷ niệm đẹp, giúp chúng ta nhớ về quê hương và những bữa cơm ấm cúng bên gia đình. Hương vị của cá nâu kho trái giác luôn sống mãi trong tâm trí tôi, như một phần không thể thiếu trong cuộc sống, nhắc nhở tôi về tình yêu thương và gắn kết gia đình nơi quê nhà.
Món ăn này được ăn kèm với cơm trắng nóng hổi, tạo nên sự kết hợp hoàn hảo cho bữa cơm gia đình. Vị béo ngọt của cá nâu kết hợp với cơm dẻo, hòa quyện với nước kho sền sệt và vị chua thanh từ trái giác chắc chắn sẽ khiến người ăn phải hít hà vì quá ngon.
Ngoài món kho, cá nâu và trái giác còn được chế biến thành nhiều món ăn khác, như canh chua cá nâu nấu trái giác là một biến tấu thú vị. Nước canh chua có vị thanh nhẹ từ trái giác, kết hợp với rau muống, bông súng… mang lại cảm giác tươi mát cho người thưởng thức.
Một món ăn khác không kém phần hấp dẫn là cá nâu nướng lá chuối. Cá nâu được ướp gia vị rồi bọc trong lá chuối, nướng trên than hồng. Lá chuối tươi khi nướng sẽ tỏa mùi thơm đặc trưng, giữ cho thịt cá không bị khô và tạo nên hương vị độc đáo cho món ăn.
Trứng cá nâu có độ béo và thơm nhẹ, nên rất được ưa chuộng
Đối với nhiều người miền Tây, nhất là người Cà Mau, món cá nâu kho trái giác không chỉ là món ăn ngon mà còn là cả một phần ký ức tuổi thơ. Những ngày mưa, khi cả gia đình quây quần bên mâm cơm, nồi cá kho trái giác nóng hổi là món chính trong bữa ăn. Mùi thơm từ nồi cá lan tỏa khắp căn bếp nhỏ, tiếng mưa tí tách ngoài hiên nhà, tất cả tạo nên một bức tranh bình yên và ấm áp.
Đầm Giang