Cùng với những sản vật, món cá nục kho dung dị, dân dã đang làm say đắm du khách mỗi khi tới Phan Thiết (Lâm Đồng).
Món ăn bình dân, dù chẳng thể xuất hiện trên những bàn tiệc, nhưng sẽ là nỗi nhớ cho những người con xa xứ. Đây cũng là điểm nhấn ẩm thực "đặc biệt", mang linh hồn văn hóa cho du lịch xứ biển.
Thành phố Phan Thiết (cũ) nay sau sáp nhập thành khu vực phía Đông tỉnh Lâm Đồng mới. Ảnh: N. Lân
Thành phố Phan Thiết (cũ) nay sau sáp nhập thành khu vực phía Đông tỉnh Lâm Đồng (mới) nơi nổi tiếng với hải sản tươi ngon.
Món Cá nục kho vốn là món ăn quen thuộc trong bữa cơm gia đình, nay trở thành đặc sản được nhiều du khách tìm kiếm.
Khi bình minh vừa ló rạng, những con tàu của ngư dân nối đuôi nhau vào cảng, đem theo hơi thở đại dương cùng bao hải sản tươi lành.
Những con cá nục óng ánh, còn phảng phất hơi thở của biển, vừa theo ghe về bến
Cho tới khi thành nồi cá nục kho nóng hổi, thơm lừng và hấp dẫn
Tháng 6 đến tháng 9, biển vào mùa cá nục. Loại cá bình dị này lại mang hương vị tuyệt vời: thịt chắc, béo ngậy, ngọt lành và chứa nhiều dinh dưỡng. Cá nục có thể được chế biến thành vô vàn món ngon: kho, nướng, chiên, hấp, nấu chua hay nấu sốt. Nhưng đậm đà nhất, thấm hồn biển nhất, vẫn là nồi cá nục kho theo bí quyết của người dân Phan Thiết (Lâm Đồng).
Với người Phan Thiết, cá nục thường kho theo kiểu nhét đầu, kho tỏi ớt. Tức là chế biến theo kiểu bẻ đầu, nhét vào bụng cá. Giải thích cho điểm khác biệt và độc đáo này, nhiều người dân Phan Thiết cho hay: "Nó vừa tạo cho cá nục kho căng tròn hấp dẫn, vừa làm cho miếng cá (nhất là người thích ăn đầu cá) thêm thơm ngon khi thấm đều gia vị".
Mình định cư ở TP. Hồ Chí Minh. Cứ đến mùa cá nục là gia đình lại gửi vào. Chỉ cần nhìn thấy nồi cá kho là những ký ức tuổi thơ lại ùa về.
Chị Nguyễn Thị Thu Vân
Đây cũng là món ăn đặc biệt yêu thích mỗi sáng của người dân xứ biển Lâm Đồng.
Những trái ớt đỏ tươi được luộc chín, sau đó xay nhuyễn thành hỗn hợp sánh mịn
Hỗn hợp ấy được trộn với tỏi phi vàng thơm lừng, rồi đưa đi ướp vào từng khúc cá
Sau đó trộn đều để ướp vào từng khúc cá tươi
Người dân Phan Thiết cho biết, cách kho này rất đơn giản. Đó là, tỏi, ớt giã nát, hoặc xay, trộn đều cùng đường, muối. Cá rửa sạch, cắt rời đầu, nhét đầu vào bụng cá. Xếp 1 lớp cá vào nồi (một con xuôi một con ngược), rắc nửa lượng đường, muối lên cá. Tiếp đó, kho cá trên lửa liu riu cho đến khi cá chín mềm và ngấm đều gia vị.
Tuy món ăn dân dã này không được bày biện ở những bữa tiệc sang trọng, nhưng cá nục kho luôn là món ăn được yêu thích nhất của không chỉ người dân địa phương, mà cả với các du khách.
Trong các món ăn bình dân, tôi thấy món này là đặc trưng nhất của Phan Thiết. Cháo ăn kèm với hoa chuối rất ngon
Anh Từ Ngọc Hồng Long, một khách hàng quen thuộc của quán cháo cá kho
Ở vùng biển Phan Thiết, từ ngõ ngách trong những xóm lao động, cho tới nội thành đều có các hàng quán bán món ăn dân dã này. Nguyên đoạn đường từ bờ kè Phạm Văn Đồng đến Tôn Đức Thắng, đã có gần 20 hàng quán và gần như lúc nào cũng tấp nập, nhất là tầm 3 giờ chiều đến tối.
Món này tuy đơn giản, nhưng không hề dễ chế biến. Nó phải mất rất nhiều công đoạn mới ra được nồi cháo. Bắp chuối bước đầu tiên phải rút tim ra, rồi mang đi luộc, để ráo nước. Xong rồi mới ép, trộn tỏi, muối vào.
Bà Trần Thị Nga
Bắp chuối luộc ăn kèm với cá nục kho và cháo lá dứa, đậu xanh
Bà Nga cho biết thêm: Thời điểm này, ăn cá nục là ngon nhất. Sau khi ướp gia vị, kho liu riu trên lửa từ 8 - 14 giờ sẽ cho thịt cá săn lại, xương, đầu mềm nhũn. Cá kho càng lâu, gia vị càng thấm.
Đây cũng là món cá kho được đăng trên Tập san "Phan Thiết - 100 năm", được xuất bản năm 1998, do tác giả Trương Công Lý nghiên cứu và biên soạn.
Món ăn bình dân ấy, đến nay vẫn nguyên vẹn hương vị, cách thức và như là cách gìn giữ nét độc đáo cho riêng mình. Và dù, bất cứ ai đang xa quê cũng đều nhắc về món ăn đầy ký ức này. Như cái tình, cái nghĩa để thương để nhớ về một vùng đất.
Nội dung, ảnh: Quang Nhân
Trình bày: Trần Tân
Quang Nhân