Nhan nhản cà phê… giá "bèo"
Sáng 13/6, phóng viên Chuyên đề Công an TPHCM ghé vào một quán "cóc" trên đường Nguyễn Phúc Nguyên, P9, Q3, gọi ly cà phê đá. Cà phê có màu đen quánh, tỏa mùi hương rất đặc trưng của... "hóa chất". Chủ quán bảo: "Dạ 15 ngàn đồng anh ạ!". Thấy chúng tôi hỏi về nguồn gốc cà phê, chủ quán tỏ ra dè chừng, nhưng cũng giới thiệu cà phê của quán mình mua của chỗ uy tín, được pha trộn thêm với 3 loại cà phê mua ở chợ (loại cà phê bột bắp, ngô, hạt đậu nành), nhưng để gây ấn tượng phải có thêm hương liệu cà phê. Nghe chúng tôi hỏi vặn về "hương liệu cà phê” là thứ gì thì chủ quán tỏ vẻ khó chịu rồi bỏ đi.
Khám xét một cơ sở sản xuất cà phê giả
Nhan nhản cà phê vỉa hè, cà phê "cóc" khắp nơi nơi, với giá rất "bèo" chỉ từ chục ngàn, nhưng chất lượng cà phê thì quả là đáng lo ngại cho sức khỏe con người. Chưa kịp ngồi vào ghế nhựa loại tạm bợ, bà chủ quán cà phê vỉa hè trên đường Hai Bà Trưng, Q1 đon đả mời khách: "Cà phê đá hay sữa mấy anh ơi?". Chúng tôi nhấp ngụm cà phê thì có vị đắng và ngọt như chè liên phân trần thì bà chủ quán cho biết cà phê đá giá 15 ngàn đồng chỉ có vị vậy thôi. Tuy nhiên khi chúng tôi hỏi nguồn gốc cà phê, người này im bặt.
Tuy nhiên, để tìm hiểu nguồn gốc cà phê mà các chủ quán vỉa hè, cà phê "cóc" lấy về pha bán cho khách mỗi ngày, chúng tôi đến chợ Phú Nhuận, trên đường Phan Đình Phùng, P15, Q.Phú Nhuận. Ghé vào một cơ sở bán cà phê hạt, rang xay tại chỗ nằm trong chợ, phía đường Cao Thắng, tiếp đón chúng tôi, ông T. tươi cười giới thiệu hàng loạt bình thủy tinh chứa các loại cà phê thơm phức. Thắc mắc vì sao nhiều loại giá ghi trên bình thủy tinh, từ tiền triệu mỗi ký cà phê cho đến chỉ trăm ngàn đồng? Ông T. liền giải thích: "Giá nào cũng có, lấy nhiều thì giảm giá, còn ít thì đúng giá ghi trên bao bì”. Chúng tôi vờ muốn mua cà phê với số lượng lớn để mở quán, ông T. không ngần ngại tiết lộ: "Loại 200 hay 300 ngàn ký/cà phê thì trung bình; loại 120, 150 ngàn thì lời nhiều hơn, còn muốn bán rẻ hơn nữa cũng có, giá một ký 100 ngàn...".
Tang vật thu giữ
"Anh lấy cho 2 ký loại 120 ngàn, bọn em bán trước xem sao rồi tính tiếp", nghe chúng tôi hỏi, ông T. gật đầu. Đúng lúc đó, một phụ nữ điều khiển xe gắn máy tay ga đến cất giọng: "Như cũ, 5 ký”. Ông T. nhanh tay như cái máy, cầm ca nhựa múc cà phê hạt từ trong những cái bao lớn để trong tủ bên dưới cho vào cái chảo đặt trên cái bếp gas bên cạnh, dặn dò chúng tôi: "Mấy anh chờ chút nghe". Quay sang hỏi người phụ nữ, chúng tôi mới hay đây là "vựa" cà phê mà chị mang về bán quán vỉa hè, di động lâu nay. Giá mỗi ký 125 đồng, nhưng trước đây chỉ chưa tới 100 ngàn đồng, sau này cà phê lên giá liên tục, nên giờ là vậy.
Chị này cũng cho biết thêm, về pha bán mỗi ly cà phê đá là 10 ngàn đồng, giờ lên 15 ngàn đồng. "Mấy chú mở quán hả? Bán phải có chiêu hà, nhìn khách mà lạ lạ, lấy giá 20 hay 25 ngàn ly cà phê đá, 30 ngàn cà phê sữa đá. Buôn bán kiếm lời mà”, chị này hỏi chúng tôi. Liếc qua ông T. đang chế biến cà phê cho người phụ nữ, chúng tôi không khỏi bàng hoàng vì với ít nhất mà chỉ kịp đếm là khoảng 3 loại, trong đó rất dễ nhận ra là "hạt bắp". Ông T. lôi từ trong hộc tủ chai thủy tinh nhỏ chứa hạt cà phê rồi đổ ra chảo được nấu bằng bếp gas.
Chất tạo bọt trong cà phê gây nguy hiểm cho sức khỏe người dùng. Ảnh minh họa
Tiếp theo, ông T. tưới một chút nước màu nâu tỏa mùi... nước mắm vào chảo đảo đều cùng chút bơ được nêm vào thơm ngát. Tuy nhiên, cái mùi hương liệu cà phê dậy mạnh khi chảo rang nóng dần lên, rang cà phê trong vài phút rồi chuyển sang cái máy xay chạy bằng mô-tơ đen thui... Lấy cớ nghe điện thoại, chúng tôi hẹn ông T. vì trục trặc với chủ nhà thuê mặt bằng làm quán, hai bên thỏa thuận chưa xong. Với theo, ông T. bảo: "Nhớ quay lại nghe, chắc chắn mua hàng ở anh sẽ có lời nhiều đó”.
Anh B. chuyên bán hóa chất công nghiệp tại chợ Kiêm Biên, Q5 cho biết: "Hương liệu cà phê bán ở chợ này nhiều lắm. Giá rẻ để pha vào cà phê rang xay chỉ có hóa chất nên phải nói là rất nguy hiểm cho sức khỏe người dùng. Hương liệu tạo mùi vani, bơ, tạo chất sánh của cà phê mà độc hại hơn cả là chất tạo bọt". Theo anh B. giải thích, giá của các loại hóa chất loại tạo hương cà phê chỉ vài chục ngàn đồng 100gram, nhưng pha được rất nhiều vào cà phê, thậm chí có cả loại tạo hương liệu bằng nước để pha trực tiếp vào cà phê đã lọc. Tùy theo khách, hay tùy theo chủ bán cà phê loại vỉa hè, cà phê cóc, cà phê không thương hiệu, nên có loại cà phê được rang xay theo "nhu cầu", như cà phê được rang xay với hương tạo mùi cà phê chồn, mùi bơ, mùi vani... và các loại mùi đều là "hóa chất" nên rất nguy hại đến người uống phải, uống trong thời gian dài.
Cà phê bột giả được làm từ đậu nành, hạt bắp rang xay trộn cùng hóa chất
Nguy cơ gây ung thư
Điều nguy hiểm nhất đối với người dùng khi uống thường ngày loại cà phê giả này sẽ tích tụ những hóa chất có thể dẫn đến nguy cơ gây ung thư. Như vụ án mới đây, ngày 11/6/2025, Công an TP.Huế đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Trần Thị Phước (SN 1965, trú tại 17A/121 Ngô Đức Kế, P.Thuận Lộc, TP.Huế) về hành vi "Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm". Công an phát hiện cơ sở sản xuất và chế biến cà phê bột từ đậu nành, hạt bắp, phụ gia không rõ nguồn gốc, xuất xứ, xay trộn với cà phê hạt.
Quá trình đấu tranh xác định, nhiều sản phẩm cà phê bột ghi nhãn hiệu Gia Cát có hàm lượng cà phê thật rất thấp so với quy định và bản tự công bố sản phẩm của cơ sở. Việc sử dụng nguyên liệu thay thế cà phê hạt, không rõ nguồn gốc để pha trộn nhằm tăng lợi nhuận không chỉ vi phạm pháp luật mà còn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.
Trước đó, Công an tỉnh Đắk Lắk khởi tố bị can, bắt tạm giam Phan Danh Dương Bảo (52 tuổi); khởi tố bị can, cấm đi khỏi nơi cư trú đối với Hồ Thụy Bích Dân (47 tuổi) là vợ của Bảo (trú tại xã Ninh Xuân, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa) để điều tra về hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm cà phê bột. Qua khám xét, Công an đã thu giữ nhiều máy móc, phương tiện dùng để rang xay, đóng gói cà phê bột, 2 tấn nguyên liệu, như đậu nành, đường, chất tạo màu, tạo mùi và 1.604 túi cà phê bột các loại với tổng khối lượng gần 01 tấn.
Bước đầu, vợ chồng Bảo khai nhận đã mua các loại máy móc, nguyên liệu trên về để sản xuất cà phê bộ giả. Với công thức chỉ cho từ 3 đến 9kg hạt cà phê, còn lại là đậu nành và các chất phụ gia tạo màu, tạo mùi đưa vào rang xay sẽ cho ra 100kg cà phê bột giả và từ đầu năm 2024 đến nay, vợ chồng Bảo đã sản xuất hơn 20 tấn cà phê bột giả bán ra thị trường nhiều tỉnh thành.
Văn Toàn - Quốc Phong