Lắp ráp ô tô tại một nhà máy của Toyota, ở Aichi, Nhật Bản. Ảnh: AFP/TTXVN
Mức thuế đánh vào mặt hàng ô tô của Nhật Bản nhập khẩu vào Mỹ dù đã được giảm xuống 15% nhưng vẫn là cao và sẽ duy trì cố định. Điều này đang thúc đẩy các hãng xe Nhật Bản gấp rút xây dựng hệ thống phân phối mới để có thể đảm bảo được lợi nhuận ngay cả khi đối mặt với mức thuế cao.
Chính quyền Tổng thống Trump, vào lúc 00:01 ngày 16/9 (theo giờ miền Đông), tức là 13:01 ngày 16/9 (theo giờ Nhật Bản), đã hạ mức thuế nhập khẩu ô tô từ Nhật Bản. Kết hợp với thuế quan hiện hành 2,5%, tổng mức thuế ô tô Nhật xuất sang thị trường Mỹ giảm từ 27,5% xuống còn 15%.
Việc thực thi chính sách này đã bị chậm 56 ngày so với thỏa thuận giữa hai chính phủ Nhật – Mỹ là vào ngày 22/7 về việc hạ thuế ô tô. Theo ước tính của các nhà phân tích kinh tế Nhật Bản, việc trì hoãn này khiến 7 hãng xe Nhật phải gánh chi phí khoảng 3 tỷ yen (khoảng 20 triệu USD) mỗi ngày.
Dù mức thuế đã giảm, nhưng vẫn tương đối cao, buộc các hãng xe Nhật vốn tập trung vào thị trường lớn thứ hai thế giới là Mỹ, phải đẩy mạnh mở rộng thị trường ngoài Mỹ.
Mitsubishi đã thành lập trung tâm xuất khẩu tại thị trường Trung – Nam Mỹ đặt tại Brazil. Trước đây, việc sản xuất chủ yếu phục vụ thị trường Brazil, nhưng nay công ty bắt đầu khai thác nhu cầu ở các nước lân cận như Argentina.
Toàn bộ lượng xe bán tại Mỹ của công ty đều dựa vào xuất khẩu, nên tác động từ thuế quan trong năm tài chính kết thúc tháng 3/2026 ước tính lên đến 32 tỷ yen (khoảng 220 triệu USD). Do đó lợi nhuận ròng hợp nhất trong năm tài chính 2026 dự kiến giảm mạnh 76% so với năm tài chính trước, còn 10 tỷ yen. Trong doanh số bán năm tài chính 2025 của Mitsubishi (trừ Nhật Bản), thị trường châu Á chiếm 31%, Mỹ chiếm 13%, trong khi Nam Mỹ chỉ chiếm 7%.
Tại Trung – Nam Mỹ, hãng bán các mẫu như bán tải Triton hay SUV Eclipse Cross. Ở Brazil, việc giữ giá thấp cho mẫu Eclipse Cross đã thành công, giúp doanh số tháng 7 đạt mức cao nhất trong 4 năm qua. Thị trường Trung – Nam Mỹ phù hợp với hình ảnh thương hiệu Mitsubishi vốn mạnh về thiết kế khỏe khoắn và khả năng off-road vượt trội. Mitsubishi muốn củng cố khu vực này để tăng khả năng sinh lợi.
Trong khi đó, hãng Mazda đã bắt đầu giảm xuất khẩu xe cỡ nhỏ từ Mexico sang Mỹ, do giá bán thấp và thuế quan làm giảm lợi nhuận. Theo công ty nghiên cứu MarkLines, doanh số xe Mazda3 xuất từ Mexico sang Mỹ trong tháng 8 chỉ còn 960 chiếc, giảm 57% so với cùng kỳ năm trước; mẫu SUV cỡ nhỏ CX-30 cũng giảm 37% còn 3.970 chiếc. Ngược lại, xuất khẩu các mẫu này sang Canada và Colombia đang có xu hướng tăng lên.
Hiện hãng Mazda xuất khoảng 50% lượng xe bán ở Mỹ từ Nhật Bản. Dựa trên giả định thuế được giảm từ ngày 1/8, tác động từ thuế ước tính lên tới 233,3 tỷ yen và việc giảm thuế chậm trễ càng làm ảnh hưởng gia tăng. Mazda dự kiến sẽ điều chỉnh phân bổ, chuyển một phần xuất khẩu sang các khu vực khác để cải thiện lợi nhuận.
Trong dự báo lợi nhuận cả năm tài chính kết thúc tháng 3/2026 mà 7 hãng xe Nhật Bản công bố, ngoại trừ Nissan (đang tái cấu trúc), các hãng khác đều dự kiến duy trì lợi nhuận. Tuy nhiên, đây là giả định tỷ giá được đặt ở mức khoảng 145 yen/USD, tức là được hưởng lợi lớn từ đồng yen mất giá lịch sử.
Các hãng đã nâng cao năng lực cạnh tranh về chi phí để có lợi nhuận ngay cả khi 1 USD chỉ đổi được 110 yen hay 120 yen. Dù hiện tại giá cả và chi phí nhân công tăng lên, các hãng vẫn được hưởng lợi thế về chi phí và dù vẫn đang ở mức có thể chịu đựng được nhưng nếu tỷ giá biến động mạnh, sẽ tác động lớn đến lợi nhuận ròng.
Ông Endo Koji của công ty chứng khoán SBI nhận định rằng tại Mỹ, cùng với việc tăng giá để bù chi phí và nâng cấp tính năng, giá xe có thể tăng trung bình 10–15% vào mùa Xuân tới. Doanh số nửa đầu năm tại Mỹ được hỗ trợ nhờ nhu cầu mua gấp trước khi tăng giá nhưng nửa cuối năm có nguy cơ doanh số sụt giảm do giá cao, vì vậy mở rộng thị trường ngoài Mỹ trở nên quan trọng đối với nhiều hãng xe Nhật Bản.
Toyota Motor trong hơn 10 năm đã xây dựng cơ cấu bán hàng cân bằng giữa các khu vực. Trong tổng doanh số toàn cầu (10,27 triệu xe trong năm tài chính 2025), tỷ trọng tại thị trường Mỹ, vốn là chủ lực cũng chỉ chiếm 23%. Dù vậy, hãng xe này vẫn siết chặt hoạt động.
Ngày 3/9 vừa qua, Toyota công bố sẽ bắt đầu sản xuất xe điện tại châu Âu lần đầu tiên. Chủ tịch Sato Koji cho biết: “Chúng tôi sẽ tiếp tục đáp ứng với nhu cầu của khách hàng trong một môi trường gắn kết chặt chẽ, đồng thời thiết lập các hệ thống phát triển và sản xuất phù hợp với từng khu vực để kịp thời giao xe đúng hạn”.
Việc tái cấu trúc chuỗi cung ứng sẽ mất thời gian vì yếu tố chi phí và nhiều vấn đề khác. Do đó, trước hết, các hãng xe Nhật Bản cần xem xét lại phân bổ thị trường toàn cầu, coi đây là chính sách trọng tâm để ứng phó với chính sách thuế quan trong thời gian tới.
Phạm Tuân/vnanet.vn