Các khoản thu đầu năm học: Công khai, minh bạch để đồng thuận

5 giờ trướcBài gốc

Năm học 2025-2026 đánh dấu bước ngoặt lớn khi học sinh mầm non, phổ thông công lập được miễn học phí theo chính sách mới của Chính phủ. Tuy nhiên, ngay trong tháng đầu năm học, thông tin phản ánh về các khoản thu vẫn cho thấy phụ huynh chưa vơi lo lắng. Yêu cầu đặt ra là cần công khai, minh bạch để tạo được sự đồng thuận và phát huy hiệu quả.

Một tiết học của học sinh Trường Trung học phổ thông Tự Lập (xã Tiến Thắng). Ảnh: Quang Thái

Khoản thu không bắt buộc nhưng khó từ chối

Cuối tuần qua, nhiều trường học tại thành phố Hà Nội tổ chức họp phụ huynh đầu năm học. Như thường lệ, bên cạnh kế hoạch học tập, nội dung mà các phụ huynh đặc biệt quan tâm là những khoản đóng góp đầu năm. Dù được gọi dưới nhiều tên khác nhau như quỹ lớp, thu tự nguyện, xã hội hóa…, nhưng không ít phụ huynh cảm giác lúng túng, thậm chí áp lực vì khoản thu không nhỏ và cách vận động thiếu minh bạch.

Tại Trường Trung học cơ sở Mỹ Đình 2 (phường Mỹ Đình 2), sau cuộc họp phụ huynh cuối tuần, nhiều người phản ánh được “vận động” đóng góp để mua tivi tặng trường. Dù không có văn bản chính thức nhưng việc nêu ra ngay trong cuộc họp, cùng lời kêu gọi “vì điều kiện học tập của con em”, đã khiến không ít phụ huynh khó từ chối.

Tại Trường Tiểu học Lý Thường Kiệt (phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám), một số phụ huynh cho biết được kêu gọi đóng góp kinh phí để lắp điều hòa cho lớp cùng điều kiện là sau khi học sinh ra trường, thiết bị sẽ tặng lại nhà trường.

Một phụ huynh có con học tại Trường Tiểu học ở phường Vĩnh Tuy chia sẻ trên một diễn đàn về việc lớp vận động đóng góp để mua máy chiếu, khay ăn inox và cả máy tính xách tay trị giá gần 13 triệu đồng cho giáo viên chủ nhiệm.

Sau các sự việc được phản ánh, đại diện các trường đều lên tiếng khẳng định không có chủ trương xã hội hóa hoặc thu bất kỳ khoản thu nào để đóng góp cho cơ sở vật chất của nhà trường. Tuy nhiên, mối băn khoăn của phụ huynh vẫn chưa giảm.

Một phụ huynh chia sẻ, gia đình hoàn toàn ủng hộ việc đóng góp tự nguyện để nâng cao chất lượng học tập của con ở trường. Nhưng nếu thực sự là xã hội hóa, cần công khai kế hoạch, lấy ý kiến và phải nhận được sự đồng thuận.

Theo quy định tại Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT ban hành Điều lệ Ban đại diện cha mẹ học sinh, 7 khoản tiền không được thu của gia đình học sinh gồm: Bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường, bảo đảm an ninh nhà trường; trông coi phương tiện tham gia giao thông của học sinh; vệ sinh lớp học, vệ sinh trường; khen thưởng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường; mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng học tập cho trường, lớp học hoặc cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên nhà trường; hỗ trợ công tác quản lý, tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục; sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới các công trình của nhà trường. Dù vậy, thực tế cho thấy việc lách luật thông qua ban phụ huynh hoặc “gợi ý miệng” vẫn diễn ra tại không ít trường học.

Một số ban phụ huynh, dù xuất phát từ thiện chí, lại vô tình biến thành “cánh tay nối dài” của nhà trường, tổ chức thu chi các khoản chưa đúng chức năng và thiếu giám sát.

Giáo viên Trường Tiểu học Thủ Lệ (phường Giảng Võ) hướng dẫn học sinh học mỹ thuật. Ảnh: Nguyễn Quang

Minh bạch - điều kiện tiên quyết

Năm học 2025-2026 mang theo dấu ấn đặc biệt khi học sinh cả nước được miễn học phí - một chính sách tiến bộ, nhân văn, bảo đảm công bằng cho mọi học sinh. Nhưng nếu các khoản thu ngoài học phí không được kiểm soát, chính sách này sẽ bị giảm đi ý nghĩa.

Theo các chuyên gia, xã hội hóa giáo dục là chủ trương đúng nhưng cần đặt trên nền tảng tự nguyện, công khai và minh bạch. Một khoản vận động chỉ được coi là hợp lý khi có kế hoạch rõ ràng, mục đích cụ thể, được lấy ý kiến rộng rãi và có lựa chọn miễn giảm cho phụ huynh khó khăn. Việc vận động không nên thực hiện đơn lẻ trong từng lớp, mà nên là kế hoạch chung của nhà trường, có sự thống nhất, có cơ chế giám sát và công khai trên website, bảng tin hoặc các kênh thông tin chung của phụ huynh.

Theo bà Nguyễn Thu Hương, một phụ huynh có con học lớp 4 tại phường Thanh Xuân, trước khi đề xuất khoản xã hội hóa, nhà trường nên gửi văn bản thông báo cụ thể đó là khoản gì, dùng vào đâu, có bao nhiêu người đồng thuận và có phương án hỗ trợ gia đình khó khăn, không nên cào bằng và cũng cần cho phụ huynh có thời gian tìm hiểu, không nên đưa ra chủ trương rồi quyết định ngay.

Thực tế cho thấy, ở nhiều nơi thực hiện minh bạch tốt, phụ huynh không những không phản đối, mà còn sẵn sàng chủ động đóng góp, vì họ biết khoản tiền được sử dụng đúng mục đích, đúng quy trình. Việc thiếu minh bạch không chỉ dẫn đến nghi ngờ, mà còn khiến lòng tin vào ngành Giáo dục bị lung lay.

Bên cạnh nhà trường, Ban đại diện cha mẹ học sinh cũng cần được trả lại “đúng vai”. Theo Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT, tổ chức này không có chức năng thu - chi tài chính, càng không được đứng ra vận động thu các khoản không có trong kế hoạch công khai.

Về phía phụ huynh, cần chủ động nắm rõ quyền lợi, yêu cầu công khai tài chính, phản ánh khi thấy khoản thu không hợp lý. Đồng thời, các cơ quan quản lý giáo dục cũng cần tăng cường thanh, kiểm tra vào đầu năm học, xử lý kịp thời những trường hợp vi phạm, đặc biệt là các hình thức thu trái quy định núp bóng xã hội hóa.

Một giải pháp được các chuyên gia đề xuất là xây dựng cổng thông tin công khai tài chính trường học, đăng tải toàn bộ kế hoạch, các khoản thu - chi, đơn vị cung ứng thiết bị, bảng quyết toán… Đây không chỉ là biện pháp minh bạch mà còn là thước đo uy tín và trách nhiệm của nhà trường trước xã hội.

Để các khoản thu tự nguyện được công khai, minh bạch và phát huy hiệu quả, cần có sự vào cuộc quyết liệt và đồng bộ: Nhà trường tuân thủ quy định; Ban đại diện cha mẹ học sinh không lạm quyền; phụ huynh được tôn trọng và có quyền từ chối; cơ quan quản lý giám sát hiệu quả.

Thống Nhất

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/cac-khoan-thu-dau-nam-hoc-cong-khai-minh-bach-de-dong-thuan-717108.html