Các kỹ thuật tốt nhất hiện có để giảm phát thải khí mê-tan trong chăn nuôi của Việt Nam

2 giờ trướcBài gốc

Trong cơ cấu phát thải khí nhà kính của Việt Nam, nông nghiệp chiếm khoảng 33%, trong đó chăn nuôi là nguồn chính tạo ra khí mê-tan. Loại khí này hình thành từ hai quá trình chính: tiêu hóa của động vật nhai lại và xử lý chất thải trong điều kiện yếm khí. Với khả năng giữ nhiệt mạnh gấp 28 lần khí CO₂ trong vòng một thế kỷ, mê-tan trở thành mối lo ngại lớn khi làm Trái đất nóng lên nhanh hơn, đồng thời là thách thức cho mục tiêu giảm phát thải mà Việt Nam đã cam kết với cộng đồng quốc tế.

Khí mê-tan – thách thức lớn từ chuồng trại

Trong những năm qua, các viện nghiên cứu, doanh nghiệp và nông hộ đã thử nghiệm nhiều giải pháp khác nhau để cắt giảm khí mê-tan mà vẫn đảm bảo hiệu quả chăn nuôi. Nhiều kỹ thuật hiện nay đã chứng minh hiệu quả rõ rệt và được xem là những lựa chọn tốt nhất để ứng dụng rộng rãi.

Một trong những biện pháp nổi bật giúp giảm phát thải khí mê-tan là điều chỉnh khẩu phần ăn của gia súc, đặc biệt là bò và trâu. (Nguồn ảnh: Vietstock)

Một trong những biện pháp nổi bật là điều chỉnh khẩu phần ăn của gia súc, đặc biệt là bò và trâu. Khi vật nuôi ăn nhiều thức ăn thô xanh như cỏ, rơm rạ, quá trình lên men trong dạ cỏ sẽ sinh ra nhiều mê-tan. Do đó, việc bổ sung thức ăn tinh như ngũ cốc, bột ngô, khô dầu đậu nành hoặc các loại phụ gia dinh dưỡng giúp hệ vi sinh trong dạ cỏ hoạt động hiệu quả hơn, giảm lượng khí thải.

Ngoài ra, việc bổ sung một số phụ gia đặc biệt cũng cho thấy hiệu quả rõ rệt. Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh rằng tảo đỏ có thể cắt giảm tới 80% lượng mê-tan sinh ra trong dạ cỏ. Tại Việt Nam, các nhà khoa học đang thử nghiệm các nguồn nguyên liệu bản địa như dầu cọ, chiết xuất lá chè hoặc tannin từ vỏ cây keo nhằm tìm ra giải pháp phù hợp với điều kiện tự nhiên và giá thành hợp lý.

Men vi sinh cũng là một kỹ thuật mới đang được khuyến khích. Khi bổ sung các chủng vi sinh có lợi vào khẩu phần, quá trình phân giải thức ăn trong dạ cỏ sẽ chuyển hướng, giúp giảm lượng mê-tan phát sinh đồng thời tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng. Đây là biện pháp vừa có lợi cho môi trường, vừa nâng cao năng suất chăn nuôi.

Nếu cải thiện thức ăn là cách giảm khí thải từ tiêu hóa, thì quản lý chất thải chính là chìa khóa để kiểm soát nguồn mê-tan từ chuồng trại. Ở nhiều hộ gia đình, phân và nước thải thường được xả trực tiếp ra môi trường hoặc để phân hủy tự nhiên, gây mùi hôi, ô nhiễm và phát sinh nhiều khí nhà kính.

Kỹ thuật phổ biến nhất hiện nay là sử dụng hầm biogas. Khi phân được đưa vào hầm kín, khí mê-tan sinh ra sẽ được thu gom để làm chất đốt nấu ăn hoặc chạy máy phát điện. Nhờ vậy, không chỉ giảm phát thải ra môi trường mà còn mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt cho nông hộ. Hiện cả nước có khoảng nửa triệu hầm biogas các loại, song con số này vẫn còn nhỏ so với tổng số hộ chăn nuôi. Việc mở rộng quy mô và nâng cấp công nghệ biogas sẽ là một trong những hướng đi chủ lực.

Ngoài biogas, ủ phân hữu cơ hiếu khí cũng được đánh giá cao. Bằng cách trộn phân với phụ liệu như rơm rạ, mùn cưa rồi đảo trộn thường xuyên, quá trình phân hủy diễn ra trong điều kiện có oxy, hạn chế phát sinh mê-tan. Sản phẩm cuối cùng là phân compost có giá trị sử dụng cao cho cây trồng, giúp giảm chi phí mua phân bón hóa học.

Các trang trại quy mô lớn đang bắt đầu ứng dụng công nghệ xử lý tiên tiến hơn, như thu hồi khí sinh học để phát điện, tách phân rắn và lỏng để sử dụng riêng biệt, hoặc áp dụng mô hình chăn nuôi tuần hoàn kết hợp trồng trọt. Những kỹ thuật này tuy đòi hỏi đầu tư ban đầu lớn nhưng đem lại lợi ích lâu dài cả về môi trường lẫn kinh tế.

Hướng đến chăn nuôi xanh và bền vững

Một yếu tố quan trọng khác là năng suất của vật nuôi. Khi một con bò có khả năng tăng trọng nhanh, cho nhiều sữa hơn, nghĩa là lượng thịt hoặc sữa tạo ra trên mỗi đơn vị khí mê-tan sẽ nhiều hơn. Do đó, việc lai tạo, chọn giống tốt giúp giảm cường độ phát thải, tức là giảm lượng khí nhà kính trên mỗi sản phẩm chăn nuôi.

Ủ phân hữu cơ hiếu khí cũng được đánh giá cao cũng là một cách giảm phát thải khí mê-tan trong chăn nuôi. (Nguồn ảnh: Bees4life)

Bên cạnh đó, thay đổi phương thức chăn nuôi cũng góp phần giảm phát thải. Nuôi nhốt kết hợp bán chăn thả với khẩu phần thức ăn cân đối giúp kiểm soát dinh dưỡng tốt hơn, giảm tình trạng vật nuôi ăn quá nhiều cỏ thô. Ứng dụng hệ thống quản lý đàn bằng công nghệ số cũng đang được thí điểm, qua đó tối ưu hóa chế độ ăn, theo dõi sức khỏe và điều chỉnh kịp thời để hạn chế lãng phí và phát thải.

Giảm phát thải khí mê-tan không có nghĩa là phải kìm hãm sự phát triển của ngành chăn nuôi. Ngược lại, đây chính là cơ hội để tái cơ cấu theo hướng hiện đại, hiệu quả và thân thiện với môi trường. Nếu áp dụng đồng bộ các kỹ thuật tiên tiến về thức ăn, xử lý chất thải, cải thiện giống và quản lý trang trại, Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu giảm ít nhất 30% khí mê-tan vào năm 2030 như đã cam kết.

Quan trọng hơn, sự chuyển đổi này sẽ giúp sản phẩm chăn nuôi của Việt Nam đáp ứng các tiêu chuẩn xanh ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế, mở ra cơ hội xuất khẩu và nâng cao vị thế trên bản đồ nông nghiệp thế giới. Đây chính là con đường tất yếu để hướng đến một nền chăn nuôi phát triển bền vững, góp phần tích cực vào cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.

Nguyễn Long

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/cac-ky-thuat-tot-nhat-hien-co-de-giam-phat-thai-khi-me-tan-trong-chan-nuoi-cua-viet-nam-423642.html