Ảnh minh họa.
Sáng 19/5/2025, thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung 1 số điều của Luật Tòa án nhân dân, nhiều đại biểu đã nêu ý kiến về việc thành lập tòa án chuyên trách về sở hữu trí tuệ, phá sản.
Dự thảo bổ sung quy định Tòa án nhân dân khu vực có thể thành lập Tòa sở hữu trí tuệ, Tòa phá sản, việc thành lập do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định theo đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.
Theo đại biểu Thạch Phước Bình, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh, việc thành lập tòa chuyên trách về phá sản, sở hữu trí tuệ là phù hợp với xu hướng phân hóa và chuyên môn hóa hoạt động tư pháp.
Các vụ việc như sở hữu trí tuệ, phá sản doanh nghiệp thường có tính chất phức tạp, đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, liên ngành, việc thành lập tòa chuyên trách cũng góp phần nâng cao chất lượng xét xử, tạo tiền đề để xây dựng án lệ, thống nhất thực tiễn cho các lĩnh vực nhạy cảm.
Tuy nhiên, đại biểu cho rằng dự thảo và các văn bản kèm theo tờ trình dự án luật vẫn chưa có hướng dẫn hoặc tiêu chí cụ thể về khu vực nào thì cần thành lập Tòa sở hữu trí tuệ, Tòa phá sản, bao nhiêu vụ việc trên năm mới đủ điều kiện thành lập, nguồn nhân lực chuyên môn lấy từ đâu?
Mặt khác, quy định này có nguy cơ dàn trải, thiếu trọng điểm, nếu mở rộng quá nhiều tòa chuyên trách nhưng không tập trung đủ vụ án hoặc thiếu thẩm phán có chuyên môn sâu sẽ gây kém hiệu quả, tăng chi phí vận hành.
Từ đó, đại biểu kiến nghị sửa đổi, bổ sung vào Điều 58 và Điều 61 là: Việc thành lập tòa chuyên trách như Tòa Sở hữu trí tuệ, Tòa Phá sản tại các Tòa án nhân dân khu vực được căn cứ vào các tiêu chí là số lượng trung bình các vụ án thuộc lĩnh vực tương ứng phát sinh trong 3 năm liên tiếp trên địa bàn; nhu cầu thực tiễn và tính chất phát triển kinh tế - xã hội của khu vực; đội ngũ thẩm phán có trình độ chuyên môn phù hợp; năng lực hạ tầng, cơ sở vật chất và nguồn hỗ trợ khác.
Đại biểu Phan Thị Nguyệt Thu, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Tĩnh, cho rằng thời gian tới, Chính phủ đang trình Quốc hội để xem xét thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam và sẽ đi vào hoạt động, thu hút nhiều nhà đầu tư gồm những lĩnh vực truyền thống và cả những lĩnh vực mới. Việc thành lập các tòa án này là rất cần thiết để kịp thời giải quyết các tranh chấp bằng đội ngũ thẩm phán có chuyên môn sâu ở các lĩnh vực này.
“Để đáp ứng hiệu quả các tòa chuyên trách về phá sản và sở hữu trí tuệ, tôi đề nghị Tòa án nhân dân tối cao cũng có kế hoạch đào tạo nguồn cán bộ có chuyên môn sâu ở lĩnh vực này…”, đại biểu Thu nói thêm.
Còn đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương, cho rằng cần cân nhắc kỹ lưỡng về việc thành lập Tòa Phá sản và Tòa Sở hữu trí tuệ ở cấp khu vực vì thực tiễn xét xử hiện nay cho thấy, số lượng vụ án trong hai lĩnh vực này là không lớn, thậm chí tại nhiều tỉnh, thành phố hầu như không phát sinh loại án này trong cả năm.
Vì vậy, đại biểu đề xuất có thể bố trí thẩm phán chuyên trách trong các Tòa kinh tế hoặc Tòa dân sự đảm nhiệm các vụ việc về phá sản hoặc sở hữu trí tuệ thay vì tổ chức thêm tòa chuyên trách sẽ phù hợp với thực tế hiện nay hơn.
Theo Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí, giải quyết án phá sản và sở hữu trí tuệ là vấn đề chưa phải quá lớn, quá nhiều đối với tình hình hiện nay, nhưng xu hướng phát triển của đất nước, xu hướng hội nhập thì vấn đề phá sản là một nhu cầu của doanh nghiệp khi người ta bỏ tiền đầu tư, người ta cũng cần phải kết thúc khi không hiệu quả.
Sở hữu trí tuệ trở thành tài sản và tài sản này các nước phát triển càng quan tâm hơn nữa.
"Vấn đề đặt ra là hiện nay nhu cầu chưa lớn nên chúng ta sẽ gắn vào trong Tòa khu vực, nhưng sắp tới khi nhu cầu lớn hơn, chúng ta phải chấp nhận là một tòa chuyên trách, vì trong Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2024, đây là những tòa chuyên trách chứ không phải là tòa chuyên biệt, nhưng vì nhu cầu chưa lớn nên ghép như thế này để đảm bảo tính phù hợp trong bối cảnh.
Chúng ta sẽ tiếp tục đào tạo đội ngũ thẩm phán chuyên theo lĩnh vực này để giải quyết cho nhu cầu phát triển của đất nước trong xu thế hội nhập và phát triển mạnh sắp tới.
Báo cáo với các đại biểu là các doanh nghiệp và kể cả các quan chức các nước có nhu cầu đầu tư lớn ở Việt Nam đều quan tâm đến tòa án về sở hữu trí tuệ cũng như phá sản, khi vào làm việc là người ta hỏi hai tòa này”, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho hay.
Đỗ Mến