Các 'ông lớn' thế giới quản lý rác thải ra sao?

9 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh môi trường ngày càng đối mặt với các vấn đề nghiêm trọng về ô nhiễm môi trường và rác thải, việc tìm kiếm giải pháp hiệu quả để quản lý và xử lý rác thải là một yêu cầu cấp thiết. Việt Nam, với tốc độ phát triển nhanh chóng và mức độ đô thị hóa cao, đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc kiểm soát nguồn phát thải và rác thải, đặc biệt là tình trạng buôn lậu rác thải và việc thiếu thông tin thống nhất về các nguồn phát thải. Tuy nhiên, trên thế giới, nhiều quốc gia đã áp dụng thành công các công nghệ hiện đại trong việc giám sát và xử lý rác thải, mang lại những kết quả tích cực trong bảo vệ môi trường.

Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc kiểm soát nguồn phát thải và rác thải. Ảnh minh họa

Kinh nghiệm từ Liên minh châu Âu (EU)

Quy định về xuất khẩu rác thải: EU yêu cầu tất cả các lô hàng rác thải, bao gồm cả rác thải nguy hại, phải được kiểm tra và có chứng nhận hợp pháp trước khi được xuất khẩu. Việc xuất khẩu rác thải nguy hại sang các quốc gia không thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) bị cấm, trừ khi quốc gia nhận có khả năng xử lý chúng một cách an toàn và bền vững.

Giám sát qua các nền tảng điện tử: EU đã triển khai các hệ thống điện tử, như e-Waste Tracking, để theo dõi và giám sát toàn bộ lộ trình của rác thải. Điều này giúp đảm bảo rằng rác thải từ khi phát sinh cho đến khi được xử lý đều được theo dõi một cách minh bạch, tránh việc rác thải bị chuyển đến các quốc gia không có khả năng xử lý an toàn.

Xử phạt nghiêm khắc: Các tổ chức vi phạm các quy định về xuất khẩu rác thải có thể bị phạt rất nặng. Điều này bao gồm các hình phạt tiền và cấm xuất khẩu các chất thải nguy hại. Các biện pháp này giúp tạo ra rào cản mạnh mẽ đối với hành vi buôn lậu rác thải và đảm bảo rằng việc xử lý rác thải luôn tuân thủ các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường.

Kinh nghiệm của Nhật Bản

Phân loại rác thải tại nguồn: Nhật Bản yêu cầu mỗi hộ gia đình và cơ sở phải phân loại rác thải thành nhiều loại như rác hữu cơ, tái chế, rác thải nguy hại. Việc phân loại này giúp tối ưu hóa việc tái chế và giảm thiểu ô nhiễm.

Hệ thống giám sát và báo cáo: Các cơ quan quản lý của Nhật Bản sử dụng hệ thống điện tử để theo dõi dữ liệu về lượng rác thải phát sinh. Điều này giúp họ có thông tin chính xác và kịp thời để đưa ra các biện pháp xử lý phù hợp.

Giới hạn rác thải chôn lấp: Nhật Bản tập trung vào việc giảm lượng rác thải phải chôn lấp nhờ vào các biện pháp tái chế tiên tiến và sử dụng công nghệ đốt rác sinh năng. Hệ thống quản lý rác thải của Nhật Bản được coi là tiên tiến, với cơ sở hạ tầng thu gom và xử lý phát triển, giúp giảm thiểu tác động môi trường và tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên.

Kinh nghiệm của Hoa Kỳ

Sử dụng công nghệ IoT và dữ liệu lớn (Big Data): Các thành phố và tiểu bang sử dụng cảm biến IoT để theo dõi lượng rác thải và khí thải từ các nguồn công nghiệp, từ đó có thể phân tích và đưa ra biện pháp xử lý kịp thời.

Phân tích dữ liệu và dự báo: Dữ liệu lớn giúp Hoa Kỳ phân tích xu hướng phát thải và đưa ra các chiến lược giảm thiểu, từ việc giảm phát thải công nghiệp đến tái chế hiệu quả hơn.

Chương trình Báo cáo Khí nhà kính (GHGRP): Chương trình này yêu cầu khoảng 8.000 cơ sở lớn báo cáo dữ liệu về khí nhà kính hàng năm. Dữ liệu này được công khai vào tháng 10 hàng năm, giúp chính phủ và công chúng theo dõi và đánh giá hiệu quả các biện pháp giảm thiểu phát thải .

Quy định của SEC về công bố khí thải: Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) đã yêu cầu các công ty niêm yết công khai thông tin về khí thải nhà kính và các rủi ro liên quan đến khí hậu. Quy định này nhằm tăng cường minh bạch và giúp các nhà đầu tư đưa ra quyết định thông minh hơn .

Giám sát phát thải metan từ bãi rác: Nghiên cứu cho thấy bãi rác ở Hoa Kỳ phát thải metan cao hơn nhiều so với mức báo cáo, đặc biệt là ở các khu vực miền Nam. Điều này chỉ ra sự cần thiết phải cải thiện công tác giám sát và báo cáo để giảm thiểu tác động môi trường.

Kinh nghiệm của Trung Quốc

Chống buôn lậu rác thải: Trung Quốc đã cấm nhập khẩu nhiều loại rác thải từ các quốc gia khác, đặc biệt là rác thải nhựa và giấy, thông qua các quy định nghiêm ngặt về nhập khẩu rác thải.

Hệ thống theo dõi và kiểm soát: Trung Quốc triển khai các hệ thống giám sát thông qua blockchain và dữ liệu lớn để theo dõi rác thải nguy hại từ khi phát sinh cho đến khi xử lý.

Chiến dịch "Xanh hóa" các bãi chôn lấp: Trước tình trạng thiếu đất chôn cất truyền thống, Trung Quốc đã khuyến khích các phương pháp chôn cất sinh thái, như chôn cất bằng hũ, để tiết kiệm không gian và giảm tác động đến môi trường. Tỷ lệ người dân chọn hình thức chôn cất sinh thái đã tăng lên 3,2% trong ba năm qua.

Kinh nghiệm từ Singapore

Hệ thống dữ liệu môi trường tích hợp: Singapore đã phát triển nền tảng API Exchange (APEX), một hệ thống chia sẻ dữ liệu xuyên suốt giữa các cơ quan chính phủ. Nền tảng này cho phép các cơ quan chia sẻ và truy cập dữ liệu môi trường một cách hiệu quả, hỗ trợ quá trình ra quyết định và xây dựng chính sách.

Giám sát và dự báo nguồn phát thải: Cơ quan Môi trường Quốc gia Singapore (NEA) sử dụng các hệ thống giám sát để theo dõi chất lượng không khí và các nguồn phát thải. Dữ liệu thu thập được giúp dự báo xu hướng ô nhiễm và xây dựng các chiến lược giảm thiểu hiệu quả. Ngoài ra, Singapore cũng triển khai các công nghệ tiên tiến như Ellona để giám sát khí thải và mùi hôi từ các nhà máy xử lý nước thải, giúp cải thiện chất lượng môi trường.

Chính sách báo cáo và minh bạch dữ liệu: Singapore yêu cầu các doanh nghiệp báo cáo lượng khí nhà kính phát thải định kỳ. Chính phủ cũng đang xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hệ số phát thải để hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc báo cáo và giảm thiểu phát thải.

Bài học cho Việt Nam

Thứ nhất, cải thiện và thực thi quy định về xuất khẩu rác thải: Việt Nam có thể xem xét việc áp dụng các quy định nghiêm ngặt về nhập khẩu và xuất khẩu rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa và nguy hại. Để giảm thiểu tình trạng buôn lậu và ô nhiễm môi trường, cần có hệ thống kiểm tra minh bạch và chứng nhận hợp pháp cho các lô hàng rác thải.

Thứ hai, ứng dụng công nghệ giám sát và theo dõi rác thải: Việt Nam cần phát triển và triển khai các hệ thống điện tử để theo dõi và giám sát việc xử lý rác thải, đặc biệt là đối với rác thải nguy hại. Cơ quan chức năng có thể sử dụng công nghệ blockchain và dữ liệu lớn để nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý rác thải.

Thứ ba, tăng cường phân loại rác thải tại nguồn: Việt Nam có thể học hỏi từ Nhật Bản trong việc tuyên truyền và yêu cầu người dân phân loại rác ngay từ nguồn. Cần có các chương trình giáo dục và khuyến khích người dân thực hiện phân loại, đặc biệt tại các khu vực đô thị lớn.

Thứ tư, sử dụng công nghệ tiên tiến trong giám sát và dự báo phát thải: Việt Nam có thể triển khai các công nghệ hiện đại như cảm biến IoT và dữ liệu lớn để giám sát chất lượng không khí và phát thải từ các nhà máy, khu công nghiệp, giúp đưa ra các biện pháp kịp thời và hiệu quả.

Thứ năm, thúc đẩy tái chế và giảm thiểu rác thải chôn lấp: Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ tái chế và xử lý rác thải sinh học để giảm tải cho các bãi chôn lấp. Chính phủ cũng nên có các chính sách khuyến khích đầu tư vào công nghệ tái chế và xử lý rác thải theo hướng bền vững.

Thứ sáu, tăng cường minh bạch và công khai thông tin về phát thải: Việt Nam có thể triển khai các chương trình yêu cầu các doanh nghiệp báo cáo định kỳ về phát thải khí nhà kính và các chất ô nhiễm khác. Điều này sẽ giúp chính phủ và cộng đồng có cái nhìn rõ ràng về mức độ ô nhiễm và đưa ra các chiến lược phù hợp.

Cuối cùng, chính sách và chiến lược dài hạn: Việt Nam cần xây dựng và thực thi các chiến lược dài hạn về bảo vệ môi trường, bao gồm các chính sách về tái chế, phát thải khí nhà kính và xử lý rác thải. Đồng thời, cần thúc đẩy sự hợp tác giữa các cơ quan nhà nước và khu vực tư nhân để đạt được mục tiêu bảo vệ môi trường.

Từ những kinh nghiệm quốc tế, Việt Nam có thể áp dụng các công nghệ hiện đại như blockchain, dữ liệu lớn và IoT để cải thiện quản lý rác thải, giám sát nguồn phát thải và giảm thiểu ô nhiễm. Bằng cách triển khai các hệ thống minh bạch và chính sách phân loại rác tại nguồn, Việt Nam không chỉ giải quyết vấn đề buôn lậu rác thải mà còn xây dựng một môi trường sống sạch hơn và bền vững hơn.

Việc hợp tác giữa các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng sẽ là yếu tố quyết định giúp Việt Nam hướng tới một nền kinh tế xanh, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững trong tương lai.

Thanh Thanh

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/cac-ong-lon-the-gioi-quan-ly-rac-thai-ra-sao-383535.html