Đây là một phần trong nỗ lực giảm thiểu tác động tiêu cực của chất thải điện tử đối với môi trường và thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn.
Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, 53 triệu tấn chất thải điện tử được sản xuất mỗi năm trên toàn cầu, trong đó chỉ có khoảng 17% được tái chế đúng cách.
Nghị định số 08/2022/NĐ-CP quy định một danh mục các sản phẩm điện - điện tử cần phải thực hiện tái chế từ đầu năm 2025.
Cụ thể, bao gồm các thiết bị như tủ lạnh, tủ đông, máy bán hàng tự động, điều hòa không khí, máy tính bảng, ti vi, màn hình máy tính, bóng đèn compact, bếp điện, máy giặt, máy sấy, máy ảnh, máy quay phim, thiết bị âm thanh, máy tính để bàn, máy in, điện thoại di động, và cả các tấm quang năng.
Ngoài ra, Nghị định cũng đưa ra các trường hợp miễn trừ trách nhiệm tái chế. Các sản phẩm, bao bì sản xuất cho xuất khẩu, tạm nhập tái xuất, hoặc sử dụng cho mục đích nghiên cứu, thử nghiệm sẽ không bị yêu cầu thực hiện nghĩa vụ tái chế.
Các nhà sản xuất bao bì có doanh thu dưới 30 tỷ đồng hoặc nhà nhập khẩu có tổng giá trị nhập khẩu dưới 20 tỷ đồng cũng được miễn trách nhiệm này.
Một lưu ý quan trọng là, nhà sản xuất và nhập khẩu sản phẩm điện - điện tử không phải thực hiện trách nhiệm tái chế đối với bao bì thương phẩm của các sản phẩm này.
Các nhà sản xuất và nhập khẩu sản phẩm điện - điện tử có hai lựa chọn khi thực hiện trách nhiệm tái chế: Tổ chức tái chế sản phẩm và bao bì, hoặc đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ công tác tái chế.
Nếu lựa chọn hình thức tổ chức tái chế, các doanh nghiệp có thể thực hiện tái chế trực tiếp, thuê đơn vị tái chế, hoặc ủy quyền cho tổ chức trung gian.
Một điều quan trọng là nếu nhà sản xuất chọn hình thức tổ chức tái chế thì sẽ không được đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam, và ngược lại.
Trường hợp lựa chọn đóng góp tài chính, nhà sản xuất và nhập khẩu sẽ phải kê khai số tiền đóng góp và nộp vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ công tác tái chế. Việc này giúp các đơn vị tái chế nhận được sự hỗ trợ cần thiết để xử lý chất thải điện tử một cách hiệu quả và an toàn.
Theo quy định, nhà sản xuất và nhập khẩu phải đăng ký kế hoạch tái chế hằng năm và báo cáo kết quả tái chế vào cuối tháng 3. Trong trường hợp ủy quyền cho tổ chức trung gian thực hiện tái chế, tổ chức này sẽ thay nhà sản xuất báo cáo kết quả.
Đối với hình thức đóng góp tài chính, nhà sản xuất, nhập khẩu phải kê khai và nộp tiền vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam trước ngày 20/4 hàng năm. Tuy nhiên, các doanh nghiệp có thể lựa chọn nộp tiền thành hai đợt: lần đầu nộp tối thiểu 50% số tiền trước ngày 20/4, và lần thứ hai nộp phần còn lại trước ngày 20/10 cùng năm.
Trường hợp thực tế sản xuất hoặc nhập khẩu cao hơn mức kê khai ban đầu, các doanh nghiệp sẽ phải bổ sung tiền cho phần chênh lệch. Nếu thấp hơn, họ sẽ được trừ vào số tiền đã nộp cho phần chênh lệch trong kỳ kê khai của năm sau.
Trách nhiệm tái chế không chỉ giúp giảm thiểu tác động của chất thải điện tử đối với môi trường mà còn góp phần thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn, trong đó các tài nguyên được tái sử dụng thay vì lãng phí.
Các sản phẩm điện tử như điện thoại, tivi, máy tính khi hết vòng đời chứa nhiều chất độc hại như chì, cadmium, thủy ngân. Nếu không được xử lý đúng cách, những chất này có thể gây ô nhiễm đất, nước và không khí, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng.
Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, 53 triệu tấn chất thải điện tử được sản xuất mỗi năm trên toàn cầu, trong đó chỉ có khoảng 17% được tái chế đúng cách.
Việt Nam cũng đang đối mặt với lượng chất thải điện tử ngày càng tăng. Theo số liệu từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, ước tính mỗi năm Việt Nam thải ra hơn 100.000 tấn chất thải điện tử. Vì vậy, việc thực hiện trách nhiệm tái chế các sản phẩm điện tử là rất cần thiết và cấp bách, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và bảo vệ môi trường sống.
Nghị định số 08/2022/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ tạo ra một bước đột phá trong việc xử lý chất thải điện tử tại Việt Nam. Các chuyên gia môi trường nhận định, nếu thực hiện tốt công tác tái chế, Việt Nam sẽ không chỉ giải quyết được vấn đề ô nhiễm từ chất thải điện tử mà còn có thể tái sử dụng các vật liệu quý giá như vàng, bạc, đồng từ các thiết bị điện tử cũ. Đây cũng là cơ hội lớn cho ngành tái chế, tạo ra việc làm và thúc đẩy phát triển các công nghệ xanh.
Trong thời gian tới, các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu sản phẩm điện-điện tử cần chủ động triển khai các giải pháp tái chế hiệu quả, đồng thời tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật để tránh rủi ro pháp lý và đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia.
Mặc dù trách nhiệm tái chế là một bước tiến quan trọng trong bảo vệ môi trường, nhưng việc triển khai vẫn còn gặp không ít thách thức. Các doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm đối tác tái chế đáng tin cậy và đạt được các tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường. Hơn nữa, việc thực hiện tái chế yêu cầu chi phí đầu tư lớn, đặc biệt là đối với các công nghệ tái chế tiên tiến.
Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp khởi tạo các mô hình kinh doanh mới, phát triển các công nghệ tái chế tiên tiến, đồng thời nâng cao trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong việc bảo vệ môi trường. Các cơ quan chức năng cũng cần hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đào tạo, cung cấp thông tin và hướng dẫn thực hiện tái chế hiệu quả.
D.Ngân