Cách bày mâm ngũ quả Trung thu ở 3 miền Bắc, Trung, Nam

4 giờ trướcBài gốc

Vào dịp rằm tháng Tám Âm lịch, bên cạnh những chiếc bánh nướng, bánh dẻo thơm ngon, mâm ngũ quả rực rỡ sắc màu cũng là phần không thể thiếu trong mâm cỗ dâng cúng tổ tiên. Tùy theo văn hóa, phong tục của từng vùng miền, mâm ngũ quả Trung thu ở Bắc – Trung – Nam lại có sự khác biệt, vừa mang đậm bản sắc địa phương, vừa gửi gắm những ý nghĩa riêng.

Theo truyền thống, mâm ngũ quả tượng trưng cho ngũ hành: Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. Năm loại quả với năm màu sắc khác nhau được bày biện khéo léo nhằm cầu mong cho gia đình may mắn, thịnh vượng, sum vầy.

Không chỉ là lễ vật dâng cúng tổ tiên, mâm ngũ quả Tết Trung thu còn gắn liền với ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ. Trẻ con háo hức bên đèn lồng cá chép, múa lân rộn ràng, trong khi người lớn chuẩn bị mâm lễ đầy đủ với trái cây, bánh kẹo, hoa tươi. Tất cả tạo nên bầu không khí đoàn viên, ấm áp đặc trưng của đêm trăng rằm tháng Tám.

Cách bày mâm ngũ quả không hề có quy định cứng nhắc. Mỗi miền, mỗi gia đình đều có thể linh hoạt lựa chọn trái cây sao cho phù hợp với điều kiện kinh tế, phong tục và sở thích riêng.

Mâm ngũ quả Trung thu ở miền Bắc

Người miền Bắc thường bày mâm ngũ quả với chuối, bưởi, hồng, đào và quýt, những loại quả vừa dễ tìm vào mùa thu, vừa chứa nhiều ý nghĩa.

Chuối: Biểu tượng của sự che chở, sinh sôi, nảy nở, mang lại cuộc sống ấm no.
Bưởi: Tượng trưng cho sự may mắn, tròn đầy, đoàn viên.
Hồng: Mang lại điều tốt lành, sự may mắn trong cuộc sống.
Đào: Thể hiện mong ước sức khỏe, trường thọ.
Quýt: Biểu thị sự giàu có, sung túc.

Trong cách bày trí, nải chuối thường được đặt ở vị trí trung tâm, nâng đỡ các loại quả khác phía trên, như vòng tay chở che cho cả gia đình. Một số gia đình còn thay bưởi bằng phật thủ, loại quả mang hình dáng bàn tay Phật, tượng trưng cho sự che chở, an lành.

Mâm cỗ Trung thu với đủ đầy các món, được trang trí cầu kỳ. (Ảnh: Thu Huong Vu)

Mâm ngũ quả Trung thu ở miền Trung

Khí hậu khắc nghiệt, thường xuyên chịu bão lũ khiến trái cây ở miền Trung không phong phú như hai miền còn lại. Tuy nhiên, chính điều đó lại tạo nên sự mộc mạc, giản dị trong cách bày biện mâm ngũ quả nơi đây.

Người miền Trung không tuân theo quy tắc cố định nào. Họ chọn những loại quả tươi ngon sẵn có như đu đủ, xoài, mãng cầu, sung, chuối… Quả lớn, nặng được đặt ở dưới; quả nhỏ, nhẹ được xếp lên trên, vừa chắc chắn vừa cân đối.

Dù không cầu kỳ, mỗi loại quả vẫn mang ý nghĩa tốt đẹp:

Đu đủ: Tượng trưng cho sự đủ đầy, sung túc.
Chuối: Tượng trưng cho sự sinh sôi, cuộc sống ấm no, an lành.
Sung: Thể hiện mong muốn sung túc, may mắn.

Sự giản dị trong cách bày trí mâm ngũ quả của người miền Trung thể hiện rõ tinh thần chất phác, chân thành. Mâm quả tuy không quá cầu kỳ nhưng vẫn trang trọng, gửi gắm trọn vẹn lòng hiếu kính với tổ tiên và ước nguyện bình an cho gia đình.

Mâm cỗ Trung Thu được cắt tỉa tạo hình đẹp mắt. (Ảnh: Cao Thanh Thủy)

Mâm ngũ quả Trung thu ở miền Nam

Người miền Nam lại có cách bày biện mâm ngũ quả khá khác biệt so với Bắc và Trung. Không dùng chuối làm quả chủ đạo, mâm quả miền Nam thường xoay quanh những loại trái cây quen thuộc như mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài.

Người dân tin rằng sự kết hợp này gợi nên lời cầu chúc “Cầu sung vừa đủ xài”, hàm ý mong ước cuộc sống sung túc, no đủ. Ngoài ra, mâm ngũ quả miền Nam còn có dưa hấu đỏ hoặc bưởi da xanh được đặt ở vị trí trung tâm. Ba trái dứa thường được dùng làm chân đế, vừa chắc chắn vừa mang ý nghĩa cầu con đàn cháu đống.

Cách bày biện cũng khá đặc trưng, các loại quả to, nặng được đặt dưới cùng, xếp chồng dần lên như ngọn tháp. Hai quả dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng thường được đặt hai bên để tạo sự cân đối và thêm phần may mắn.

Sự khác biệt này không chỉ phản ánh phong tục mà còn cho thấy sự sáng tạo của người miền Nam trong việc gửi gắm ước vọng thịnh vượng, sung túc qua mâm ngũ quả.

Mâm ngũ quả Trung thu được bày biện đơn giản. (Ảnh: Đỗ Minh Phương)

Lưu ý khi bày mâm ngũ quả Trung thu

Ngày nay, mâm ngũ quả đêm Trung thu ngày càng được bày biện sáng tạo, vừa giữ nét truyền thống vừa thêm phần mới mẻ với đủ loại trái cây, bánh trái rực rỡ sắc màu. Những bàn tay khéo léo còn tỉa gọt hoa quả thành hình thù ngộ nghĩnh như chú chó từ quả bưởi, con cá bằng thanh long hay chú gấu nhỏ xinh từ chùm nho.

Dù ở miền nào, khi chuẩn bị mâm ngũ quả Trung thu, người dân thường chú ý đến những điểm sau:

- Chọn chuối: Nên chọn nải chuối xanh vừa, vỏ mướt, dáng hơi cong, có từ 12 – 16 quả, tránh quả bị đốm đen.

- Chọn trái cây tươi, không bị dập úng, giữ được màu sắc tự nhiên.

- Vệ sinh trái cây: Không nên rửa quả trước khi cúng để tránh nhanh hỏng, chỉ nên lau sạch bụi bằng khăn mềm.

Dù có sự khác nhau trong cách chọn và bày biện, mâm ngũ quả Trung thu ở cả ba miền đều mang chung một ý nghĩa: thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên và ước mong cho gia đình hạnh phúc, đủ đầy.

Hình ảnh mâm ngũ quả đầy sắc màu, bên cạnh bánh trung thu, đèn lồng và tiếng cười trẻ nhỏ, đã trở thành biểu tượng của sự đoàn viên. Qua từng thế hệ, mâm quả không chỉ là lễ vật dâng cúng mà còn là ký ức đẹp, lưu giữ hồn văn hóa Việt trong đêm rằm tháng Tám.

Nhật Thùy

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/cach-bay-mam-ngu-qua-trung-thu-o-3-mien-bac-trung-nam-ar966812.html