Cách các công ty robot Trung Quốc định hình tương lai công nghệ châu Âu

16 giờ trướcBài gốc

Siêu cường robot

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc trong ngành công nghiệp robot. Theo Liên đoàn Robot quốc tế (IFR), Trung Quốc là thị trường robot công nghiệp lớn nhất thế giới, chiếm hơn một nửa số lượng robot được lắp đặt trên toàn cầu mỗi năm. Sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố.

Chính phủ Trung Quốc đã xác định robot là một ngành công nghiệp chiến lược và đã đưa ra một loạt các chính sách hỗ trợ, bao gồm trợ cấp, ưu đãi thuế và các chương trình nghiên cứu và phát triển. Với quỹ đầu tư 138 tỷ USD cho robot và công nghệ cao, Bắc Kinh tạo ra hệ sinh thái ưu đãi rộng lớn.

Chính phủ Trung Quốc dành nhiều sự hỗ trợ cho công nghiệp robot phát triển.

Tận dụng sự hỗ trợ này, các công ty robot Trung Quốc nhanh chóng được mở ra, không ngừng đổi mới, phát triển. Số công ty robot thông minh tăng 206% trong giai đoạn 2020 - 2024, lên 450.000 doanh nghiệp. Trung Quốc cũng sở hữu lợi thế công nghiệp không thể sao chép thuận lợi cho ngành robot. Sau nhiều năm thống trị ngành pin, năng lượng mặt trời và xe điện, Trung Quốc kiểm soát 80% nguồn cung vật liệu đất hiếm và nam châm, những linh kiện sống còn cho robot. Chuỗi cung ứng nội địa tinh gọn giúp giảm 50% chi phí sản xuất khiến cho một cánh tay robot sản xuất tại Mỹ đắt gấp 2,2 lần so với Trung Quốc, pin tại châu Âu đắt hơn 33%.

Một lý do thúc đẩy ngành robot phát triển nở rộ thời gian qua là bởi dân số già hóa (ước đoán đến năm 2030, 26% dân số Trung Quốc trên 60 tuổi) và chi phí lao động ngày càng tăng. Robot trở thành giải pháp bù đắp lao động bắt buộc. Thị trường robot nội địa Trung Quốc dự kiến đạt 10,3 tỷ USD vào năm 2029, chiếm 1/3 thị phần toàn cầu biến Trung Quốc thành một "phòng thí nghiệm" để tối ưu hóa sản phẩm trước khi xuất khẩu.

Tại Trung Quốc, robot đang được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Trong công nghiệp, robot giúp tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại và nguy hiểm trong các nhà máy, giúp tăng năng suất, giảm chi phí và cải thiện chất lượng sản phẩm. Robot dịch vụ được sử dụng trong các bệnh viện, nhà hàng, khách sạn và các môi trường công cộng khác để cung cấp dịch vụ khách hàng, giao hàng. Trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, robot phẫu thuật, robot hỗ trợ phục hồi chức năng và robot hỗ trợ chăm sóc người già ngày càng được sử dụng rộng rãi. Trong lĩnh vực hậu cần, robot được sử dụng trong các kho hàng và trung tâm phân phối đã tạo nên một cuộc cách mạng về quy trình bốc xếp, vận chuyển và phân loại hàng hóa.

Cuộc đổ bộ âm thầm nhưng mạnh mẽ

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đang âm thầm tiến hành một "cuộc đổ bộ" chiến lược vào thị trường robot châu Âu, không phải bằng vũ lực hay chính trị, mà bằng công nghệ và giá cả cạnh tranh. Các công ty robot công nghiệp và dịch vụ của Trung Quốc như Siasun, Estun, Efort, và đặc biệt là các hãng sản xuất robot giá rẻ như Dobot, HIKRobot, và Youibot đã từng bước thâm nhập vào các thị trường khó tính như Đức, Pháp, Ý và Ba Lan. Điểm mạnh vượt trội của các sản phẩm đến từ Trung Quốc là chi phí thấp. Các công ty như Unitree Robotics và Dobot đang bán robot hình người với giá rẻ hơn 30% - 50% so với sản phẩm cùng phân khúc do châu Âu tự sản xuất. Mức giá này khiến chúng trở thành lựa chọn khả thi cho doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn nhạy cảm về ngân sách tại châu Âu.

Dữ liệu từ IFR cho thấy số lượng robot do Trung Quốc sản xuất được xuất khẩu sang châu Âu đã tăng mạnh kể từ năm 2021. Đặc biệt trong các lĩnh vực như logistics tự động, hàn robot, và robot hợp tác (cobots), Trung Quốc đã nhanh chóng giành được thị phần từ các tên tuổi lớn như ABB (Thụy Sĩ), KUKA (Đức) hay FANUC (Nhật).

Không chỉ cạnh tranh bằng giá rẻ, robot Trung Quốc cũng đi kèm khả năng tích hợp linh hoạt và tốc độ cải tiến nhanh chóng, điều mà nhiều đối thủ châu Âu đang phải chật vật để theo kịp. Nhiều công ty Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào nghiên cứu AI, thị giác máy tính và khả năng học máy, biến robot thành những cỗ máy thông minh, có thể tự động thích nghi với môi trường làm việc phức tạp được ứng dụng thực tế làm minh chứng thuyết phục.

Khác với robot Mỹ tập trung vào AI "bộ não", robot Trung Quốc chứng minh giá trị ngay tại hiện trường như robot Unitree biểu diễn múa dân gian tại sự kiện văn hóa châu Âu, thu hút truyền thông địa phương hay các phiên bản chuyên dụng của robot dịch vụ khách hàng Qingfei Nia đang được triển khai tại bảo tàng Pháp và khách sạn Tây Ban Nha.

Các công ty Trung Quốc chiếm lĩnh thị trường robot châu Âu còn thông qua chiến lược M&A (mua bán và sáp nhập) khéo léo. Việc công ty Trung Quốc Midea mua lại KUKA (một biểu tượng công nghệ robot của Đức) đã mở đường cho robot Trung Quốc tiến vào thị trường cao cấp này. Các công ty Trung Quốc không còn chỉ là người "bắt chước", mà đang vươn lên "thâu tóm" chính các đối thủ của mình. Ray Wang, nhà phân tích công nghệ, nhận định: "Trung Quốc đang định nghĩa lại "công xưởng thế giới", từ sản xuất hàng hóa thô sang xuất khẩu hệ thống tự động hóa".

KUKA biểu tượng của công nghiệp robot Đức một thời cũng đã bị doanh nghiệp Trung Quốc thâu tóm.

Cái giá của sự phụ thuộc

Sự chiếm lĩnh và thâu tóm này đã kéo theo nguy cơ lệ thuộc vào công nghệ nước ngoài của các nước châu Âu. Khi ngày càng nhiều doanh nghiệp châu Âu lựa chọn robot Trung Quốc, khả năng kiểm soát chuỗi cung ứng thiết bị tự động hóa của chính các nước châu Âu cũng bị suy giảm. Những quốc gia từng là biểu tượng trong ngành robot công nghiệp như Đức, Thụy Sĩ, hay Thụy Điển đang dần đánh mất ưu thế cạnh tranh. Việc để các nhà cung ứng Trung Quốc chi phối đặt các ngành công nghiệp chiến lược của châu Âu vào thế bị động, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị ngày càng leo thang.

Mối lo thứ hai của người châu Âu là lo ngại về bảo mật và an ninh dữ liệu. Nhiều robot Trung Quốc tích hợp công nghệ thị giác máy tính và trí tuệ nhân tạo, vốn yêu cầu thu thập và xử lý lượng lớn dữ liệu vận hành. Trong khi các công ty Trung Quốc chịu sự ràng buộc pháp lý từ Bắc Kinh, đặc biệt là Luật Tình báo Quốc gia Trung Quốc, các chuyên gia an ninh mạng châu Âu cảnh báo nguy cơ dữ liệu chiến lược bị truy xuất từ xa hoặc sử dụng sai mục đích. Dù chưa có bằng chứng rõ ràng về hành vi xâm phạm, nhưng nguy cơ hiện hữu đủ để buộc nhiều quốc gia EU đang phải xem xét siết chặt kiểm soát đầu tư công nghệ, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm như quốc phòng, cơ sở hạ tầng và logistics.

Cuối cùng, áp lực cạnh tranh không công bằng cũng là một vấn đề nhức nhối. Các doanh nghiệp robot Trung Quốc nhận được hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ, từ trợ giá, miễn thuế cho tới hỗ trợ nghiên cứu phát triển, tạo ra một lợi thế mà các công ty tư nhân châu Âu khó lòng theo kịp. Trong khi EU đang cố gắng giữ vững nguyên tắc thị trường tự do, thì nhiều doanh nghiệp trong khối lại đối mặt với sự cạnh tranh từ các "gã khổng lồ" công nghệ được nhà nước hậu thuẫn và thừa ngay chính sân nhà của mình.

Sự trỗi dậy của robot Trung Quốc không phải là một mối đe dọa rõ ràng ngay tức khắc, nhưng nó đặt ra câu hỏi dài hạn cho châu Âu: Làm thế nào để bảo vệ năng lực công nghiệp, duy trì tự chủ công nghệ và đảm bảo an toàn dữ liệu trong một thế giới ngày càng được vận hành bởi máy móc? Trong cuộc chơi mới mang tên "tự động hóa toàn cầu", châu Âu dường như đang bị đánh bại dù đã từng là kẻ dẫn đầu.

Sự trỗi dậy của robot Trung Quốc tại châu Âu là hệ quả tất yếu của một thế giới đa cực công nghệ, nơi các giá trị địa chính trị và kinh tế đan xen phức tạp cũng đặt ra nhiều câu hỏi với những nhà nghiên cứu. Giáo sư Lãnh Ân, chuyên gia nghiên cứu tài chính phát triển và vai trò của Trung Quốc trong kinh tế thế giới tại Đại học Willamette đã nói: "Robot không chỉ là máy móc, chúng là phương tiện tái định hình quyền lực mềm".

Đối mặt với thách thức này, châu Âu buộc phải chọn lựa giữa hai con đường: Mở cửa đón nhận làn sóng robot giá rẻ để thúc đẩy năng suất, hay siết chặt rào cản để bảo vệ chủ quyền số? Câu trả lời sẽ định hình tương lai của lục địa già trong kỷ nguyên mới, một tương lai nơi con người và cỗ máy "Made in China" cùng tồn tại trong mọi ngõ ngách đời sống.

Tiểu Phong

Nguồn ANTG : https://antgct.cand.com.vn/khoa-hoc-van-minh/cach-cac-cong-ty-robot-trung-quoc-dinh-hinh-tuong-lai-cong-nghe-chau-au-i776127/