1. Tiêu chảy - triệu chứng thường gặp ở người nhiễm HIV/AIDS
Nội dung
1. Tiêu chảy - triệu chứng thường gặp ở người nhiễm HIV/AIDS
2. Chế độ dinh dưỡng cho người nhiễm HIV/AIDS bị tiêu chảy
2.1. Bù nước và điện giải kịp thời
2.2. Chia nhỏ bữa ăn, lựa chọn thực phẩm dễ tiêu hóa
2.3. Đảm bảo an toàn thực phẩm
3. Những lưu ý khác
HIV có thể gây tiêu chảy do nhiều yếu tố: Nhiễm trùng cơ hội đường ruột (vi khuẩn, virus, ký sinh trùng), tác dụng phụ của thuốc điều trị HIV (ARV) và các vấn đề sức khỏe đường tiêu hóa do chính HIV gây ra như tổn thương niêm mạc ruột, dẫn đến giảm khả năng hấp thu.
Tình trạng suy giảm miễn dịch do HIV làm cơ thể dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây tiêu chảy, khiến tiêu chảy kéo dài và nghiêm trọng hơn.
Tiêu chảy là tình trạng rối loạn tiêu hóa đặc trưng bởi việc đi ngoài phân lỏng, nhiều nước, từ 3 lần trở lên trong một ngày, có thể kèm theo các triệu chứng khác như đau bụng, buồn nôn, nôn, sốt, mất nước...
Tiêu chảy không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi, mà còn gây mất nước, mất chất dinh dưỡng, từ đó làm trầm trọng thêm các triệu chứng, suy giảm miễn dịch và giảm hiệu quả điều trị ở người nhiễm HIV/AIDS.
Tiêu chảy là một trong những triệu chứng phổ biến ở người nhiễm HIV/AIDS.
Khi đi ngoài phân lỏng nhiều lần, cơ thể người bệnh mất một lượng nước lớn, chất dinh dưỡng, các loại vitamin và muối khoáng như natri, kali. Trong tiêu chảy cấp tính, người bệnh có thể tụt huyết áp, chóng mặt, sốc do mất nước, rối loạn nhịp tim do mất điện giải, thậm chí có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị và bù nước kịp thời.
Trong tiêu chảy mạn tính, cơ thể mất một lượng lớn các chất dinh dưỡng, giảm hấp thu dinh dưỡng, từ đó tăng nguy cơ suy dinh dưỡng. Suy dinh dưỡng khiến người nhiễm HIV/AIDS càng suy giảm miễn dịch, dễ mắc thêm các bệnh nhiễm trùng khác. Đây là một vòng xoắn bệnh lý phức tạp nếu không được điều trị và can thiệp kịp thời.
2. Chế độ dinh dưỡng cho người nhiễm HIV/AIDS bị tiêu chảy
Chế độ dinh dưỡng đúng cách tuy không thể thay thế hoàn toàn thuốc điều trị nhưng đóng vai trò then chốt trong việc bù nước, bù điện giải và hồi phục thể trạng, giúp người bệnh nhanh hồi phục hơn. Khi bị tiêu chảy, người nhiễm HIV/AIDS cần chú ý những nguyên tắc sau:
2.1. Bù nước và điện giải kịp thời
Tiêu chảy khiến cơ thể người bệnh mất một lượng lớn nước và muối khoáng. Để bù lại lượng nước và điện giải đã mất, người bệnh cần uống bù lượng nước đã mất nhanh chóng, ngay cả khi chưa có dấu hiệu mất nước. Ưu tiên sử dụng dung dịch oresol được pha theo đúng hướng dẫn ghi trên bao bì sản phẩm. Khi không có sẵn oresol, có thể sử dụng các loại nước như nước cháo loãng, nước canh, nước dừa…
Người bệnh tiêu chảy cần bù nước và điện giải kịp thời.
2.2. Chia nhỏ bữa ăn, lựa chọn thực phẩm dễ tiêu hóa
Để giảm tải áp lực cho hệ tiêu hóa, người bệnh nên chia thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày. Thay vì ăn 3 bữa chính, có thể ăn thành 5 đến 6 bữa nhỏ mỗi ngày. Nên lựa chọn các loại thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa như cháo, súp, cơm, các loại đạm dễ tiêu như trứng, thịt nạc ninh mềm, đậu phụ… Các loại rau củ quả như khoai tây, cà rốt nấu chín, chuối chín, táo, lê giúp bổ sung một số loại vitamin và khoáng chất.
Ưu tiên sử dụng thực phẩm mềm, dễ tiêu như cháo, súp…
2.3. Đảm bảo an toàn thực phẩm
Người nhiễm HIV/AIDS có hệ miễn dịch bị suy giảm, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng nên càng cần đảm bảo an toàn vệ sinh trong quá trình chế biến thực phẩm và ăn uống. Cần tuân thủ các nguyên tắc ăn chín – uống sôi, hạn chế các loại thực phẩm như tiết canh, rau sống, gỏi cá, sashimi; lựa chọn nước uống từ nguồn nước sạch, nước đã đun sôi để nguội.
Khi chế biến và bảo quản thực phẩm cần phân biệt sống – chín, hạn chế lây nhiễm chéo giữa các loại thực phẩm với nhau; giữ gìn vệ sinh cá nhân như rửa tay sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn, trước khi chế biến thực phẩm.
3. Những lưu ý khác
Ngoài chế độ dinh dưỡng đúng cách, để kiểm soát tiêu chảy hiệu quả, người bệnh cũng cần lưu ý một số điều quan trọng khác:
- Chủ động theo dõi tình trạng sức khỏe: Nếu tiêu chảy kéo dài, kèm các triệu chứng khác như sốt, đau bụng dữ dội, mất nước nhiều thì cần đến ngay các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
- Không tự ý ngừng sử dụng các loại thuốc điều trị HIV/AIDS:Nếu nghi ngờ tiêu chảy do tác dụng phụ của thuốc kháng virus, tuyệt đối không tự ý ngừng sử dụng thuốc vì có thể ảnh hưởng đến quá trình điều trị. Hãy trao đổi với bác sĩ điều trị để được điều chỉnh thuốc nếu cần.
Tiêu chảy là một trong những triệu chứng điển hình và dễ gặp nhất ở người nhiễm HIV/AIDS. Triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến mất nước, suy dinh dưỡng, suy giảm hiệu quả điều trị HIV/AIDS nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời.
Một chế độ dinh dưỡng đúng cách giúp bù nước, bù điện giải, kiểm soát triệu chứng tốt hơn, dự phòng suy dinh dưỡng và tăng cường chất lượng cuộc sống cho người nhiễm HIV/AIDS.
Cử nhân dinh dưỡng Phạm Thị Mai Ngọc