Chiến trường đã thay đổi
Khi xung đột bùng phát vào tháng 2/2022, chiến trường Ukraine mang đậm dáng dấp của một cuộc chiến cơ động: những đoàn xe tăng và bộ binh cơ giới lao qua các cánh đồng rộng lớn, pháo binh trút lửa xuống các đô thị và các trận đấu súng trực diện diễn ra gần như liên tục. Thế nhưng, chỉ sau vài tháng, nhịp độ chiến sự đã chậm lại. Hai bên nỗ lực xây dựng những phòng thủ trải dài hàng trăm km, biến mặt trận thành một mê cung chiến hào kiên cố, khóa chặt bước tiến của đối phương.
“Mọi thứ đã thay đổi chóng mặt”, một huấn luyện viên người Mỹ thuộc Trung đoàn Biệt kích số 4 – Lực lượng Tác chiến Đặc biệt Ukraine có mật danh Sooter chia sẻ với Business Insider thông qua video từ một địa điểm bí mật ở miền Trung Ukraine.
Lính Ukraine điều khiển UAV. Ảnh: Reuters
Ông nói rằng sự khác biệt rõ rệt nhất trên chiến trường hiện nay là sự phổ biến của UAV. Lính biệt kích Ukraine hiện đang được huấn luyện các kỹ thuật ngụy trang tinh vi hơn và cách bắn hạ UAV bằng vũ khí cá nhân nếu rơi vào tình huống nguy hiểm.
“Năm 2022, chúng tôi được huấn luyện để tận dụng địa hình và các công trình kiên cố nhằm sống sót trước “mưa” pháo. Binh sĩ phải được huấn luyện với tâm thế rằng họ liên tục là mục tiêu của một loại vũ khí lơ lửng, được con người điều khiển từ xa”, ông nói.
Pháo binh – từ lâu được mệnh danh là “vua chiến trận” – từng giữ vai trò trung tâm trong giai đoạn đầu của cuộc xung đột. Khi ấy, cả hai bên đều dựa vào pháo kéo và các hệ thống tên lửa phóng loạt để dội lửa xuống đối phương. Thế nhưng, khi kho đạn dược ngày càng cạn kiệt và cuộc chiến chuyển từ xung đột cơ động sang chiến tranh tiêu hao với tiền tuyến gần như bất động, máy bay không người lái đã nổi lên như mối đe dọa số một. Một số ước tính gần đây cho thấy UAV hiện gây ra khoảng 70% thương vong cho cả Nga và Ukraine.
Scooter nhận định làn sóng UAV bùng nổ bắt nguồn từ cái mà ông gọi là “cơn khát đạn pháo”. Nga đã tiêu hao phần lớn kho đạn của mình và bắt đầu dựa nhiều vào các quadcopter nhỏ – hay còn gọi là UAV FPV (UAV góc nhìn thứ nhất) để lấp khoảng trống hỏa lực. Ukraine cũng rơi vào tình trạng tương tự và buộc phải dựa vào UAV như một giải pháp thay thế rẻ và linh hoạt hơn.
“Di chuyển nhanh, nhưng đừng quá nhanh”
Các FPV đang nổi lên như vũ khí giá rẻ nhưng gây sát thương lớn, đủ sức tấn công trực diện vào chiến hào, binh sĩ và phương tiện quân sự của đối phương. Trên bầu trời Ukraine, những chiếc FPV nhỏ bé với camera tí hon này bay lượn liên tục, cho phép người vận hành quan sát chiến trường gần như không gián đoạn, biến mọi cử động trên mặt đất thành một canh bạc sinh tử.
Trong năm qua, cả Nga và Ukraine đã khiến mối đe dọa FPV trở nên nguy hiểm hơn bao giờ hết khi bắt đầu kết nối chúng với cáp quang. Nhờ đó, các FPV này gần như miễn nhiễm trước những biện pháp tác chiến điện tử, khiến chúng trở thành nỗi ám ảnh thường trực trên mọi tuyến phòng ngự.
“Chúng tôi đã phải thay đổi hoàn toàn tư duy huấn luyện. Câu hỏi bây giờ là làm sao để đối phó với FPV, chứ không chỉ là cách né hỏa lực pháo binh như trước”, Scooter nói.
Bài học đầu tiên mà Scooter truyền đạt cho các học viên của mình là hòa nhập hoàn toàn vào môi trường xung quanh. Kỹ thuật ngụy trang được nâng lên mức khắt khe: mọi vật sáng bóng đều phải được sơn, che phủ hoặc dán băng dính, trong khi tay và mặt của binh sĩ được nhuộm màu để đánh lừa camera hồng ngoại. Binh lính được dạy cách ẩn mình dưới những hàng cây, rừng rậm và tận dụng các nguồn nhiệt tự nhiên như ô tô hay máy phát điện để tạo ra sự hòa trộn trong hình ảnh nhiệt. Trên màn hình của một FPV trinh sát Nga, hai đốm trắng mờ nhạt không bị coi là mối nguy hiểm.
Theo Scooter, cách huấn luyện này gần giống như đào tạo lính bắn tỉa hoặc trinh sát, khi mạng sống của người lính phụ thuộc vào khả năng kiểm soát từng chuyển động.
“Di chuyển nhanh – nhưng đừng quá nhanh. Mắt người nhìn thấy chuyển động trước tiên, rồi mới đến hình dạng và màu sắc. Vì vậy, từng bước đi phải thận trọng, hòa mình vào cảnh vật”, ông nói.
Trong tình huống không thể tránh khỏi, lực lượng đặc nhiệm Ukraine còn được huấn luyện bắn hạ FPV bằng vũ khí cá nhân, đặc biệt là súng ngắn. Thế nhưng, những mục tiêu bé nhỏ và cơ động này gần như không thể bắn trúng và nếu chúng bay đủ gần, cú va chạm trực tiếp có thể kích hoạt đầu đạn và gây thảm họa cho chính người người lính ấy.
Scooter cho biết: “Súng cầm tay hiếm khi hiệu quả trước FPV. Nhưng nếu không còn lựa chọn nào khác, có còn hơn không”.
Chiến thuật đánh lén
Bên cạnh đó, lực lượng đặc nhiệm Ukraine hiện còn được huấn luyện để len lỏi qua phòng tuyến đối phương, tiến sâu vào hậu phương và gây rối loạn sau lưng địch. Theo Scooter, các binh sĩ được khuyến khích thực hiện những nhiệm vụ táo bạo: phục kích đoàn xe hậu cần, phá hủy thiết bị, đánh cắp hoặc phá hoại các tài sản đắt tiền, rồi nhanh chóng rút lui.
Năm 2022, các đặc nhiệm Ukraine từng được giao những nhiệm vụ trực diện hơn, như phục kích đoàn xe chở đạn dược, phá hủy xe tăng hay tấn công sở chỉ huy. Nhưng Scooter cho biết, bản chất của chiến tranh đã thay đổi: “Giờ đây, những nhiệm vụ như vậy hiếm dần đi, bởi nhịp độ giao tranh đã chậm lại”.
Các nhóm đặc nhiệm hiện nay được huấn luyện để len lỏi vài kilômét qua phòng tuyến Nga và gây rắc rối trong im lặng tuyệt đối. Nguyên tắc cốt lõi là không để bị phát hiện. Họ không nhằm quét sạch chiến hào hay chiếm đóng vị trí địch, mà làm cho kẻ thù bị đói, thiếu đạn, mất phương tiện và luôn bất an.
“Anh sẽ đến đó để đảm bảo đối phương không có đạn dược, không có phương tiện di chuyển khi muốn rút lui. Đặt mìn, phá hoại thiết bị, bắt tù binh – đó mới là mục tiêu”, Scooter nói.
Dù vậy, những nhiệm vụ này ngày càng nguy hiểm, vì bầu trời chiến trường lúc nào cũng dày đặc UAV mà Scooter ví như “camera an ninh bay”.
Trung đoàn Biệt kích số 4 được đào tạo để lẻn qua các đội tuần tra của Nga, thậm chí học những câu tiếng Nga cơ bản để đánh lạc hướng nếu bị phát hiện. Họ buộc phải hành động cực kỳ nhanh nhẹn, vì dừng lại quá lâu gần tiền tuyến – nơi địch cảnh giác nhất, đồng nghĩa với tự sát. Ngoài kỹ năng di chuyển và ngụy trang, binh sĩ còn được huấn luyện chiến đấu cận chiến để sẵn sàng cho những tình huống đụng độ bất ngờ.
Scooter nhận định, những nhiệm vụ phá hoại mà lực lượng đặc nhiệm Ukraine thực hiện chủ yếu tạo ra hiệu quả ở cấp độ chiến thuật, làm suy yếu hậu phương đối phương và gây xáo trộn nhịp độ tác chiến trên chiến trường. Trong khi bộ binh Ukraine chịu trách nhiệm ghìm chân và tiêu hao lực lượng Nga tại tiền tuyến, lực lượng đặc nhiệm đảm nhận vai trò gây rối và làm suy yếu hậu phương địch, một phần trong sự thích nghi của Kiev với nhịp điệu giao tranh mới.
“Chúng tôi không còn tập trung nhiều vào chiến thuật cơ động nữa. Chúng tôi huấn luyện họ cho một cuộc chiến tiêu hao – đúng kiểu Thế chiến thứ nhất nhưng có máy bay không người lái. Đây là chiến tranh tĩnh, với những tuyến phòng thủ hiếm khi di chuyển đáng kể”, Scooter nói.
Diệp Thảo/VOV.VN (tổng hợp) Theo Business Insider, CNN