Cách phân biệt kiệt sức, sốc nhiệt và đột quỵ do nắng nóng để bảo vệ sức khỏe

2 ngày trướcBài gốc

Không chỉ gây cảm giác khó chịu, thời tiết khắc nghiệt này còn làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm liên quan đến nhiệt, đặc biệt là kiệt sức do nóng, sốc nhiệt (thường gọi là say nắng) và đột quỵ do nắng nóng. Việc nhận diện đúng các tình trạng này, hiểu rõ triệu chứng và cách xử trí kịp thời có thể giúp cứu sống người bệnh và phòng ngừa những hậu quả nghiêm trọng.

Kiệt sức do nóng: báo động sớm của cơ thể

Theo bác sỹ Nguyễn Huy Hoàng (Trung tâm Oxy cao áp Việt Nga), kiệt sức do nóng (hay còn gọi là say nóng) là tình trạng cơ thể mất nước và điện giải sau khi tiếp xúc lâu với môi trường nhiệt độ cao, thường gặp ở người phải hoạt động thể lực dưới trời nắng hoặc trong môi trường nóng ẩm. Cơ thể lúc này vẫn còn khả năng tự điều hòa nhiệt độ, nhưng hệ thống này đang dần bị quá tải.

Ảnh minh họa

Người bị kiệt sức do nóng thường có các biểu hiện như mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, đổ mồ hôi nhiều, da ẩm và nhợt nhạt, thở nhanh, tim đập nhanh và yếu.

Có thể xảy ra chuột rút, đặc biệt ở tay, chân hoặc vùng bụng. Nhiệt độ cơ thể có thể tăng nhẹ đến khoảng 38-40°C. Tuy tình trạng này chưa đe dọa tính mạng ngay lập tức, nhưng nếu không được xử trí sớm, có thể tiến triển thành sốc nhiệt, một cấp cứu y khoa nghiêm trọng.

Sốc nhiệt (say nắng): cấp cứu y khoa tối khẩn cấp

Sốc nhiệt xảy ra khi thân nhiệt tăng cao đột ngột (trên 40°C) và cơ thể mất hoàn toàn khả năng tự làm mát. Lúc này, hệ thần kinh trung ương bắt đầu bị tổn thương, dẫn đến các rối loạn như lú lẫn, kích động, co giật hoặc hôn mê.

Có hai dạng sốc nhiệt phổ biến. Dạng kinh điển thường xảy ra ở người già, trẻ nhỏ hoặc người có bệnh lý nền khi tiếp xúc thụ động với môi trường nóng kéo dài. Trong khi đó, sốc nhiệt do gắng sức thường gặp ở người trẻ, khỏe mạnh khi lao động hoặc vận động thể lực cường độ cao dưới trời nắng.

Biểu hiện điển hình bao gồm thân nhiệt rất cao, da khô nóng hoặc đỏ, không ra mồ hôi, rối loạn ý thức, nói lắp, mất định hướng, có thể ngất xỉu, co giật hoặc trụy mạch. Đây là tình trạng nguy kịch, có thể gây tổn thương não, suy đa cơ quan hoặc tử vong nếu không được hạ nhiệt kịp thời.

Đột quỵ do nắng nóng: Khi thời tiết thúc đẩy tai biến mạch máu não

Thuật ngữ “đột quỵ do nắng nóng” đề cập đến hiện tượng đột quỵ não xảy ra hoặc trở nên nghiêm trọng hơn do ảnh hưởng từ thời tiết nắng nóng. Mất nước kéo dài, tăng độ nhớt máu, rối loạn huyết áp và điện giải... đều là những yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông gây tắc mạch máu não.

Không giống sốc nhiệt, đột quỵ não có thể xảy ra ngay cả khi thân nhiệt bình thường. Triệu chứng điển hình là yếu liệt nửa người, méo miệng, nói khó, đau đầu dữ dội, mất thăng bằng, rối loạn ý thức. Nhận diện sớm theo nguyên tắc F.A.S.T. (Face - méo mặt, Arm - yếu tay, Speech - nói khó, Time - gọi cấp cứu ngay) là chìa khóa giúp cứu sống bệnh nhân.

Sơ cứu đúng cách - yếu tố quyết định sống còn

Đối với kiệt sức do nóng, cần nhanh chóng đưa người bệnh đến nơi mát, nới lỏng quần áo, làm mát cơ thể bằng khăn ướt hoặc quạt, cho uống nước có điện giải nếu còn tỉnh táo. Nếu tình trạng không cải thiện trong vòng 30 - 60 phút, cần chuyển ngay đến cơ sở y tế.

Với sốc nhiệt, điều quan trọng nhất là gọi cấp cứu 115 ngay lập tức. Trong thời gian chờ, cần làm mát tích cực bằng cách phun nước mát, quạt, chườm đá ở cổ, nách và bẹn. Nếu có thể, ngâm cơ thể trong nước mát. Tuyệt đối không cho uống nước nếu bệnh nhân lơ mơ, co giật hoặc nôn ói.

Với đột quỵ não, cần giữ bệnh nhân nằm yên, đầu hơi cao nếu tỉnh táo, nghiêng an toàn nếu có nôn. Không được cho ăn hoặc uống bất kỳ thứ gì, không tự ý dùng thuốc hạ áp hay thuốc hạ sốt, và gọi cấp cứu ngay lập tức.

Chủ động phòng ngừa, bảo vệ sức khỏe trong mùa nóng

Để hạn chế tối đa nguy cơ từ các tình trạng bệnh lý do nắng nóng, theo bác sỹ Hoàng, người dân cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa.

Uống đủ nước mỗi ngày, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng từ 10h đến 16h, mặc quần áo sáng màu, rộng rãi, đội mũ rộng vành, đeo kính râm và sử dụng kem chống nắng là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả.

Môi trường sống cần được làm mát bằng quạt, điều hòa hoặc mở cửa thông thoáng vào sáng sớm và chiều tối. Hạn chế hoạt động thể lực ngoài trời trong thời điểm nắng nóng gay gắt. Đặc biệt, không để trẻ em hoặc người già ở trong xe đóng kín, kể cả trong thời gian ngắn.

Người cao tuổi, trẻ em và những người mắc bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch hay béo phì là những đối tượng đặc biệt nhạy cảm với nhiệt độ cao. Những người này cần được nhắc nhở uống nước thường xuyên, nghỉ ngơi tại nơi mát mẻ, và tránh ra ngoài vào giờ nắng gắt.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt, các đợt nắng nóng cực đoan sẽ còn tiếp diễn và nghiêm trọng hơn. Việc phân biệt đúng các tình trạng như kiệt sức do nóng, sốc nhiệt và đột quỵ do nắng nóng, cùng với sơ cứu đúng cách và phòng ngừa chủ động sẽ giúp mỗi người bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh.

Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào liên quan đến nhiệt như rối loạn ý thức, yếu liệt, nói khó, đau đầu dữ dội... hãy lập tức gọi cấp cứu. Đừng chủ quan trước nắng nóng bởi một phút chậm trễ có thể phải trả giá bằng mạng sống.

D.Ngân

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/cach-phan-biet-kiet-suc-soc-nhiet-va-dot-quy-do-nang-nong-de-bao-ve-suc-khoe-d296167.html