Mô hình đối tác giúp Singapore can dự có chọn lọc, bảo vệ quyền tự chủ và tránh rủi ro chính trị. Đây được coi là chiến lược thực dụng nhằm thích ứng với thế giới đa cực và duy trì vai trò cầu nối toàn cầu.
Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa các khối nước lớn ngày càng gay gắt, tính trung lập không chỉ mang tính biểu tượng, mà còn là một yếu tố chiến lược thiết yếu mà Singapore đang nhắm tới.
BRICS gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi - là một khối có sức ảnh hưởng sâu rộng trong nền kinh tế toàn cầu. Đến cuối năm 2024, sau khi mở rộng, BRICS chiếm khoảng 45% dân số thế giới và đóng góp ước tính 37,3% GDP toàn cầu theo sức mua tương đương (PPP). Những con số ấn tượng này chủ yếu đạt được nhờ sự dẫn đầu của Trung Quốc (chiếm 19,05% GDP toàn cầu) và Ấn Độ (chiếm 8,23% GDP toàn cầu), lớn hơn mức đóng góp của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) (khoảng 14,5%) cho GDP toàn cầu. Điều này khiến BRICS ngày càng trở thành một lựa chọn hấp dẫn cho những quốc gia đang tìm kiếm liên minh chiến lược linh hoạt trong bối cảnh thế giới dịch chuyển mạnh mẽ sang mô hình đa cực.
Việc hợp tác với BRICS mở ra cánh cửa tiếp cận những thị trường rộng lớn, thu hút các dòng vốn đầu tư đáng kể, giành được quyền tiếp cận các ngành công nghiệp tiên tiến và nền tảng người tiêu dùng đang gia tăng nhanh chóng tại châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh. Đối với Singapore, đây có thể là một bước đi chiến lược nhằm đa dạng hóa kết nối kinh tế mà không phải đánh đổi bằng cam kết trở thành thành viên đầy đủ của BRICS.
Đối với Singapore, hợp tác dưới hình thức đối tác của BRICS là một hình thức can dự ít rủi ro. Không giống như các thành viên chính thức, vốn phải đáp ứng các nghĩa vụ tài chính nghiêm ngặt và sự liên kết chính trị ràng buộc, các đối tác có thể can dự linh hoạt, lựa chọn hợp tác trong những lĩnh vực chuyên biệt như cơ sở hạ tầng, thương mại, đổi mới sáng tạo hoặc phát triển bền vững.
Điều này cho phép Singapore theo đuổi có chọn lọc những cơ hội phù hợp nhất với lợi ích quốc gia mình. Hơn nữa, vị thế đối tác có thể bổ sung cho các khuôn khổ kinh tế hiện có của Singapore như Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Cách tiếp cận này phù hợp với định hướng chiến lược ngày càng phổ biến của các cường quốc tầm trung ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, vốn đang tìm cách phòng ngừa rủi ro từ các mối đe dọa phức hợp thông qua cơ chế hợp tác tiểu đa phương. Các thể chế của BRICS, như Ngân hàng phát triển mới (NDB), có thể củng cố thêm các khuôn khổ hợp tác này bằng cách cung cấp các nguồn tài trợ thay thế, đặc biệt dành cho các dự án cơ sở hạ tầng và phát triển xanh.
Ngoài quyền tiếp cận kinh tế, việc trở thành đối tác của BRICS còn mang lại cho Singapore cơ hội để tác động và định hình các chuẩn mực đang nổi lên trong một thế giới đa cực. Việc tham gia các nhóm làm việc hoặc các sáng kiến chuyên biệt tập trung vào thương mại kỹ thuật số, khả năng chống chịu của chuỗi cung ứng và an ninh lương thực có thể nâng cao vị thế quốc tế và mở rộng các lựa chọn chiến lược của Singapore.
Khi hệ thống tài chính toàn cầu bắt đầu chuyển dịch khỏi các thể chế truyền thống do phương Tây chi phối như Hiệp hội Viễn thông tài chính liên ngân hàng toàn cầu (SWIFT) và Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), thông qua các sáng kiến như BRICS Pay, các quốc gia BRICS đang tích cực tìm kiếm những cấu trúc tài chính mới.
Các quốc gia BRICS đang tích cực thúc đẩy tiến trình phi USD hóa, với mục tiêu giảm sự phụ thuộc vào đồng USD và xây dựng một hệ thống tài chính tự chủ hơn. Nỗ lực này nhằm mục đích thoát khỏi sự thống trị của trục tài chính New York - London, đồng thời thúc đẩy một mô hình tài chính mới đa dạng hơn và ít lệ thuộc vào một đồng tiền duy nhất.
Động thái này mang tiềm năng phân tán quyền lực kinh tế toàn cầu, thúc đẩy chủ quyền tài chính quốc gia và nuôi dưỡng những hệ thống kinh tế công bằng hơn. Trong vai trò là đối tác của BRICS, Singapore có thể khám phá các cơ chế tài chính đổi mới - chẳng hạn như các đồng tiền kỹ thuật số, hệ thống thanh toán xuyên biên giới và các sáng kiến tài chính liên quan đến khí hậu - mà không cần cam kết đầy đủ về nguồn lực hay làm ảnh hưởng đến sự ổn định pháp lý vốn là nền tảng của hệ thống tài chính quốc gia. Singapore đang hợp tác với Ấn Độ và các quốc gia láng giềng Đông Nam Á trong Dự án Nexus - một sáng kiến xây dựng hạ tầng thanh toán kỹ thuật số. Sáng kiến này cho phép Singapore duy trì vị thế là một trung tâm tài chính minh bạch, đồng thời thử nghiệm một cách thận trọng các đổi mới tài chính có tính chất chuyển đổi.
Bằng cách lựa chọn trở thành đối tác của BRICS, Singapore duy trì khả năng cân bằng ngoại giao, can dự thực chất với BRICS thông qua các sáng kiến cùng có lợi mà không cần gắn bó với bất kỳ hệ tư tưởng nào. Lựa chọn này củng cố vai trò của Singapore như một cầu nối quan trọng giữa các cường quốc toàn cầu, từ đó bảo vệ được sự linh hoạt ngoại giao - yếu tố sống còn đối với các quốc gia nhỏ khi phải điều hướng trong một môi trường quốc tế đầy phức tạp.
Việc trở thành thành viên chính thức của BRICS có thể vô tình phát đi tín hiệu về một sự thiên lệch địa chính trị, có khả năng làm tổn hại đến các mối quan hệ mà Singapore đã dày công xây dựng với Mỹ và châu Âu. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa các khối nước lớn ngày càng gay gắt, tính trung lập không chỉ mang tính biểu tượng, mà còn là một yếu tố chiến lược thiết yếu.
Ngọc Lan