Việc xây dựng một “lá chắn” vững chắc để tự bảo vệ trên không gian mạng là yêu cầu cấp thiết. Đồ họa: Thái Bình
Nhận diện những nguy cơ tiềm ẩn
Trong kỷ nguyên số, điện thoại thông minh không còn đơn thuần là một thiết bị nghe gọi, mà đã trở thành một phương tiện đa năng, một cánh cửa mở ra thế giới tri thức và thông tin. Đối với cán bộ, chiến sĩ đang làm nhiệm vụ tại các vùng biên giới, vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện đi lại còn nhiều khó khăn, báo giấy và các phương tiện truyền thông truyền thống thường đến chậm, thì chiếc điện thoại thông minh chính là cầu nối quan trọng để cập nhật kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, cũng như tin tức thời sự trong nước và quốc tế. Bên cạnh những lợi ích không thể phủ nhận, việc lạm dụng hoặc sử dụng điện thoại thông minh không đúng cách cũng gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe.
Tác động dễ nhận thấy nhất là đối với đôi mắt. Ánh sáng xanh phát ra từ màn hình thiết bị có khả năng gây tổn thương võng mạc, dẫn đến tình trạng mỏi mắt, khô mắt, suy giảm thị lực và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về mắt như thoái hóa điểm vàng khi về già. Việc duy trì một tư thế quá lâu khi sử dụng điện thoại, thường là cúi đầu về phía trước, sẽ gây áp lực lớn lên cột sống cổ, các khớp vai và ngón tay, lâu ngày dẫn đến các chứng đau mỏi vai gáy, thoái hóa đốt sống cổ và hội chứng ống cổ tay.
Bên cạnh đó, giấc ngủ cũng bị ảnh hưởng tiêu cực, bởi ánh sáng xanh từ màn hình ức chế quá trình sản xuất melatonin, một loại hormone giúp điều hòa giấc ngủ, khiến người dùng khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc, gây mệt mỏi và suy giảm khả năng tập trung vào ngày hôm sau. Về mặt tinh thần, việc quá đắm chìm trong thế giới ảo có thể làm giảm tương tác xã hội trực tiếp, gây ra cảm giác cô đơn, lo âu, thậm chí là trầm cảm ở một số người. Do đó, việc nhận thức rõ ràng những tác hại này là bước đầu tiên và quan trọng nhất để mỗi cá nhân tự giác điều chỉnh thói quen sử dụng của mình, nhằm bảo vệ tài sản quý giá nhất là sức khỏe.
Bảo vệ dữ liệu cá nhân và an ninh thông tin
Trong môi trường số, thông tin và dữ liệu được ví như tài sản, và việc bảo vệ chúng rất quan trọng. Các đối tượng xấu luôn tìm cách lợi dụng không gian mạng để thực hiện các hành vi lừa đảo, đánh cắp thông tin cá nhân, thông tin tài khoản ngân hàng, hoặc phát tán các phần mềm độc hại nhằm phá hoại thiết bị và chiếm đoạt dữ liệu. Đối với cán bộ, chiến sĩ trong lực lượng vũ trang, việc lộ, lọt thông tin, dù là thông tin cá nhân, cũng có thể tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh đơn vị và bí mật quân sự. Vì vậy, việc xây dựng một “lá chắn” vững chắc để tự bảo vệ mình trên không gian mạng là yêu cầu cấp thiết.
Trước hết, người dùng cần hết sức cảnh giác, tuyệt đối không nhấn vào các đường dẫn lạ, không tải về các tệp tin không rõ nguồn gốc được gửi qua tin nhắn hay email. Cần tạo thói quen chỉ tải ứng dụng từ các kho ứng dụng chính thống như CH Play của Google, hay App Store của Apple.
Việc thiết lập mật khẩu mạnh cho điện thoại, bao gồm cả chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt, kết hợp với các phương thức xác thực sinh trắc học như vân tay hoặc nhận diện khuôn mặt, là một biện pháp bảo vệ cơ bản nhưng vô cùng hiệu quả. Người dùng cũng không nên chia sẻ các thông tin nhạy cảm như số căn cước công dân, mật khẩu tài khoản ngân hàng, hay mã OTP cho bất kỳ ai, dưới bất kỳ hình thức nào. Đặc biệt, thường xuyên cập nhật hệ điều hành và các ứng dụng trên điện thoại cũng là một cách để vá các lỗ hổng bảo mật, ngăn chặn sự xâm nhập của virus và mã độc. Nâng cao nhận thức và kỹ năng tự bảo vệ trên không gian mạng chính là góp phần xây dựng một môi trường số an toàn, lành mạnh.
Mỗi người có thể biến chiếc điện thoại thành một thư viện di động, một trung tâm học tập. Đồ họa: Thái Bình
Khai thác hiệu quả điện thoại thông minh
Để điện thoại thông minh thực sự phát huy hết giá trị, trở thành một công cụ hữu ích phục vụ công cuộc chuyển đổi số, người dùng cần học cách khai thác các tính năng của nó một cách thông minh và hiệu quả. Thay vì chỉ dùng để giải trí, lướt mạng xã hội, mỗi người có thể biến chiếc điện thoại thành một thư viện di động, một trung tâm học tập và một kênh thông tin chính thống.
Cán bộ, chiến sĩ có thể sử dụng điện thoại để truy cập các cổng thông tin điện tử của Chính phủ, Bộ Quốc phòng, đọc các ấn phẩm báo chí chính thống để nắm bắt thông tin một cách chính xác, có chọn lọc, phục vụ công tác tuyên truyền và định hướng tư tưởng. Đối với đồng bào vùng sâu, vùng xa, điện thoại thông minh là một công cụ tuyệt vời để học hỏi các mô hình kinh tế hiệu quả, các kỹ thuật canh tác, chăn nuôi tiên tiến thông qua các video hướng dẫn, các bài viết của chuyên gia nông nghiệp.
Ngoài ra, người dân cũng có thể sử dụng các ứng dụng định danh điện tử như VNeID để thực hiện các thủ tục hành chính công ngay tại nhà, tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại. Việc sử dụng các ứng dụng gọi video để kết nối với gia đình, người thân không chỉ giúp các chiến sĩ nơi đảo xa vơi đi nỗi nhớ nhà, yên tâm công tác, mà còn giúp đồng bào giữ gìn và phát huy các mối quan hệ tốt đẹp trong cộng đồng.
Khi được sử dụng đúng mục đích, điện thoại thông minh sẽ trở thành một trợ thủ đắc lực, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, hiệu quả công việc và thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội tại mỗi địa phương.
Một trong những nguyên tắc đơn giản để bảo vệ mắt là quy tắc “20-20-20”, tức là sau mỗi 20 phút nhìn vào màn hình, hãy nhìn ra xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong vòng 20 giây. Cần tránh sử dụng điện thoại trong môi trường thiếu sáng, đặc biệt là trước khi đi ngủ, để không làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Việc tắt các thông báo không cần thiết từ các ứng dụng cũng là một cách hiệu quả để giảm sự phân tâm, giúp tập trung hơn vào công việc và cuộc sống thực tại.
Thái Bình