Đoàn viên công đoàn được mua sắm với giá ưu đãi tại siêu thị do Liên đoàn Lao động tỉnh Bình Thuận phối hợp tổ chức. (Ảnh Duy Tuấn)
Cả nước có hơn 11 triệu đoàn viên và hơn 123.000 công đoàn cơ sở, tính đến giữa năm 2023. Theo quy định, đoàn viên ở công đoàn cơ sở cơ quan, tổ chức, đơn vị hưởng lương theo bảng lương, bậc lương do Nhà nước quy định sẽ có mức đóng hằng tháng bằng 1% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội. Như vậy, ước tính số tiền dừng đóng theo chỉ đạo của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm.
Không dừng lại ở con số ấn tượng trên, động thái này phản ánh tư duy cải cách mạnh mẽ trong tổ chức bộ máy của Công đoàn - một tổ chức chính trị-xã hội có tính đại diện cao, đang được tái cấu trúc mạnh mẽ theo tinh thần Nghị quyết 60-NQ/TW. Theo đó, các ban chấp hành, ban thường vụ, ủy ban kiểm tra của công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở tại cơ quan hành chính, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp và lực lượng vũ trang sẽ được sắp xếp, hạ cấp, chấm dứt hoạt động trước ngày 15/6.
Đáng chú ý, vào cuối tháng 5 vừa qua, Dự thảo sửa đổi Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, được trình kỳ họp thứ chín, Quốc hội khóa XV, cũng đặt ra yêu cầu điều chỉnh tổ chức bộ máy của Mặt trận và các tổ chức thành viên - trong đó có Công đoàn - để phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Dự thảo Luật sửa đổi bổ sung 09/37 điều của Luật Công đoàn liên quan đến hệ thống tổ chức của Công đoàn để đồng bộ với mô hình chính quyền địa phương hai cấp; quy định về thẩm quyền trong trình các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết và trong hoạt động giám sát của Công đoàn; quy định liên quan đến đối tượng đóng kinh phí công đoàn và quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công đoàn để phù hợp với điều chỉnh về tổ chức công đoàn sau sắp xếp, tinh gọn...
Như vậy, trong thời gian ngắn tới đây khi dự thảo luật nói trên được thông qua và có hiệu lực, quy định hệ thống tổ chức công đoàn sẽ được đổi mới theo hướng linh hoạt hơn, phù hợp với chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy, vừa bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật, vừa bảo đảm thực hiện theo Điều lệ Công đoàn...
Khi tổ chức công đoàn được tái cấu trúc gắn với đơn vị hành chính - thay vì duy trì công đoàn ngành hay công đoàn lực lượng vũ trang riêng biệt - sẽ khắc phục tình trạng vận hành theo tuyến dọc riêng rẽ, cồng kềnh, thiếu liên thông giữa các cấp. Qua đó, tăng cường tính phối hợp, hiệu lực giám sát và phản biện xã hội từ cơ sở. Đây là bước đi quan trọng nhằm thể chế hóa rõ ràng tinh thần “giảm tầng nấc, giảm trung gian, tăng hiệu quả”. Không phải cắt bỏ, mà là tái sắp xếp để công đoàn quay về đúng vai trò đại diện sát dân, gần cơ sở, tránh hành chính hóa, hình thức hóa - một xu hướng cải cách không thể đảo ngược để tổ chức công đoàn “sống trong lòng” người lao động.
Việc dừng thu phí, trên thực tế, không làm mất đi nguồn lực chăm lo đoàn viên. Kinh phí còn lại tại công đoàn cơ sở sẽ tiếp tục được sử dụng để hỗ trợ, bảo vệ quyền lợi đoàn viên, đúng với bản chất của một tổ chức đại diện cho người lao động. Trong tổng thể đó, cải cách công đoàn chính là mảnh ghép quan trọng trong kiến tạo lại hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu quả - nơi từng thiết chế không chỉ tồn tại vì mình, mà tồn tại để phục vụ tốt hơn người dân, người lao động.
Tinh gọn không phải là rút gọn cho gọn gàng. Tinh gọn là để mạnh hơn. Và mạnh, là để phục vụ tốt hơn.
Sơn Minh