Cải cách thể chế - Mệnh lệnh từ tương lai - Bài 2

9 giờ trướcBài gốc

Năm 2025, dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, từ Trung ương đến địa phương, cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy hành chính được triển khai quyết liệt, bài bản, tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế đã khơi dậy sự đồng thuận, hưởng ứng sâu rộng trong toàn Đảng, toàn dân: rà soát, sắp xếp, tinh giản, hợp nhất và chuyển đổi mô hình quản lý Nhà nước, đặt mỗi cán bộ, đảng viên vào trung tâm của “bài toán tinh gọn để hoạt động hiệu quả”. Đây được xem là bước chuẩn bị nền tảng cho Đại hội XIV của Đảng, định hình chiến lược đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới.

Quyết tâm từ Trung ương - Bắt đầu từ “nơi tạo ra năng lực hành động của quốc gia”

“Cải cách thể chế phải bắt đầu từ chính bộ máy - nơi tạo ra năng lực hành động của quốc gia” - Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII (tháng 4/2024) được xem như lời hiệu triệu mở đầu cho cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy lớn nhất trong nhiều thập kỷ qua. Từ sau hội nghị ấy, tinh thần cải cách lan tỏa mạnh mẽ: Bộ Nội vụ, Ban Tổ chức Trung ương, Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ cùng các bộ, ngành đồng loạt vào cuộc, triển khai theo tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Từng cơ quan, từng cấp chính quyền được rà soát, hợp nhất, tinh giản để cắt bỏ chồng chéo, cồng kềnh, dôi dư của bộ máy hành chính các cấp với phương châm “giảm tầng nấc - tăng hiệu quả”.

Đến nay, cơ cấu Chính phủ nhiệm kỳ 2021 - 2026 còn 17 đầu mối (14 bộ, 3 cơ quan ngang bộ), giảm 5 đầu mối so với trước. 13 tổng cục, 519 cục, 219 vụ và hơn 3.300 chi cục được sắp xếp lại, tiết kiệm hàng chục nghìn tỷ đồng chi thường xuyên mỗi năm. Ở địa phương, 63 tỉnh, thành đã tinh gọn 343 cơ quan cấp tỉnh và 1.454 cơ quan cấp huyện, thu gọn hàng nghìn đơn vị sự nghiệp công lập; trên 22.000 biên chế được cắt giảm, gắn với tái cơ cấu vị trí việc làm, giúp bộ máy vận hành linh hoạt, gọn mà mạnh.

Hội nghị lần thứ 12 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII - khẳng định quyết tâm thực hiện “cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy”, gỡ bỏ rào cản thể chế, kiến tạo nền quản trị hiện đại, hướng tới Việt Nam hùng cường năm 2045.

Tại các cuộc họp sắp xếp, tinh gọn bộ máy, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng nhiều lần nhấn mạnh: “Chúng ta không tinh gọn vì sức ép, mà vì yêu cầu phát triển. Bộ máy phải đủ gọn, đủ mạnh để hành động nhanh - đó mới là tinh thần Nghị quyết 18”.

Tinh thần ấy được chứng minh ở nhiều địa phương khi hàng loạt cơ quan tương đồng chức năng được hợp nhất. Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Cao Bằng Lương Tuấn Hùng sau sáp nhập Sở Giao thông - Vận tải và Sở Xây dựng cho biết: Hợp nhất 2 cơ quan tương đồng không chỉ giúp giảm đầu mối mà còn tạo sự liên thông, hỗ trợ lẫn nhau giữa các lĩnh vực, quy trình rút ngắn, hiệu quả rõ rệt.

Từ Cao Bằng đến Đồng Nai, Quảng Ninh, Thành phố Hồ Chí Minh… quyết tâm chính trị và đồng thuận xã hội đều thể hiện rõ: cải cách không chỉ tiết kiệm ngân sách, mà quan trọng hơn khơi dậy năng lực hành động của quốc gia, để bộ máy nhà nước thật sự gần dân, vì dân, phục vụ nhân dân hiệu quả hơn. Như Tổng Bí thư Tô Lâm từng nói: Cải cách thể chế không chỉ là sắp xếp lại cơ cấu, mà là sắp xếp lại cách nghĩ, cách làm để đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới, hùng cường và bền vững.

Chính quyền 2 cấp - Từ hành chính sang phục vụ

Ngày 1/7/2025 đánh dấu bước ngoặt lịch sử: Việt Nam chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp - cấp tỉnh và cấp xã, bỏ cấp huyện trung gian. Theo Nghị quyết 202/2025/QH15, cả nước sáp nhập 29 tỉnh, thành, giảm từ 63 xuống 34 đơn vị hành chính (28 tỉnh, 6 thành phố trực thuộc Trung ương). Cùng với đó, 1.176 xã, phường, thị trấn được hợp nhất, tinh giản hơn 24.000 cán bộ, công chức, tiết kiệm 12.500 tỷ đồng mỗi năm, nguồn lực để đầu tư cho hàng trăm công trình phúc lợi, chuyển đổi số nông thôn…

Tại xã biên giới Phục Hòa, ông Phùng Văn Dũng, người dân xóm Hòa Thuận 6, vừa hoàn tất thủ tục đăng ký kinh doanh chỉ sau một lần đến Trung tâm Phục vụ hành chính công của UBND xã, phấn khởi cho biết: Trước đây phải qua nhiều phòng, ban, nay chỉ nộp hồ sơ vào một đầu mối, chỉ trong 1 ngày làm xong thủ tục nhanh gọn, minh bạch, không mất thêm chi phí.

Chủ tịch UBND xã Phục Hòa Đàm Đình Đạo chia sẻ: Từ khi vận hành chính quyền 2 cấp, xã kết nối trực tiếp với tỉnh qua nền tảng số. Hồ sơ, văn bản, chữ ký số được liên thông, không qua cấp huyện như trước nên giúp rút ngắn thời gian xử lý, đạt 95% đúng hạn.

Người dân đến làm thủ tục hành chính tại Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Thục Phán.

Cán bộ xã đa nhiệm - Người tiên phong trong nền hành chính mới

Sáng thứ Hai đầu tuần, tại Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Bế Văn Đàn, Phó Chủ tịch UBND xã Đàm Thị Phượng hướng dẫn cán bộ làm thủ tục cho người dân kê khai hồ sơ điện tử. Từng là cán bộ Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Quảng Hòa (cũ), nay chị Phượng phụ trách cùng lúc ba lĩnh vực: cải cách hành chính, chuyển đổi số, đất đai, môi trường, hạ tầng cơ sở. “Trước kia, mỗi người chỉ xử lý một mảng nhỏ, quy trình nhiều tầng nấc. Giờ mọi việc được số hóa, kết nối trực tiếp từ xã lên tỉnh, phục vụ dân nhanh hơn, người dân hài lòng, tôi thấy công việc ý nghĩa hơn” - Chị Phượng chia sẻ.

Tiến sĩ Nhị Lê, nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản: Cuộc cải cách thể chế hiện nay không chỉ là tinh giản biên chế hay hợp nhất cơ quan, mà là đổi mới cách vận hành quyền lực nhà nước theo hướng minh bạch, hiệu quả và chịu trách nhiệm giải trình. Khi bộ máy gọn hơn, quyền hạn rõ hơn và dữ liệu được số hóa, quyền lợi chính đáng, sự hài lòng của nhân dân được đặt vào trung tâm của đổi mới, năng lực quản trị quốc gia sẽ tăng lên đáng kể. Việt Nam đang đi đúng hướng để hình thành một nền hành chính hiện đại, nơi công chức là người phục vụ, chứ không phải người “quản” dân.

Tinh thần “cán bộ đa nhiệm - phục vụ” đang lan tỏa từ miền núi đến đô thị các xã, phường cả nước. Ở xã Đại Phước (Đồng Nai), Chủ tịch UBND xã Hồ Quốc Tân chia sẻ: Giờ mỗi ngày, tôi và anh em vừa giải quyết hồ sơ hành chính, vừa triển khai nông thôn mới, quản lý đất đai, môi trường, an sinh, đồng thời phụ trách cả chuyển đổi số và phòng chống thiên tai. Tôi còn kiêm vai trò “chỉ huy trưởng nhỏ” của hệ thống chính quyền số, điều phối dữ liệu dân cư, giám sát các chỉ số phát triển xã qua bảng điều hành điện tử. “Cán bộ xã giờ không ngồi chờ chỉ đạo từ trên. Dữ liệu, văn bản, báo cáo đều cập nhật tự động, việc vốn mất cả tuần nay chỉ còn vài ngày”.

Theo Bộ Nội vụ, đến cuối năm 2025, hơn 42.000 cán bộ, công chức cấp xã được bồi dưỡng chuyên sâu về quản trị công, công nghệ số, kỹ năng phục vụ công dân. Việc tinh giản và sắp xếp bộ máy giúp tiết kiệm 17.800 tỷ đồng/năm, nguồn lực này được đầu tư cho hạ tầng số và dịch vụ công, thể hiện tinh thần “tinh gọn để mạnh hơn”, không phải “tinh gọn để yếu đi”.

Từ hiệu quả đến niềm tin - Nền hành chính của kỷ nguyên mới

Theo khảo sát của Ban Chỉ đạo Cải cách hành chính Chính phủ (9/2025), 87% người dân và doanh nghiệp hài lòng với cơ quan công quyền, mức cao nhất trong 10 năm qua. Phát biểu tại Hội nghị toàn quốc tổng kết Nghị quyết 18-NQ/TW, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: Tinh gọn bộ máy không chỉ là sắp xếp lại tổ chức, mà là sắp xếp lại cách nghĩ, cách làm để Nhà nước thực sự là công cụ phục vụ nhân dân, chứ không phải gánh nặng của nhân dân.

Từ Thành phố Hồ Chí Minh - đô thị sôi động đến tỉnh biên giới Cao Bằng, nơi đâu cũng thấy dấu ấn chuyển mình của cơ quan nhà nước: thủ tục nhanh hơn, dữ liệu liên thông, làm việc minh bạch, cán bộ gần dân hơn. Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy hôm nay không chỉ gỡ bỏ tầng nấc trung gian, tiết kiệm hàng chục nghìn tỷ đồng, mà quan trọng hơn khôi phục niềm tin của nhân dân, tạo nền tảng cho năng lực quản trị quốc gia hiện đại. Khi người dân mỉm cười vì thủ tục nhanh, cán bộ tự hào vì được phục vụ đúng nghĩa - đó là lúc “cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy” thật sự đi vào đời sống.

Nhiệm vụ đột phá về cải cách thể chế là một trong ba nhiệm vụ trụ cột chiến lược của Nghị quyết Đại hội XIII đã và đang đi sâu vào thực tiễn đời sống nhân dân. Bộ máy hành chính Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng hành động, liêm chính, phục vụ nhân dân, tạo nền vững chắc để bước vào Đại hội XIV của Đảng, hiện thực hóa khát vọng xây dựng một Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc. Như Tổng Bí thư Tô Lâm từng nhấn mạnh: “Cải cách thể chế là trụ cột chiến lược, là yêu cầu sống còn để Việt Nam phát triển bền vững và hội nhập thành công trong kỷ nguyên mới”.

Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng Dương Mạc Thăng: Tôi đã chứng kiến Đổi mới 1986, cải cách bộ máy nhưng lần này là khác biệt, quyết liệt, đồng bộ, bài bản, vì dân, khơi dậy nguồn lực quốc gia. Cán bộ trẻ bây giờ làm việc khoa học, nhanh gọn, gần dân hơn, không còn nặng về hình thức. Bộ máy tinh gọn mà hiệu quả, tôi thấy rõ niềm tin của nhân dân đang trở lại. Đó chính là thành công lớn nhất của Đảng ta trong công cuộc đổi mới lần này.

Bài 3: Bộ tứ nghị quyết trụ cột - Mở khóa điểm nghẽn, kiến tạo động lực phát triển mới

Nhóm Phóng viên

Nguồn Cao Bằng : https://baocaobang.vn/cai-cach-the-che-menh-lenh-tu-tuong-lai-bai-2-3181359.html