'Cài đặt lại' quan hệ Nga và Mỹ

10 giờ trướcBài gốc

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: AFP

Điều này mở ra những triển vọng về việc Mỹ nới lỏng và dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Nga.

Phương Tây tạo sức ép nghẹt thở

Sau khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt vào tháng 2/2022, các lệnh trừng phạt chống Nga đã được siết chặt mạnh mẽ và ảnh hưởng đến hàng nghìn cá nhân và tổ chức. Các lệnh trừng phạt này đi kèm với lệnh cấm đầu tư, giao dịch trái phiếu Nga, lệnh cấm gửi tiền của người Nga và có mục tiêu ngắt kết nối các ngân hàng khỏi các dịch vụ tài chính. Việc cung cấp cho Nga hầu hết các loại hàng hóa có mục đích sử dụng kép, nhiều loại hàng hóa công nghiệp và cả “hàng xa xỉ” đều bị cấm.

Trong nỗ lực giảm nguồn thu của Nga từ việc cung cấp dầu cho các nước thứ ba, các nước phương Tây đã đưa ra giá trần đối với dầu, cấm vận chuyển dầu bằng đường biển trong phạm vi quyền hạn nếu giá dầu vượt quá 60 USD/thùng.

Các biện pháp trừng phạt vận tải (hạn chế tiếp cận không phận và đường biển, sân bay và cảng), hạn chế thị thực (thường áp dụng cho tất cả những người bị trừng phạt tài chính) và các biện pháp trừng phạt thứ cấp trên diện rộng (tức là hạn chế đối với những người từ các nước thứ ba hợp tác với những người Nga bị trừng phạt hoặc tham gia vào việc lách các hạn chế) đã được sử dụng rộng rãi.

Nga không dễ sụp đổ

Nga đã thể hiện khả năng phục hồi tốt trước các lệnh trừng phạt của phương Tây. Một trong những yếu tố quan trọng là Nga đã tạo ra cơ sở hạ tầng tài chính riêng ngay cả trước khi tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Đã có sự định hướng lại nguồn cung cấp nguyên liệu thô của Nga trên quy mô lớn, chủ yếu là dầu mỏ. Việc nhập khẩu song song giúp bù đắp cho thị trường Nga bằng những mặt hàng tiêu dùng bị cấm. Các nước thứ ba và các công ty trung gian đã giúp lách lệnh trừng phạt đối với thiết bị công nghiệp và hàng hóa có mục đích sử dụng kép. Các lệnh trừng phạt vận tải làm phức tạp hậu cần nhưng không gây hậu quả nghiêm trọng. Sự ra đi của các công ty phương Tây khỏi thị trường Nga nhanh chóng được thay thế bằng các doanh nghiệp địa phương hoặc từ Trung Quốc và các quốc gia khác.

Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận các lệnh trừng phạt đã gây ra thiệt hại đáng kể cho Nga. Chỉ riêng giá trị tài sản bị đóng băng ở nước ngoài đã vượt quá 200 tỷ USD...

Kể từ khi xung đột ở Ukraine nổ ra, khối lượng thương mại giữa Mỹ và Nga đã giảm hơn 10 lần. Năm 2021, tổng kim ngạch thương mại giữa hai nước đạt 34,4 tỷ USD (tăng 44% so với năm 2020). Tuy nhiên, năm 2022, sau khi xung đột bùng nổ ở Ukraine và làn sóng trừng phạt, thương mại giữa Mỹ và Nga đã giảm mạnh. Kim ngạch nhập khẩu của Mỹ từ Nga chỉ đạt 14,4 tỷ USD, giảm tới 51,3%. Kim ngạch xuất khẩu của Mỹ sang Nga đạt 1,7 tỷ USD, giảm 74%. Sự suy giảm tiếp tục diễn ra trong năm tiếp theo.

Năm 2024, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ ước tính tổng kim ngạch thương mại của Mỹ với Nga chỉ đạt 3,5 tỷ USD. Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Mỹ từ Nga vào năm 2024 là 3 tỷ USD, giảm 34,2% (hơn 1,7 tỷ USD) so với năm 2023. Kim ngạch xuất khẩu của Mỹ sang Nga giảm xuống còn 526 triệu USD (giảm 12,3%, tương đương 73,5 triệu USD so với năm 2023).

“Con bài” mặc cả và tín hiệu chính trị

Giới phân tích cho rằng, nếu tiến trình hòa bình cho Ukraine được thúc đẩy, một số lệnh trừng phạt Nga có thể được nới lỏng (ngoại lệ và miễn trừ). Xét theo những tiến triển trên bàn đàm phán Nga - Mỹ thời gian gần đây, bước đầu tiên là khôi phục hoạt động bình thường của các đại sứ quán. Có thể nới lỏng trong lĩnh vực vận tải, ngoại lệ cho các khoản đầu tư mới cụ thể và cho phép các công ty Mỹ tham gia vào các dự án đã thỏa thuận trước.

Ngược lại, việc kiểm soát xuất khẩu hàng hóa có mục đích sử dụng kép sẽ vẫn được duy trì trong một thời gian dài vì lý do an ninh quốc gia. Trong lĩnh vực cấm nhập khẩu hàng hóa của Nga, cũng có thể có trường hợp ngoại lệ như liên quan đến dầu nặng của Nga. Có khả năng các giao dịch sẽ được phép thực hiện đối với từng ngân hàng Nga, nhưng sẽ không bị loại khỏi danh sách những cá nhân bị chặn.

Tuy nhiên, việc bình thường hóa quan hệ Nga - Mỹ hay việc Chính quyền Tổng thống Donald Trump dỡ bỏ các lệnh trừng phạt Nga sẽ phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Đầu tiên, việc nới lỏng và dỡ bỏ lệnh trừng phạt không tương đương với việc đạt được các thỏa thuận chính trị hay bình thường hóa quan hệ.

Thứ hai, các lệnh trừng phạt rất nhạy cảm với những thay đổi trong chính quyền tổng thống tại Mỹ. Chính sách của Tổng thống Obama và Tổng thống Trump đối với Iran hoàn toàn trái ngược nhau. Quốc hội cũng đóng một vai trò nhất định ở Mỹ khi có thể tạo ra một “mạng lưới luật pháp” để hạn chế quyền lực của tổng thống.

Thứ ba, các lệnh trừng phạt của Mỹ quan trọng hơn các lệnh trừng phạt của Liên minh châu Âu và các nước khác vì Mỹ là trung tâm của hệ thống tài chính toàn cầu. Do đó, việc Mỹ nới lỏng và gỡ bỏ trừng phạt Nga sẽ phụ thuộc rất lớn vào tiến trình hòa bình Ukraine hay xu hướng cạnh tranh ảnh hưởng giữa Nga và phương Tây hiện nay.

Thứ tư, việc nới lỏng lệnh trừng phạt Nga của Mỹ có thể mất nhiều thời gian và không đồng đều. Trong một số trường hợp, quá trình này kéo dài hàng thập kỷ và thậm chí không mang lại kết quả rõ rệt.

HÙNG ANH

Nguồn Hải Dương : https://baohaiduong.vn/cai-dat-lai-quan-he-nga-va-my-407173.html