Cái giá của việc 'ưu tiên cổ đông': Apple mất ngôi vương và 1,1 nghìn tỷ USD vốn hóa

5 giờ trướcBài gốc

Sự dịch chuyển từ "sản phẩm" sang "cổ phiếu"

Triết lý cốt lõi của nhà sáng lập Steve Jobs rất rõ ràng: "Sản phẩm tuyệt vời sẽ tạo ra giá cổ phiếu tuyệt vời". Ông tin rằng sự tập trung tuyệt đối vào đổi mới và sáng tạo sẽ tự khắc mang lại giá trị tài chính. Trong suốt 14 năm điều hành, ông kiên quyết từ chối mọi đề xuất trả cổ tức hay mua lại cổ phiếu, xem việc "tiêu tiền cho cổ đông" là điều đi ngược lại mục tiêu xây dựng giá trị dài hạn cho doanh nghiệp.

Thế nhưng, chỉ sáu tháng sau khi kế nhiệm vào năm 2011, CEO Tim Cook đã thực hiện một quyết định mang tính bước ngoặt: công bố chương trình trả cổ tức và mua lại cổ phiếu trị giá hàng chục tỷ USD. Kể từ đó, Apple dần chuyển mình. Từ một gã khổng lồ công nghệ với những sản phẩm mang tính cách mạng, Apple trong mắt nhiều nhà đầu tư đã trở thành một "cỗ máy tài chính" ổn định và dễ đoán. Điều này được minh chứng khi nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett, người vốn né tránh các công ty công nghệ, đã quyết định rót vốn lớn vào Apple.

Sự thay đổi trong triết lý này đã tác động sâu sắc đến văn hóa nội bộ. Mối quan hệ cộng sinh giữa Steve Jobs và giám đốc thiết kế Jony Ive, nơi Jobs ghé thăm phòng thiết kế mỗi ngày, được thay thế bằng một cơ chế làm việc có phần xa cách hơn dưới thời Tim Cook. Quyền lực của bộ phận thiết kế dần suy giảm trước tiếng nói của bộ phận tài chính.

Một câu chuyện được lan truyền rộng rãi trong nội bộ là việc ý tưởng tổ chức một buổi trình diễn thời trang trị giá 25 triệu USD cho sự ra mắt của Apple Watch của Jony Ive đã bị đội ngũ tài chính bác bỏ vì cho rằng không cần thiết. Sự việc này cho thấy sự ưu tiên đã thay đổi, từ việc tạo ra trải nghiệm sản phẩm đỉnh cao sang việc tối ưu hóa chi phí. Sự thất vọng dần tích tụ được cho là một trong những nguyên nhân chính khiến Jony Ive, linh hồn thiết kế của Apple, rời công ty.

Hệ quả của sự dịch chuyển này thể hiện rõ trên các dòng sản phẩm. Các thế hệ từ iPhone 6 đến iPhone 8 (2014–2017) không có nhiều cải tiến đột phá. Thay vào đó, chiến lược chính là tăng giá. Giá bán iPhone trung bình đã tăng từ 657 USD năm 2016 lên 974 USD vào năm 2024, nhưng người dùng ngày càng có cảm giác các phiên bản mới chỉ là những bản nâng cấp nhỏ giọt.

Cái giá của việc bỏ lỡ cuộc đua AI

Việc tập trung vào các chỉ số tài chính ngắn hạn đã khiến Apple trả một cái giá đắt trong cuộc đua công nghệ dài hạn, đặc biệt là lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI). Từng là người tiên phong với trợ lý ảo Siri ra mắt năm 2011, Apple nhanh chóng bị các đối thủ bỏ lại phía sau. Đến năm 2017, độ chính xác của Siri chỉ đạt 62%, kém xa con số 90% của Google Assistant.

Khoảng cách ngày càng lớn khi ChatGPT xuất hiện vào cuối năm 2022. Theo một số nguồn tin, vào năm 2023, đội ngũ AI của Apple đã đề xuất một khoản đầu tư 10 tỷ USD để mua 50.000 GPU nhằm xây dựng năng lực cạnh tranh. Dù CEO Tim Cook được cho là đã đồng ý, bộ phận tài chính lại bác bỏ với lý do công ty có thể tiết kiệm chi phí bằng cách tự sản xuất chip.

Trớ trêu là trong cùng năm đó, Apple đã không ngần ngại chi ra 77 tỷ USD để mua lại cổ phiếu, một con số cao nhất thế giới. Trong khi các đối thủ như Amazon, Google và Meta dồn hàng chục tỷ USD vào nghiên cứu và phát triển (R&D), sự ưu tiên của Apple đã cho thấy một sự khác biệt rõ rệt.

Hậu quả là đến giữa năm 2025, sản phẩm "Apple Intelligence" ra mắt bị nhiều chuyên gia đánh giá là một nỗ lực đuổi theo hơn là một sự đột phá. Vốn hóa của Apple sụt giảm 1,1 nghìn tỷ USD, từ vị trí số một rơi xuống sau Microsoft và Nvidia, là một minh chứng đắt giá cho triết lý của Steve Jobs: "Khi bạn đặt cổ đông lên trước sản phẩm, cuối cùng bạn sẽ mất cả hai". Dù Tim Cook đã giúp vốn hóa Apple tăng gấp 10 lần trong 13 năm, chiến lược của ông cũng đang làm suy yếu đi DNA sáng tạo, vốn là nền tảng tạo nên sự vĩ đại của công ty.

Khánh Lan (t/h)

Nguồn Doanh nhân & Pháp luật : https://doanhnhan.vn/cai-gia-cua-viec-uu-tien-co-dong-apple-mat-ngoi-vuong-va-11-nghin-ty-usd-von-hoa-85798.html