Cái giá Ukraine phải đối mặt nếu châu Âu không tìm được tiếng nói chung

4 phút trướcBài gốc

Bài toán khó của châu Âu

Liên minh châu Âu (EU) đang tìm cách biến các tài sản Nga bị đóng băng thành một khoản vay khổng lồ cho Ukraine. Giới quan sát cho rằng nếu thất bại, kế hoạch này có thể tiếp tục làm suy yếu hình ảnh toàn cầu của châu Âu.

Xung đột Ukraine. Ảnh: Reuters

Các nhà lãnh đạo châu Âu từng kỳ vọng sẽ thể hiện sức mạnh tập thể bằng một gói tài chính quy mô lớn hỗ trợ Ukraine - một khoản ngân sách đủ lớn để đặt Kiev vào vị thế đàm phán mạnh mẽ với Moscow.

Tuy nhiên, kế hoạch đó vẫn đang bị đe dọa. Điều từng được xem như màn phô diễn sức mạnh giờ có nguy cơ trở thành minh chứng cho sự yếu kém rối ren, trong bối cảnh châu Âu vốn đã lúng túng tìm chỗ đứng trong vấn đề Ukraine và liên tục bị đứng ngoài các cuộc đàm phán hòa bình do Mỹ dẫn dắt.

Trọng tâm của kế hoạch là khoảng 210 tỷ euro (244 tỷ USD) tài sản nhà nước Nga bị đóng băng tại Bỉ. Trong nhiều tháng, EU đã tìm cách sử dụng số tiền này để cấp cho Ukraine một khoản vay khổng lồ. Tuy nhiên, việc tìm ra tiếng nói chung vẫn chưa thành công.

Trong nỗ lực cuối cùng nhằm cứu vãn kế hoạch, ngày 3/12, các nhà hoạch định chính sách EU đã công bố một phiên bản cập nhật, bao gồm những cơ chế pháp lý “lách luật” để triển khai mà không cần tất cả các nước thành viên ủng hộ.

Các đề xuất này sẽ được xem xét tại cuộc họp của các lãnh đạo EU ở Brussels vào ngày 18/12 và có thể giúp khối vượt qua sự phản đối của Hungary. Tuy vậy, Bỉ - nơi số tiền đang được giữ, vẫn tỏ ra hoài nghi, trong khi ngày càng nhiều nhà ngoại giao và chuyên gia thừa nhận châu Âu có thể buộc phải cung cấp cho Ukraine một gói tài chính khiêm tốn hơn.

EU cũng đã nêu ra một phương án ít tham vọng hơn, phòng trường hợp kế hoạch sử dụng tài sản đóng băng không khả thi. Nhìn chung, các quan chức châu Âu có thể sẽ chỉ cung cấp cho Ukraine một khoản hỗ trợ tài chính nhỏ mang tính chắp vá, trong khi trước đó họ kỳ vọng vào một gói hỗ trợ khổng lồ và mang tính quyết định.

“Đây là thời điểm then chốt để quyết định vị thế của châu Âu trên trường quốc tế", ông Daniel Hegedüs, Giám đốc khu vực của Quỹ Marshall Đức nhận định. Ông cho rằng EU nhiều khả năng sẽ chọn một gói tài chính ngắn hạn, ít tham vọng hơn trong tháng này.

"Đó sẽ là điều đáng buồn. Châu Âu sẽ hiện lên với hình ảnh không thể gánh vác thách thức chiến lược này", ông Daniel Hegedüs nói.

Trong suốt năm qua, châu Âu loay hoay tìm cách chứng minh năng lực hành động thống nhất và quyết đoán trong bối cảnh Nga tiếp tục gây sức ép lên Ukraine, còn Mỹ thì giảm mức độ ủng hộ và gia tăng đối đầu với châu lục.

Các quốc gia châu Âu đang chạy đua tăng cường năng lực phòng vệ và cam kết dành nhiều ngân sách hơn cho quốc phòng. Tuy nhiên, một kế hoạch hợp tác chặt chẽ với Anh để triển khai chương trình mua sắm quân sự chung đã đổ vỡ vào phút chót.

Các kế hoạch thúc đẩy tiến trình gia nhập EU của một số quốc gia, bao gồm Ukraine, cũng bị Hungary phản đối mạnh mẽ.

Ngay cả về mặt thông điệp, sự thống nhất cũng trở thành thách thức. Khi các lãnh đạo EU tuyên bố xây dựng “bức tường UAV” bảo vệ sườn phía Đông trước nguy cơ không phận bị xâm nhập, tên gọi này nhanh chóng bị loại bỏ vì các nước Tây Âu không muốn tạo cảm giác EU chỉ bảo vệ cho khu vực phía Đông.

Tranh cãi là điều tự nhiên trong quá trình hoạch định chính sách của EU với 27 quốc gia cần đạt đồng thuận về thương mại, ngoại giao và ngày càng nhiều vấn đề quốc phòng. Tuy nhiên, quá trình ra quyết định chậm chạp đang tạo ra rủi ro lớn trong thời điểm địa chính trị đặc biệt nhạy cảm hiện nay.

Ukraine phải chấp nhận thỏa thuận bất lợi nếu châu Âu không hành động?

Kế hoạch cho vay dựa trên tài sản Nga bị đóng băng là một ví dụ điển hình. Trong nhiều tháng, các quan chức EU đã liên tục nói về tiềm năng của gói vay này, cho rằng một khoản hỗ trợ tài chính lớn như vậy cho Ukraine sẽ khiến Moscow phải dè chừng.

Khoản vay từ các tài sản bị đóng băng có thể rất lớn. Ban đầu nó được định giá 140 tỷ euro nhưng bản kế hoạch công bố ngày 3/12 cho thấy con số có thể lên tới 210 tỷ euro. Số tiền này sẽ được giải ngân dần theo thời gian. Kế hoạch ngày 3/12 dự tính 45 tỷ euro sẽ được giải ngân mỗi năm trong hai năm tới. Khoản vay chỉ phải hoàn trả nếu Nga chấp nhận bồi thường.

Với khoản tài chính lớn như vậy, EU cho rằng Điện Kremlin sẽ buộc phải hiểu rằng Ukraine có thể tiếp tục chiến đấu trong nhiều năm. Theo đó, việc này sẽ giúp Tổng thống Volodymyr Zelensky và chính phủ Ukraine có vị thế đàm phán tốt hơn trong một thỏa thuận hòa bình.

“Chúng tôi có thể cung cấp cho họ những phương tiện để tự vệ và bước vào bàn đàm phán với vị thế mạnh mẽ", Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nói tại cuộc họp báo ngày 3/12, bày tỏ hy vọng rằng thỏa thuận về kế hoạch sử dụng tài sản đóng băng vẫn có thể đạt được. Thế nhưng ngay từ đầu, các nhà hoạch định chính sách đã gặp khó khăn trong việc duy trì sự đồng thuận.

Trước thềm cuộc họp thượng đỉnh EU vào tháng 10, giới chức EU tin rằng Bỉ cuối cùng sẽ đồng ý với kế hoạch trên bởi tài sản của Nga bị đóng băng tại Euroclear, tập đoàn tài chính có trụ sở ở Bỉ. Tuy nhiên, giới lãnh đạo Bỉ lo ngại rằng nếu Nga coi kế hoạch là hành vi tịch thu tài sản và kiện ra tòa, Bỉ có thể phải gánh chịu rủi ro pháp lý.

Vì vậy, Brussels kiên quyết phản đối và yêu cầu Ủy ban châu Âu đưa ra danh mục chi tiết các phương án để xử lý rủi ro pháp lý. Trong những tuần gần đây, lập trường của Bỉ ngày càng cứng rắn, đặc biệt sau khi kế hoạch hòa bình 28 điểm của chính quyền ông Trump bị rò rỉ, trong đó bao gồm đề xuất sử dụng tài sản Nga bị đóng băng.

Điều này khiến vấn đề trở nên “rõ ràng với tất cả mọi người rằng các tài sản này có thể đóng vai trò quan trọng trong một kế hoạch hòa bình", Ngoại trưởng Bỉ Maxime Prévot nói với tờ New York Times.

Những ngày qua, Thủ tướng Bỉ Bart de Wever thậm chí gọi kế hoạch cho vay từ tài sản bị đóng băng của Nga là “sai lầm về bản chất”, đồng thời cảnh báo nó có thể cản trở việc đạt được thỏa thuận hòa bình vì khoản tiền này có thể là con bài mặc cả với Điện Kremlin.

Ủy ban châu Âu vẫn đang chạy đua để tìm kiếm sự nhất trí trong việc sử dụng các tài sản bị đóng băng. Tuy nhiên, ông Prévot cho biết kế hoạch hoàn chỉnh mới công bố “vẫn chưa giải quyết thỏa đáng những quan ngại của chúng tôi".

Mujtaba Rahman, Giám đốc phụ trách châu Âu tại Eurasia Group, cho rằng cuối cùng EU vẫn có thể đạt được thỏa thuận về một khoản vay từ tài sản Nga bị đóng băng, song thừa nhận tiến trình có thể kéo dài sang năm sau.

Nếu kế hoạch thất bại, EU gợi ý rằng họ có thể dùng khoảng trống trong ngân sách hiện tại để vay thông qua cơ chế nợ chung - một phương án ít tham vọng hơn. Mức vay cụ thể chưa được xác định.

“Châu Âu chắc chắn phải chi tiền cho Ukraine. Không còn lựa chọn nào khác", chuyên gia Rahman nói.

Tuy nhiên, nếu Brussels chỉ đưa ra một gói hỗ trợ nhỏ hơn, điều đó cho thấy châu Âu vẫn không thể thống nhất trong những quyết định lớn ở thời điểm quan trọng. Các chuyên gia cảnh báo, việc này có thể khiến vị thế của châu Âu tiếp tục yếu đi và bị gạt ra ngoài khi Mỹ dẫn dắt các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine. Với một châu Âu thiếu quyết đoán và một gói tài chính kém ấn tượng, vị thế thương lượng của Ukraine có thể bị suy giảm.

“Nếu châu Âu không thể hành động, Ukraine có thể bị ép phải chấp nhận một thỏa thuận hòa bình bất lợi", ông Hegedüs nhận định.

Kiều Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo: New York Times

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/cai-gia-ukraine-phai-doi-mat-neu-chau-au-khong-tim-duoc-tieng-noi-chung-post1251125.vov