Tại tọa đàm khoa học "Nhận diện và tháo gỡ những vướng mắc của chính quyền cấp xã trong bối cảnh vận hành chính quyền địa phương hai cấp" do Học viện Hành chính và Quản trị công tổ chức, lãnh đạo một số phường, xã cho biết, mỗi phòng phải kiêm nhiệm nhiều mảng công tác vốn thuộc các sở.
Trong khi đó, Nghị định số 150/2025 của Chính phủ chỉ cho phép mỗi phòng cấp xã có 1 phó phòng, khiến việc xử lý khối lượng công việc lớn gặp nhiều khó khăn.
Quang cảnh tọa đàm.
Các lãnh đạo cấp xã cũng thừa nhận, dù nỗ lực thích ứng và hoàn thành nhiệm vụ trong bối cảnh còn nhiều điều mới mẻ, họ vẫn thường bắt đầu công việc từ 6h sáng và kết thúc lúc 20h, thậm chí có người làm đến 22h mới xong.
Ông Nguyễn Mạnh Tiến, Trưởng Ban Xây dựng Đảng phường Tây Hồ (TP Hà Nội) cho hay, hiện việc sắp xếp bộ máy theo mô hình mới bắt đầu thể hiện có vướng mắc, đặc biệt là việc nhiều cán bộ, đảng viên chưa hiểu rõ vai trò của chính quyền cấp xã hiện nay (một phần vai trò cấp xã và một phần cấp huyện).
Đề cập đến những bất cập từ thực tiễn sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã mới như lúng túng trong tiếp nhận thông tin, khối lượng công việc tăng, năng lực của cán bộ còn hạn chế..., ông Nguyễn Mạnh Tiến cho rằng cần có các giải pháp tổ chức bồi dưỡng kỹ năng, tăng cường phối hợp giữa các cấp và đầu tư hạ tầng, công dân số…
Bà Nguyễn Thị Thu Hằng, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy phường Long Biên (TP Hà Nội).
Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Thu Hằng, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy phường Long Biên (TP Hà Nội) xác định không thể chờ chỉ đạo từ trên mà phải chủ động thích ứng, triển khai nhiệm vụ.
"Quan điểm của Bí thư Đảng ủy phường chúng tôi là việc chuyên viên không làm được thì cấp phó phải làm, cấp phó không làm được thì cấp trưởng làm, cấp trưởng không làm được thì phó bí thư, bí thư làm, giải quyết cho bằng được", bà Nguyễn Thị Hằng nói.
Lãnh đạo phường Long Biên nêu thực tế việc tinh gọn bộ máy từ 12 phòng ban cấp huyện xuống còn 3 phòng ban cấp xã khiến 1 trưởng phòng và 1 phó phòng phải phụ trách nhiều lĩnh vực khác nhau: tài chính, đất đai, đô thị đến y tế, giáo dục... Trong khi đó, không phải cán bộ nào cũng đủ chuyên môn để xử lý đồng thời nhiều mảng công việc.
Phát biểu tại tọa đàm, ông Phan Trung Tuấn, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) cho biết, sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp đến nay vẫn còn tồn tại một số vướng mắc.
Cụ thể là: vướng về thể chế, chính sách, pháp luật; khối lượng công việc cấp xã rất lớn với hơn 1.065 nhiệm vụ; chất lượng nguồn nhân lực chưa đồng đều; chưa phù hợp khi bố trí chuyên môn được đào tạo với vị trí việc làm; khó khăn về hạ tầng công nghệ phục vụ chuyển đổi số…
Ông Phan Trung Tuấn, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ).
Thừa nhận việc bố trí cấp phó ở xã, phường và xác định vị trí việc làm còn bất cập, ông Phan Trung Tuấn thông tin Bộ Nội vụ đang xây dựng báo cáo trình Bộ Chính trị để bổ sung cấp phó.
Dự kiến, quy định mới sẽ đưa ra khung số lượng, giao thẩm quyền cho UBND tỉnh quyết định tùy theo khối lượng công việc và đặc thù từng địa bàn.
"Hiện nay, theo quy định thì mỗi phường, xã chỉ được tổ chức 3 phòng chuyên môn. Tuy nhiên, chúng tôi đi thực tế địa phương cũng nhận thấy việc này vẫn đang gặp nhiều vướng mắc. Có những địa bàn chỉ cần hai phòng chuyên môn, nhưng cũng có phường phải xử lý rất nhiều công việc, có thể cần tới 4-5 phòng. Việc tăng hay giảm số lượng cấp phó cần dựa trên thực tiễn", ông Phan Trung Tuấn nói.
Theo Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, những bất cập trong tổ chức bộ máy cấp xã hiện nay đang được tổng hợp, phục vụ việc sửa đổi Nghị định số 150/2025 của Chính phủ (quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và UBND xã, phường, đặc khu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương), bảo đảm phù hợp với yêu cầu thực tiễn và tinh thần phân quyền, phân cấp.
Bên cạnh đó, Bộ Nội vụ xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 33/2023 của Chính phủ (quy định về cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố) nhằm thiết lập lại hoạt động của tổ dân phố.
Chia sẻ với những khó khăn của chính quyền cấp xã khi đảm nhận lượng nhiệm vụ đồ sộ, PGS.TS Lê Minh Thông, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, kiến nghị, các cơ quan chuyên môn cần phải rà soát lại, việc nào thực sự cần thiết và sát dân thì giao xã, còn lại nên chuyển lên cấp tỉnh.
Ông Thông nhận định, nếu không thay đổi tư duy từ quản lý nhà nước sang quản trị quốc gia thì không giải quyết được vấn đề.
Giải pháp được vị chuyên gia đưa ra là tiếp tục xã hội hóa dịch vụ công, chuyển nhiều việc cho người dân, doanh nghiệp tự thực hiện, đặc biệt qua hình thức trực tuyến. Cùng đó, cần trao thực quyền cho xã, từ nhân sự tới ngân sách, để địa phương tự quyết.
TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội.
Cùng quan điểm, TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cho rằng chính quyền cấp xã cần có nguồn thu và nguồn chi riêng.
"Đây là chính quyền cơ sở, không còn là xã, phường hay huyện như trước. Khi cấp xã là một cấp chính quyền mà vẫn duyệt, chi từ trên xuống thì khó thực hiện được mục tiêu cải cách bộ máy như chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm là địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", ông Dũng nói.
Phát biểu kết luận tọa đàm, GS.TS Nguyễn Quốc Sửu, Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công, cho biết, Học viện sẽ tham mưu, đề xuất với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các cơ quan liên quan thiết kế, xây dựng chương trình đào tạo, bồi dưỡng phù hợp nhằm nâng cao năng lực cho cán bộ, công chức đặc biệt là cấp xã.
Học viện Hành chính và Quản trị công cũng sẽ đồng hành cùng địa phương để tư vấn chuyên môn góp phần tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn; đồng thời tổng hợp, báo cáo với cơ quan có thẩm quyền tham mưu cho Đảng và Nhà nước tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật để vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trong bối cảnh mới.
Anh Nhật