Tòa nhà Bưu điện TPHCM (trước năm 1975 còn được gọi là là Sở Dây thép Sài Gòn) được xây dựng từ năm 1860 do Kiến trúc sư nổi tiếng Gustave Eiffel (người thiết kế tháp Eiffel tại Paris) thiết kế. Năm 1863, tòa nhà này được khánh thành và đưa vào sử dụng cho công việc Bưu chính viễn thông.
Năm 1886, do nhu cầu mở rộng, tòa nhà Bưu điện này được xây cất lại với quy mô lớn hơn theo thiết kế của kiến trúc sư Auguste Vildieu. Đến năm 1891, trụ sở mới của Bưu điện Sài Gòn (tòa nhà hiện nay) được chính thức khánh thành.
Tòa nhà Bưu điện TPHCM
Hiện nay tòa nhà Bưu điện TPHCM vẫn lưu giữ kiến trúc cổ kính của tòa nhà hơn 130 năm tuổi như: Bên ngoài, được trang trí theo từng ô hình chữ nhật, bên trong tòa nhà là hệ thống vòm cung sát cửa chính và vòm cung dài bên trong. Vòm cung lớn được chống đỡ bởi 4 trụ sắt nằm 4 góc, mỗi cột chống đỡ 4 kèo sắt tỏa ra 4 phía. Vòm cung dài được chịu lực bởi 2 hàng trụ sắt 2 bên. Các điểm tiếp nối giữa trụ và kèo sắt được thiết kế công phu, chạm khắc thành những chi tiết có hoa văn rất tinh xảo.
Một chiếc đèn treo được trang trí hoa văn cầu kỳ
Bên trong kiến trúc tòa nhà còn ghi dấu ấn của lịch sử ngành Bưu chính viễn thông như danh sách những nhà phát minh ra ngành điện báo. Hai bên tường cao là 2 bản đồ lịch sử mang tên: Saigon et ses environs 1892 (Sài Gòn và những vùng phụ cận) và Lignes télégraphiques du Sud Vietnam et du Cambodge 1936 (Đường dây điện tín của miền Nam Việt Nam và Cambodia).
Bức bản đồ Sài Gòn và những vùng phụ cận 1892
Theo đại diện Sở Văn hóa - Thể thao TPHCM, hiện nay Bưu điện TPHCM vẫn chưa được xếp hạng di tích. Sở đã từng gửi công văn đề nghị Bưu điện TPHCM làm thủ tục nhưng vẫn chưa nhận được phản hồi.
Mãi cho tới gần đây, Bưu điện TPHCM mới ký văn bản gửi tới đến Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM về việc xếp hạng di tích này. Văn bản có đoạn viết: "Bưu điện Thành phố hoàn toàn thống nhất, ủng hộ và sẵn sàng phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao trong quá trình lập hồ sơ đề nghị xếp hạng di tích cấp Thành phố (hoặc cấp Quốc gia nếu có đủ điều kiện), nhằm tôn vinh giá trị kiến trúc - lịch sử của công trình".
Ngoài ra, văn bản cũng đề nghị tu bổ, sửa chữa những khu vực xuống cấp ở công trình nhằm đảm bảo an toàn, góp phần nâng cao hình ảnh và vị thế địa phương.
Chùm ảnh tòa nhà Bưu điện TPHCM trước ngày làm thủ tục xếp hạng di tích:
Tòa nhà Bưu điện TPHCM nhìn từ Nhà thờ Đức Bà
Xe buýt hai tầng đưa du khách ghé thăm tòa nhà Bưu điện
Du khách chụp ảnh lưu niệm trước tòa nhà
Tượng đài chiến sĩ giao bưu - thông tin trong kháng chiến
Những trạm ki-ốt điện thoại bên trong tòa nhà
Nhân viên Bưu điện đang hướng dẫn du khách nước ngoài tham quan tòa nhà
Du khách mua Postcard
Các du khách "nhí" đang tập tô màu
Quầy bán hàng lưu niệm đậm chất văn hóa Việt
2 du khách Ấn Độ chụp ảnh lưu niệm
Kiến trúc mái vòng 130 tuổi của tòa nhà
Các hoa văn được trang trí cầu kỳ
Dù chưa được xếp hạng di tích nhưng tòa nhà Bưu Điện TPHCM được du khách đánh giá là một trong những điểm đến yêu thích nhất tại TPHCM. Năm 2023, tòa nhà này là một trong "10 điểm đến được chọn lựa" trong danh sách bình chọn của chương trình "TPHCM - 100 điều thú vị".
Trọng Thịnh