Cần cơ chế để phim Nhà nước sống khỏe

3 giờ trướcBài gốc

Vướng mắc cơ chế - nan đề của phim Nhà nước

Mỗi năm, ngân sách Nhà nước thường có một khoản kinh phí dành cho việc đặt hàng các phim điện ảnh phục vụ nhiệm vụ chính trị, phim chiến tranh lịch sử. Hàng loạt phim dù được giới chuyên môn đánh giá cao vẫn khó chạm đến khán giả.

Nhiều phim ra mắt đến vài năm mới được khán giả biết đến thông qua đợt chiếu phim miễn phí nhân các dịp lễ lớn. Tuy nhiên với số lượng suất chiếu thưa thớt, giờ chiếu không đẹp khiến những phim này nhanh chóng "rơi vào dĩ vãng", không được phần đông khán giả biết đến.

Phim Nhà nước đặt hàng thường khó tiếp cận khán giả.

Theo đó, những phim sử dụng ngân sách Nhà nước chỉ được cấp kinh phí sản xuất mà không có kinh phí phát hành. Điều này dẫn đến sự khó khăn khi chia tỷ lệ phần trăm doanh thu cho nhà phát hành.

"Nhiều phim của điện ảnh Việt Nam thời kỳ trước cũng có chất lượng cao, làm xúc động không chỉ cho khán giả Việt Nam mà cả khán giả quốc tế, tuy nhiên do cơ chế phát hành phim lạc hậu, bất cập nên không thể có chi phí phát hành, không có chi phí quảng bá… Trong một ý nghĩa nào đó, nhiều bộ phim có thể được coi là chưa được phát hành rộng rãi trong hệ thống rạp chiếu phim toàn quốc tại Việt Nam", đạo diễn Bùi Trung Hải nêu.

Nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát - Giám đốc HongNgat Film cho rằng các phim sử dụng ngân sách Nhà nước đều có thể ra rạp, bởi chất lượng các phim khá tốt. Việc cất kho hoặc lâu lâu mới đem ra chiếu rất phí phạm.

"Còn gì buồn hơn khi tác phẩm không chỉ của mình mà còn của cả tập thể nghệ sĩ lao động hết sức mình lại không đến được với khán giả? Đứa con tinh thần của mình dù tốt đẹp đến mấy mà phải chịu cảnh 'áo gấm đi đêm’ hay 'đắp chiếu' khiến bản thân rất buồn. Tôi cho rằng phải có cơ chế chia tỷ lệ doanh thu với các rạp và chi phí cho truyền thông để hoạt động quảng bá phim phải mạnh mẽ như hai bộ phim của Điện ảnh Quân đội và Điện ảnh Công an gần đây, khán giả mới biết đến phim để ra rạp", nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát nêu.

Nhiều phim của điện ảnh Việt Nam thời kỳ trước được khán giả trong và ngoài nước yêu thích.

Muốn phim Nhà nước được chiếu rộng rãi trên toàn quốc, các nhà sản xuất phim phải được phép hợp đồng với cơ sở chiếu phim và phát hành. Ngoài ra, ngân sách Nhà nước phải dành một khoản chi phí cho phát hành phim mới có hy vọng phổ biến đại trà.

Nhiều nhà sản xuất, đạo diễn hiểu rõ bất cập khi của phim Nhà nước, tuy nhiên việc đề xuất phương pháp tháo gỡ vướng mắc này vẫn là chuyện "khổ lắm, biết rồi, nói mãi", bởi đây là vướng mắc về cơ chế.

"Điểm nghẽn phát hành, phổ biến phim Nhà nước đã tồn tại rất lâu. Việc tháo gỡ vướng mắc này cần các cơ quan chức năng cùng chung tay ngồi lại với nhau để tìm ra giải pháp hữu hiệu", nhà biên kịch Hồng Ngát nêu.

Tạo lập cơ chế mở, đồng bộ

Theo đó, nữ biên kịch mong muốn các cơ quan quản lý liên quan có thể cấp phép cho các đơn vị sản xuất phim được quyền phát hành bộ phim được Nhà nước giao sản xuất, đồng thời được quyền ký hợp đồng ăn chia theo thỏa thuận phần trăm với nhà rạp.

"Phần doanh thu thuộc về Nhà nước, tôi đề xuất đưa vào Quỹ phát triển điện ảnh, hoặc đóng góp trở lại vào kho bạc Nhà nước. Ngoài ra, cũng cần trích lại phần trăm dành cho đơn vị sản xuất. Kinh phí dành cho truyền thông cần được dự toán từ sớm", nhà biên kịch Hồng Ngát đề xuất.

Bà bày tỏ sự tiếc nuối khi năm 2023, phim Hồng Hà nữ sĩ do HongNgat Film sản xuất được công ty CJ ưa thích, sẵn sàng nhận phát hành trên toàn quốc. Nhưng do vướng cơ chế, phim vẫn không thể tiếp cận được đông đảo khán giả.

Phim Hồng Hà nữ sĩ do vướng cơ chế, nên vẫn không thể tiếp cận được đông đảo khán giả.

"Thời điểm đó, công ty CJ cử gần 10 nhân viên làm công tác phát hành ra tận Hà Nội xem trước, dù phim mới có bản đầu. Họ rất thích và sẵn sàng nhận phát hành trên các rạp trong cả nước. Nhưng tiếc thay, HongNgat Film không được quyền ký kết và cũng không có kinh phí để quảng bá", nhà biên kịch Hồng Ngát chia sẻ.

PGS.TS Đỗ Lệnh Hùng Tú - Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam - nhận định sự phát triển của công nghệ số đã làm thay đổi sâu sắc thói quen tiếp nhận thông tin và giải trí của công chúng, đặc biệt là giới trẻ, cũng đặt ra yêu cầu cấp bách phải tái định hình chính sách và phương thức phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị theo hướng hiện đại hóa, đa nền tảng. PGS.TS Đỗ Lệnh Hùng Tú cho rằng Nghị định cần có quy định để quản lý và phổ biến phim trên không gian mạng, bảo vệ bản quyền, và tạo cơ chế thu lại nguồn vốn để tái đầu tư vào những tác phẩm mới.

Chất lượng phim cần đặt lên hàng đầu

Đạo diễn Bùi Trung Hải nhấn mạnh chất lượng phim không phụ thuộc vào việc nó là phim Nhà nước hay phim tư nhân, mà là phim có được làm tốt hay không. Điều quan trọng là các nhà làm phim tiếp cận được phương pháp, kỹ thuật làm phim hiện đại để tạo ra những tác phẩm lay động lòng người.

"Công chúng không phân biệt phim Nhà nước hay phim tư nhân, phim chính trị hay phim thị trường. Điều duy nhất họ quan tâm là phim hay. Chất lượng phim tốt mới là nền tảng vững chắc để quảng bá và tạo ra doanh thu. Một tác phẩm không chất lượng, dù được PR rầm rộ đến đâu cũng khó đứng vững trên thị trường. Mấu chốt là chất lượng phim, phim tốt thì mới quảng bá phát hành tốt được”, đạo diễn Bùi Trung Hải nhấn mạnh.

Chất lượng phim cần được đặt lên hàng đầu.

Đồng quan điểm, nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã cho rằng phim Nhà nước muốn đến được với công chúng cần đặt chất lượng phim lên đầu. "Trước hết các phim Nhà nước phải là phim hay. Mà muốn thế, quy trình xét duyệt và vận động sáng tác phải khác đi. Các cuộc vận động sáng tác phải mở rộng hơn, có chiều sâu hơn... đồng thời việc xét duyệt phải khắt khe hơn từ khâu kịch bản đến xét duyệt nguồn kinh phí sản xuất và năng lực quản trị dự án. Phim không hay đừng nói đến việc ép rạp phải duy trì suất chiếu", nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã nêu.

Sau vấn đề chất lượng, các nhà sản xuất, nhà làm phim hãy tính đến cơ chế liên danh sản xuất và phát hành trên nguyên tắc đôi bên cùng có lợi. Nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã khẳng định nếu không có cơ chế minh bạch, không nhà sản xuất hay nhà phát hành tư nhân nào muốn bắt tay hợp tác đưa phim Nhà nước ra rạp.

"Đặc biệt, đối với dòng phim lịch sử, nhà làm phim cần có góc nhìn cởi mở hơn từ khâu duyệt kịch bản, để các dự án phim lịch sử được tung tẩy hơn, khoáng hoạt hơn, thoát khỏi cái vòng kim cô của nhiệm vụ tuyên truyền khô cứng và áp lực của kinh phí sản xuất bèo bọt. Nói cho cùng, phim không hay thì giá trị giáo dục tuyên truyền này kia cũng đều vô nghĩa", nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã cho biết.

Dự thảo mở đường cho phim Nhà nước đặt hàng ra rạp
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội - khẳng định việc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành nghị định quy định về phát hành và phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị, tư tưởng, lịch sử sẽ tháo gỡ nhiều nút thắt. "Nghị định này nếu được thực thi hiệu quả sẽ giúp dòng phim cách mạng, phim lịch sử, phim do Nhà nước đặt hàng không còn bị 'trói chân' trong phạm vi tuyên truyền nội bộ, mà có thể ra rạp đường hoàng, đến với đông đảo công chúng. Khi khán giả được tiếp cận những tác phẩm chất lượng, vừa hấp dẫn vừa mang giá trị tư tưởng, phim chính luận - lịch sử sẽ có đời sống mới, bền vững hơn", PGS.TS Bùi Hoài Sơn nêu.

Gia Linh

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/can-co-che-de-phim-nha-nuoc-song-khoe-post1780982.tpo