Cần cơ chế vượt trội để trí thức Việt kiều tận lực cống hiến

2 giờ trướcBài gốc

Diễn đàn Mời gọi và phát triển nhân tài

LTS: Ngày 6/7/2025, Văn phòng Trung ương Đảng thông báo chỉ đạo “nóng” của Tổng Bí thư Tô Lâm: giao Bộ Nội vụ chủ trì, trong vòng hai tháng phải trình cơ chế đãi ngộ “vượt khung” để đưa ít nhất 100 chuyên gia hàng đầu về nước công tác. Tại Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ngày 2/7/2025, Tổng Bí thư nhấn mạnh yêu cầu “xây dựng cơ chế đãi ngộ đặc biệt” cho đội ngũ “tổng công trình sư”, “kiến trúc sư trưởng”, những người có vai trò then chốt trong triển khai các sáng kiến chiến lược về khoa học công nghệ, đặc biệt trong các lĩnh vực mũi nhọn như AI, bán dẫn, vật liệu mới.

Làm thế nào để các chỉ đạo của Tổng Bí thư thành hiện thực, nhằm phát triển đất nước? Tạp chí điện tử VietTimes mở diễn đàn MỜI GỌI VÀ PHÁT TRIỂN NHÂN TÀI để tiếp nhận ý kiến, đề xuất chính sách hoặc chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn về việc thu hút, phát triển đội ngũ nhân tài quốc gia trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo từ quý độc giả, chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học, trí thức trong và ngoài nước.

Tại Diễn đàn “Mời gọi và phát triển nhân tài” do Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA), Tạp chí điện tử VietTimes tổ chức chiều 19/8, nhiều chuyên gia, nguyên lãnh đạo bộ ngành đã đưa ra các góc nhìn và hiến kế về cơ chế, chính sách nhằm hiện thực hóa chủ trương của Tổng bí thư Tô Lâm: Có chính sách đãi ngộ đặc biệt (vượt khung lương, nhà ở, môi trường làm việc) để thu hút ít nhất 100 chuyên gia hàng đầu về nước làm việc.

Thu hút nhân tài bằng môi trường đổi mới và cạnh tranh

GS.TSKH Đỗ Trung Tá, nguyên Bộ trưởng Bộ Bưu chính Viễn thông, Chủ tịch Hội đồng Cố vấn VDCA, nhấn mạnh rằng thu hút nhân tài không thể chỉ dừng ở khẩu hiệu hay tuyên truyền, mà phải bằng những cơ chế, chính sách đủ sức cạnh tranh.

Theo ông, nhân tài không chỉ là người giỏi chuyên môn mà còn ở trí tuệ, sự sáng tạo và khả năng cống hiến. Để giữ chân và phát huy, Việt Nam cần xây dựng môi trường làm việc minh bạch, hiện đại, với chế độ đãi ngộ phù hợp, cơ hội phát triển nghề nghiệp và khẳng định bản thân.

GS Đỗ Trung Tá cho rằng thu hút nhân tài không thể dừng ở khẩu hiệu hay tuyên truyền

Ông đề xuất thành lập các trung tâm thí điểm để thử nghiệm mô hình quản trị mới, tận dụng nguồn lực từ quỹ, chính sách hiện có, đồng thời đẩy mạnh hợp tác quốc tế nhằm học hỏi kinh nghiệm từ những quốc gia đi trước.

Đổi mới tư duy: Tuyển chọn công bằng, phát huy văn hóa dân tộc

TS Lê Doãn Hợp, nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, chỉ ra bốn trụ cột then chốt: tuyển chọn và sử dụng nhân tài, phát triển kinh tế tư nhân, cải cách hành chính, và phát huy văn hóa dân tộc.

Ông cho rằng tuyển chọn nhân tài phải minh bạch, công bằng, không thiên vị. Song song, cần cải cách hành chính thực chất, xóa bỏ quan liêu, nâng cao trách nhiệm giải trình và chất lượng dịch vụ công.

TS Lê Doãn Hợp cho rằng tuyển chọn nhân tài phải minh bạch

Ông nhấn mạnh: phát triển kinh tế phải gắn liền với phát huy sức mạnh văn hóa, bởi một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc chính là nền tảng tạo sức mạnh nội sinh để đất nước phát triển bền vững.

Chính sách nhân tài: Cần thay đổi cách tiếp cận

TS Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, thẳng thắn chỉ ra bất cập trong chính sách thu hút nhân tài trước đây, chế độ đãi ngộ còn thấp, cơ chế cứng nhắc, thậm chí vẫn tồn tại tâm lý đố kị với người giỏi.

Theo ông, nay ngoài chính sách đột biến để thu hút người tài cần thay đổi cách tiếp cận vấn đề: thay vì mục tiêu lập danh sách rồi mời gọi “100 nhân tài”, Nhà nước nên xây dựng các dự án trọng điểm, rồi mời gọi chuyên gia phù hợp và trao cho họ quyền thực sự: tự chọn bộ máy, tuyển dụng, trả lương, quyết định phương án triển khai.

TS Nguyễn Quân nhấn mạnh cần thay đổi cách tiếp cận thu hút nhân tài

Ông cũng đề xuất thành lập quỹ riêng, tách biệt ngân sách nhà nước để chi trả linh hoạt; trao quyền tự chủ cao cho các viện nghiên cứu, tổng công trình sư dự án chiến lược. Ngoài ra, Việt Nam có thể tham khảo mô hình “Chief Scientist” - vị trí nhà khoa học trưởng, có tiếng nói quyết định trong chính sách KHCN.

Người đứng đầu: Nhân tố quyết định thành bại chính sách

TS Thang Văn Phúc, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, nhấn mạnh nhân sự lãnh đạo chính là điểm xuất phát của mọi chính sách nhân tài. “Chỉ cần thay đúng một người đứng đầu, tổ chức đã có thể thay đổi cách vận hành”, ông khẳng định.

Ông dẫn chứng Trung Quốc từ thập niên 1990 đã bứt phá nhờ cơ chế thu hút nhân tài toàn cầu, trong khi Việt Nam từng đề xuất trả 5.000 USD/tháng cho chuyên gia về nước nhưng lại không bố trí công việc phù hợp, dẫn đến lãng phí.

TS Thang Văn Phúc đề cao vai trò của người lãnh đạo chuyển đổi số

Theo ông, chính sách nhân tài phải đi vào chiều sâu, gắn với truyền thông chiến lược để lan tỏa tư duy mới, tôn vinh trí tuệ, và quan trọng nhất là hành động thiết thực, chứ không dừng ở khẩu hiệu.

Hướng tới cộng đồng hiền tài toàn cầu cho Việt Nam

Nhà báo Lê Đức Sảo nêu lộ trình 3 giai đoạn

Nhà báo Lê Đức Sảo, Phó Chủ tịch VDCA, đề xuất Hội nên triển khai kế hoạch truyền thông về để lan tỏa chính sách mời gọi và phát triển nhân tài. Lộ trình chia thành ba giai đoạn:

Ngắn hạn (2025): Tổ chức chiến dịch truyền thông quốc gia, xây dựng cơ sở dữ liệu về 100 trí thức Việt kiều tiêu biểu.

Trung hạn (2026–2027): Hình thành mạng lưới kết nối trí thức kiều bào, doanh nghiệp và viện nghiên cứu; biến Diễn đàn “Mời gọi và phát triển nhân tài” thành sự kiện thường niên.

Dài hạn (sau 2027): Xây dựng Cộng đồng hiền tài toàn cầu cho Việt Nam cùng Quỹ Hiền tài số VDCA để hỗ trợ nghiên cứu, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.

Ông Nguyễn Cảnh Bình đề xuất mô hình "Viện kết nối"

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Cảnh Bình (Alpha Books, Viện Lãnh đạo ABG) đề xuất mô hình “Viện kết nối” theo hình thức hợp tác công – tư (PPP 50/50), nơi doanh nghiệp và quỹ đầu tư cùng tham gia mời gọi và sử dụng nhân tài. Ông nhấn mạnh: thay vì đặt mục tiêu số lượng “100 người”, Việt Nam nên hướng tới “100 sáng kiến, đề án” thực chất từ chuyên gia toàn cầu.

Chủ tịch VDCA Nguyễn Minh Hồng đánh giá cao các ý kiến tâm huyết tại diễn đàn và khẳng định Hội sẽ chọn lọc để triển khai thành các hoạt động chuyên sâu, gắn với sự phát triển chung của đất nước.

Anh Lê

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/can-co-che-vuot-troi-de-tri-thuc-viet-kieu-tan-luc-cong-hien-post188680.html