Cần có hướng dẫn và quy trách nhiệm cho người đứng đầu

3 giờ trướcBài gốc

Trao đổi với PV Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam, luật sư Trần Tuấn Anh, Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch cho rằng, cần sớm ban hành thông tư hoặc hướng dẫn riêng cho việc xử lý tài sản công trong trường hợp sáp nhập, bảo đảm thống nhất và khả thi.

Sớm ban hành thông tư hoặc hướng dẫn riêng

PV: Thưa luật sư, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện hành đã đủ cụ thể để hướng dẫn việc quản lý, chuyển đổi tài sản công sau sáp nhập hay cần bổ sung thêm những quy định riêng cho việc này?

Luật sư Trần Tuấn Anh: Hiện nay, các quy định về quản lý, sử dụng và xử lý tài sản công đã được điều chỉnh tương đối toàn diện trong Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công-tư, Luật Hải quan, Luật Thuế Giá trị gia tăng, Luật Thuế xuất khẩu, Thuế nhập khẩu, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2025 và các văn bản hướng dẫn thi hành như Nghị định số 186/2025/NĐ-CP, Thông tư 144/2017/TT-BTC. Tuy nhiên, các văn bản nêu trên vẫn chưa có quy định riêng biệt, đầy đủ đối với tài sản công dôi dư do sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính. Điều này khiến nhiều địa phương lúng túng trong việc xác định thẩm quyền xử lý, phương án khai thác, chuyển đổi công năng hoặc thanh lý tài sản. Do đó, theo tôi, việc bổ sung, ban hành thêm văn bản hướng dẫn riêng về xử lý tài sản công sau sáp nhập đơn vị hành chính quy định rõ quy trình kiểm kê, phân loại, lập phương án xử lý tài sản dôi dư là vô cùng cần thiết.

Luật sư Trần Tuấn Anh, Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch cho rằng cần sớm ban hành thông tư hoặc hướng dẫn riêng cho việc xử lý tài sản công trong trường hợp sáp nhập.

PV: Theo Công văn 15385/BTC-QLCS ngày 3/10/2025 của Bộ Tài chính, Bộ đã ban hành 15 văn bản đôn đốc, hướng dẫn chung nhưng đến nay vẫn còn tình trạng có xã chưa được trang bị xe ô tô, máy móc, trang thiết bị; một số địa phương chưa lập, cập nhật kế hoạch xử lý tài sản công; chưa hoàn thành việc rà soát, kiểm kê, giao tài sản cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị; tiến độ xử lý nhà, đất còn chậm. Theo luật sư, nguyên nhân chính nào dẫn tới sự chậm trễ này và làm thế nào để đẩy nhanh việc thực hiện xử lý tài sản công?

Luật sư Trần Tuấn Anh: Việc chậm trễ xử lý tài sản công có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, tùy thuộc vào hoàn cảnh của các địa phương khác nhau. Nhưng theo tôi, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là sự thiếu đồng bộ trong cơ chế, chính sách. Hiện tại chưa có một văn bản hướng dẫn cụ thể về việc quản lý và xử lý tài sản công sau sáp nhập. Quyền hạn quyết định đối với các tài sản có giá trị lớn vẫn còn bị giới hạn ở cấp địa phương. Bên cạnh đó, quy trình, thủ tục chuyển đổi công năng hoặc thanh lý tài sản còn phức tạp, kéo dài, khiến cho việc xử lý chậm trễ.

Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, cần sớm ban hành thông tư hoặc hướng dẫn riêng cho việc xử lý tài sản công trong trường hợp sáp nhập, bảo đảm thống nhất và khả thi. Đồng thời, cần tăng cường vai trò giám sát của sở tài chính và Kho bạc Nhà nước trong khâu kiểm kê, cập nhật dữ liệu tài sản. Việc ứng dụng công nghệ số trong quản lý tài sản công, kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia sẽ giúp theo dõi tự động tiến độ của từng địa phương. Ngoài ra, cần có quy định chế tài rõ ràng, cụ thể để xử lý trách nhiệm khi có chậm trễ hoặc sai sót trong bàn giao và xử lý tài sản.

Quy định chi tiết về phạm vi và mức độ trách nhiệm pháp lý của người đứng đầu

PV: Khi các đơn vị sáp nhập, việc chuyển giao tài sản công cần tuân thủ những quy định pháp lý như thế nào để đảm bảo sự minh bạch, thưa luật sư?

Luật sư Trần Tuấn Anh: Để đảm bảo tính minh bạch và đúng pháp luật khi chuyển giao tài sản công giữa các đơn vị sáp nhập, cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành, đặc biệt là Nghị định 186/2025/NĐ-CP. Theo Điều 38, Nghị định 186/2025/NĐ-CP, việc xử lý tài sản công trong trường hợp sáp nhập, hợp nhất, chia tách, giải thể hoặc chấm dứt hoạt động phải được thực hiện thông qua các bước kiểm kê, phân loại, xác định tài sản thừa, thiếu và lập biên bản bàn giao theo mẫu thống nhất.

Cơ quan bị sáp nhập, hợp nhất có trách nhiệm bàn giao đầy đủ tài sản, hồ sơ, dữ liệu cho cơ quan tiếp nhận; trong khi đó, cơ quan kế thừa phải bố trí, sử dụng tài sản theo tiêu chuẩn, định mức, đồng thời xác định và báo cáo xử lý các tài sản dôi dư hoặc không còn nhu cầu sử dụng. Đồng thời, mọi tài sản công đều phải được kiểm kê, lập biên bản bàn giao giữa bên giao và bên nhận nhằm bảo đảm tính công khai, minh bạch và có căn cứ pháp lý phục vụ công tác kiểm toán, thanh tra sau này.

Trụ sở dôi dư thuộc thành phố Thái Bình (cũ) cao 5 tầng, tổng diện tích trên 1.700m2 đã được chuyển đổi công năng cho trường THCS Trần Phú (phường Trần Hưng Đạo, tỉnh Hưng Yên).

PV: Theo luật sư, đâu là những “khoảng trống” pháp lý hay bất cập có thể dẫn đến việc thất thoát, lãng phí tài sản công sau sáp nhập? Cần có những cơ chế giám sát và kiểm soát như thế nào để tránh tình trạng thất thoát, lãng phí tài sản công?

Luật sư Trần Tuấn Anh: Một trong những "khoảng trống" pháp lý có thể dẫn đến thất thoát, lãng phí tài sản công sau sáp nhập có lẽ thường nằm ở khâu định giá và xử lý tài sản dôi dư, chủ yếu do thiếu cơ chế định giá linh hoạt cho tài sản nhỏ, lẻ hoặc chuyên dùng, cùng với quy trình xử lý (bán, thanh lý) chậm trễ, có thể làm tài sản bị xuống cấp, mất giá trị, Ngoài ra, công tác chỉ đạo ở một số nơi chưa sát sao dẫn tới thiếu sự phối hợp giữa các cấp, các ngành. Vì vậy, tình trạng tài sản công bỏ trống, chưa được khai thác hiệu quả đang diễn ra ở nhiều nơi.

Để khắc phục tình trạng này, có thể suy nghĩ đến phương án trao quyền chủ động xử lý tài sản cho Ủy ban nhân dân tỉnh trong việc quyết định phương án xử lý tài sản dôi dư do tài sản công hậu sáp nhập phần lớn thuộc cấp tỉnh. Bên cạnh đó, hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu tài sản công tập trung, minh bạch, được cập nhật thường xuyên sẽ giúp theo dõi, quản lý và kiểm soát hiệu quả hơn. Như vậy sẽ vừa đảm bảo tính minh bạch của công tác xử lý tài sản, vừa tạo điều kiện cho việc xử lý nhanh gọn.

PV: Luật sư có cho rằng, cần quy trách nhiệm cho người đứng đầu nếu để xảy ra tình trạng tài sản công bị thất thoát hoặc sử dụng sai mục đích?

Luật sư Trần Tuấn Anh: Vốn dĩ việc quy trách nhiệm cho người đứng đầu khi để xảy ra thất thoát hoặc sử dụng sai mục đích tài sản công là hoàn toàn hợp lý. Căn cứ theo điểm c, khoản 2 Điều 23 Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị được giao quản lý, sử dụng tài sản công có nghĩa vụ và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc quản lý, sử dụng tài sản công được giao. Tuy nhiên, quy định này vẫn mang tính nguyên tắc, chưa đủ cụ thể để xác định rõ ràng trách nhiệm cá nhân trong từng khâu quản lý, đặc biệt là trong bối cảnh sáp nhập, hợp nhất các cơ quan, đơn vị.

Do đó, cần quy định chi tiết hơn về phạm vi và mức độ trách nhiệm pháp lý của người đứng đầu, phân định rõ giữa người đứng đầu cơ quan bàn giao, cơ quan tiếp nhận và các cá nhân, tổ chức có liên quan. Đặc biệt, đối với các cá nhân, tổ chức gây thất thoát, lãng phí có thể bị truy cứu về “Tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” được quy định tại Điều 219, Bộ luật Hình sự hiện hành. Vì vậy, việc xác định rõ trách nhiệm pháp lý không chỉ bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong xử lý trách nhiệm, mà còn góp phần tăng cường hiệu quả quản lý và phòng ngừa thất thoát, lãng phí tài sản công.

Xin cảm ơn luật sư Trần Tuấn Anh!

Nguyễn Vân/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/chinh-tri/can-co-huong-dan-va-quy-trach-nhiem-cho-nguoi-dung-dau-post1238028.vov