Người dân Nam Hà trồng thanh long ruột đỏ khoảng 12 năm qua và là địa phương có diện tích trồng thanh long lớn nhất trên địa bàn tỉnh
Tuy nhiên, hiện nay do giá cả thanh long thường thiếu ổn định nên diện tích trồng loại trái cây này đang có dấu hiệu sụt giảm so với các năm trước đây.
• HÀNH TRÌNH 12 NĂM TRÊN VÙNG ĐẤT MỚI
Bước vào năm thu hoạch thứ 4, gia đình bà Vũ Khảo (thôn Nam Hà, xã Nam Hà) cứ mỗi tháng lại tất bật chăm sóc 2.000 trụ thanh long ruột đỏ được trồng trên diện tích khoảng 2 ha.
Vườn thanh long của bà Khảo được đánh giá đẹp nhất nhì xã bởi ngay từ khi trồng, bà đã được Hợp tác xã (HTX) cây ăn trái Nam Hà hướng dẫn về kỹ thuật trồng và chăm sóc. Bà Khảo cũng mạnh dạn đầu tư lắp đặt hệ thống tưới tự động, hệ thống đèn chiếu sáng bài bản. Trên diện tích này, mỗi năm, gia đình bà Khảo thu được khoảng 100 tấn trái.
Bà Khảo chia sẻ, hiện nay nhờ nắm vững kỹ thuật nên hầu hết người trồng đã có thể xử lý cho thanh long ra hoa trái vụ theo ý mình, đáp ứng nhu cầu thị trường quanh năm. Điểm đặc biệt là do thổ nhưỡng phù hợp, thang long trồng tại vùng đất này đều có trọng lượng trung bình khoảng trên dưới 1 kg khi xuất bán cho thương lái. Trọng lượng trái khá lớn, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, nhất là dùng để trưng các dịp tết, ngày rằm.
Trái thanh long ruột đỏ Nam Hà cho năng suất cao, trái ngọt, ruột trái có màu tím đỏ rất đẹp
Theo bà Khảo, trồng thanh long không quá khó nhưng đòi hỏi người trồng cần tỉ mỉ trong từng công đoạn. Đặc biệt là giai đoạn đậu trái thì phải có kỹ thuật chăm sóc để trái thanh long có mẫu mã đẹp, dáng quả tròn đều, bổ sung các chất dinh dưỡng để tạo vị ngọt cho quả. Đồng thời, trong quá trình phát triển của trái, người trồng phải bôi thuốc và vuốt tai 2 – 3 lần để giữ cho tai trái thanh long có màu xanh, dài, dày đẹp khi chín.
Lập nghiệp ở mảnh đất Nam Hà từ năm 1987, bà Khảo nhận thấy rằng nơi đây có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp với nhiều loại cây trồng khác nhau, từ rau, hoa cho đến các loại cây ăn quả, cây công nghiệp. Trong đó, cây thanh long trồng ở đây do khí hậu mát mẻ quanh năm nên chu kỳ sinh trưởng của trái dài hơn, khoảng 45 – 50 ngày mới cho thu hoạch, gấp rưỡi thời gian tại các vùng nắng nóng. Nhờ vậy, trái khi chín có màu sắc đẹp, vị rất ngọt, có thể để lâu mà không bị hỏng, được thương lái ưa chuộng.
Hiện nay, có các đơn vị thu mua thanh long của người dân nhưng giá cả thường xuyên biến động. Riêng từ đầu năm tới nay, giá bán tại vườn khoảng 11.000 tới 13.000 đồng/kg nên thu nhập chưa có lợi thế vượt trội so với các loại cây trồng khác.
“Dù đã đầu tư bài bản trồng 2.000 trụ thanh long trong thời gian dài nhưng hiện tại tôi vẫn đang tính toán chuyển đổi dần sang loại cây trồng khác nếu như giá cả vẫn bấp bênh như hiện nay” - bà Khảo chia sẻ.
Bà Vũ Khảo (thôn Nam Hà, xã Nam Hà) với vườn thanh long rộng 2 ha đang thời điểm thu hoạch rộ
Tương tự như bà Khảo, ông Nguyễn Văn Hân, hộ dân trồng 4.000 m2 thanh long cách đó khoảng 500 m cho biết, tiềm năng phát triển loại trái cây này rất lớn nhưng rào cản vẫn là vốn đầu tư và công chăm sóc còn cao. Trong khi đó, thực tế 3 năm trở lại đây, giá bán lại lên xuống thất thường, thiếu tính ổn định, thậm chí nhiều thời điểm giá bán thấp hơn giá thanh sản xuất nên bà con chưa an tâm đầu tư phát triển lâu dài, bền vững.
"Nông dân trồng thanh long rất lo lắng về giá vật tư nông nghiệp và công lao động. Người dân mong muốn đầu ra trái thanh long sẽ ổn định. Hiện, tôi chỉ duy trì diện tích hiện tại, chưa dám mạo hiểm mở rộng diện tích" - ông Hân băn khoăn.
Ông Hân bán thăng long ngày 15/6 giá tại vườn đối với hàng đẹp khoảng 13.000 đồng/kg và hàng loại 2, trái nhỏ hơn vào khoảng 10.000 đồng/kg. Với giá này, người nông dân gần như huề vốn. Và tính trung bình cả năm, với giá khoảng 12.000 tới 17.000 đồng/kg tùy thời điểm các thương lái, hợp tác xã thu mua thì lợi nhuận trái thanh long chưa tạo được sự hấp dẫn đối với ông Hân và bà con nơi đây.
Hiện giá thanh long tại Nam Hà giao động 10.000 tới 13.000 đồng/kg, đây là mức giá thấp so với công đầu tư người dân bỏ ra
• ĐỂ CÂY THANH LONG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Thống kê của Hội Nông dân xã Nam Hà, hiện nay, diện tích thanh long trên địa bàn xã khoảng 45 ha. Một số diện tích đã có chứng nhận VietGAP, được cấp mã số vùng trồng. Đây là những tấm vé thông hành để trái thanh long tiếp cận được những thị trường khó tính, cao cấp hơn. So với năm 2020, diện tích đã giảm đi khá nhiều, khoảng 40 ha.
Theo đánh giá, để làm ra được những trái thanh long đạt tiêu chuẩn về mẫu mã, kích thước và chất lượng lại đòi hỏi rất nhiều công chăm sóc và phải nắm vững kỹ thuật nên nhiều người vẫn còn e ngại khi mở rộng đầu tư cho loại trái cây này.
Bên cạnh đó, việc giá cả không ổn định cũng khiến cho người nông dân chưa thấy được tiềm năng phát triển bền vững, ổn định so với một số cây trồng rau, hoa ngắn ngày khác. Các diện tích thanh long hiện có chưa tập trung, được trồng khá manh mún, nằm rải rác tại 3, 4 thôn, khó đáp ứng tiêu chuẩn đồng đều về chất lượng.
Trên địa bàn xã Nam Hà hiện có HTX cây ăn trái Nam Hà và Hợp tác xã Nông nghiệp công nghệ cao Sơn Hải đồng thời là 2 đơn vị thu mua trái và tiêu thụ thanh long chính trên địa. bàn xã và các xã lân cận.
Bà Trần Thị Hải – Giám đốc HTX Nông nghiệp công nghệ cao Sơn Hải cho biết, mục tiêu của HTX là để hướng đến thị trường xuất khẩu cho các loại nông sản quê nhà. Thành lập từ cuối năm 2024, HTX hiện có 7 thành viên đang tiếp tục mở rộng liên kết thu mua nông sản của các nhà vườn trong và ngoài xã.
Vừa qua, HTX mạnh dạn đầu tư hơn 23 tỷ đồng vào hệ thống kho lạnh, nhà sơ chế, máy móc đóng gói, vận chuyển từ xã Nam Hà, huyện Lâm Hà đến các thị trường trong nước. Theo bà Hải, thanh long trồng tại Nam Hà nói riêng và một số địa phương của Lâm Hà được thị trường đánh giá khá cao.
Sơ chế thanh long tại HTX Nông nghiệp công nghệ cao Sơn Hải tại xã Nam Hà, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng
Tuy nhiên, diện tích thanh long theo đánh giá vẫn còn manh mún và rải rác nên chưa có lợi thế cạnh tranh so với những khu vực vốn nổi tiếng về trồng thanh long ở các địa phương khác. HTX đang thu mua khoảng 80% sản lượng thanh long tại khu vực các xã Nam Hà, Gia Lâm, thị trấn Nam Ban… với diện tích khoảng 60ha, trong đó, có 10 ha đã được cấp mã vùng trồng.
Mỗi tháng, HTX Nông nghiệp công nghệ cao Sơn Hải cung cấp ra thị trường khoảng 70 – 100 tấn quả tươi, chủ yếu là thị trường nội địa, tập trung ở các tỉnh phía Bắc. Đối với một số quả thanh long có mẫu mã không đẹp thì HTX đang thử nghiệm làm hàng cấp đông, bước đầu cũng được thị trường đón nhận.
Theo UBND huyện Lâm Hà, để phát triển cây thanh long tại Nam Hà cũng như một số xã lân cận phát triển bền vững, các đơn vị chức năng, ngành nông nghiệp huyện luôn hướng dẫn người nông dân hướng tới sản xuất sản phẩm sạch, an toàn và chất lượng, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.
Trái thanh long Nam Hà có chất lượng tốt, tiêu thụ hầu hết các thị trường trong nước nhưng giá cả chưa thật sự hấp dẫn đối với người dân do thiếu tính ổn định
Thời gian qua, huyện đã chỉ đạo các ngành chuyên môn tập trung tuyên truyền, tập huấn, hướng dẫn để người dân sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn GAP, hữu cơ. Đồng thời, tập trung xây dựng mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, quản lý dịch hại để đáp ứng nhu cầu của nơi tiêu thụ ngày càng yêu cầu cao về chất lượng.
Bên cạnh đó, địa phương tập trung hỗ trợ, tạo điều kiện cho các hợp tác xã liên kết chặt chẽ với nông dân cả đầu vào và đầu ra. Điều này nhằm xây dựng vùng nguyên liệu lớn với chất lượng đồng đều, đảm bảo nhu cầu xuất khẩu với giá cả ổn định hơn.
HỒNG THẮM - CHÍNH PHONG