Cần khuôn khổ pháp lý minh bạch, cơ chế vận hành linh hoạt khi triển khai thử nghiệm có kiểm soát

13 giờ trướcBài gốc

Hà Nội là trung tâm đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp quốc gia. Việc xây dựng và ban hành Nghị quyết của HĐND Thành phố về hoạt động thử nghiệm có kiểm soát là rất cần thiết và cấp bách, nhằm cụ thể hóa các định hướng lớn của Trung ương tại Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và quy định của Luật Thủ đô (2024).

Đây sẽ là cơ sở pháp lý cho phép các tổ chức, doanh nghiệp được thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ, mô hình mới trong phạm vi, thời gian nhất định với sự kiểm soát phù hợp của cơ quan quản lý Nhà nước. Kết quả của các dự án thử nghiệm sẽ là căn cứ thực tiễn để đề xuất sửa đổi, hoàn thiện các quy định pháp luật.

Phóng viên báo Hànôịmới đã ghi lại ý kiến của các đại biểu.

TS. Lê Văn Hoạt: Cần rõ ràng về nguyên tắc và trách nhiệm

TS. Lê Văn Hoạt

TS. Lê Văn Hoạt, nguyên Phó Chủ tịch HĐND TP Hà Nội cho rằng, việc ban hành Nghị quyết quy định hoạt động thử nghiệm có kiểm soát là cần thiết, phù hợp thực tiễn và đúng thẩm quyền của HĐND thành phố Hà Nội. Đây là bước triển khai cụ thể Điều 25 Luật Thủ đô (2024), đồng thời thể chế hóa các định hướng của Bộ Chính trị và Quốc hội. Dự thảo nghị quyết được chuẩn bị công phu, rõ nội dung, tuy nhiên còn một số điểm cần điều chỉnh. Trước hết, cần bổ sung giải thích về “Cơ quan hướng dẫn, kiểm soát quá trình thử nghiệm” và làm rõ định nghĩa “sản phẩm thử nghiệm” để thể hiện đầy đủ điều kiện, tiêu chí, trình tự, thủ tục.

Về nguyên tắc thực hiện, cần cân nhắc tính khả thi của quy định “có thể đánh giá và đo lường kết quả đầu ra”, đồng thời bổ sung nguyên tắc miễn trừ trách nhiệm dân sự, hình sự cho tổ chức, cá nhân tham gia thử nghiệm – nội dung quan trọng đã nêu tại Luật Thủ đô nhưng chưa được thể hiện trong dự thảo nghị quyết. Thời hạn thử nghiệm cần bổ sung căn cứ vào thời hạn thực hiện dự án đầu tư được phê duyệt. Tiêu chí lựa chọn sản phẩm thử nghiệm không nên lồng ghép nội dung ưu tiên theo địa bàn. Về trách nhiệm sau khi hoàn thành thử nghiệm, cần bổ sung quy định Hội đồng đánh giá do Sở Khoa học và Công nghệ chủ trì, làm cơ sở để báo cáo HĐND hoặc Chính phủ đề xuất hoàn thiện chính sách. Đồng thời, cần sửa Điều 20 để nêu rõ trách nhiệm báo cáo kết quả. Tờ trình kèm các tài liệu liên quan được đánh giá là ngắn gọn, rõ ràng, khoa học.

TS. Phạm Đức Nghiệm: Cần đơn giản hóa thủ tục, tăng tính linh hoạt và bảo vệ người tiêu dùng

TS. Phạm Đức Nghiệm

TS. Phạm Đức Nghiệm, Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp khoa học và công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng, việc ban hành Nghị quyết quy định hoạt động thử nghiệm có kiểm soát tại thành phố Hà Nội là cần thiết và kịp thời, nhằm tạo hành lang pháp lý cho việc thử nghiệm các mô hình kinh doanh, sản phẩm, dịch vụ, công nghệ mới trong không gian được kiểm soát. Tuy nhiên, để Nghị quyết thực sự khả thi khi triển khai, ông nhấn mạnh một số điểm cần điều chỉnh.

Trước hết là vấn đề thủ tục hành chính: Quy trình đăng ký, thẩm định, cấp phép và gia hạn còn phức tạp, dễ gây chậm trễ, ảnh hưởng tới tốc độ đổi mới, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ và khởi nghiệp. Do đó, cần đơn giản hóa quy trình, minh bạch hóa tiêu chí lựa chọn và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tiếp cận. Thứ hai là tính linh hoạt trong triển khai: Phạm vi và thời gian thử nghiệm nên có cơ chế điều chỉnh phù hợp với diễn biến thực tế thị trường thay vì cứng nhắc theo phê duyệt ban đầu. Thứ ba, ông đề nghị tăng cường năng lực giám sát và bổ sung công cụ theo dõi từ xa, đồng thời làm rõ trách nhiệm các bên trong quản lý rủi ro. Đặc biệt, cần có cơ chế ứng phó với sự cố lớn và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong không gian thử nghiệm.

Ông cũng lưu ý cần rà soát lại một số điều cấm và quy định về tuân thủ pháp luật hiện hành sao cho phù hợp với tính chất “thử nghiệm” của cơ chế này. Cuối cùng, ông kiến nghị tăng mức hỗ trợ tài chính, hạ tầng và kỹ thuật cho doanh nghiệp nhỏ, khởi nghiệp để khơi thông nguồn lực đổi mới sáng tạo - đúng với tinh thần của Điều 25 Luật Thủ đô.

TS. Nguyễn Đình Dương: Cần phân loại rõ phương án thử nghiệm và đơn giản thủ tục miễn trừ

TS. Nguyễn Đình Dương

TS. Nguyễn Đình Dương, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế - Xã hội TP Hà Nội cho rằng, trong xu thế phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, việc mạnh dạn áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát là rất cần thiết. Đây là cách tiếp cận phù hợp để tạo ra các bứt phá, đổi mới, bảo đảm an toàn, không gây rủi ro quá lớn.

Ông đánh giá dự thảo nghị quyết được chuẩn bị nhanh, có chất lượng và tính khả thi, nhưng một số nội dung cụ thể vẫn cần tiếp tục hoàn thiện, đặc biệt là về phạm vi không gian và thời gian triển khai thử nghiệm.

Về đối tượng áp dụng, ông cho rằng cần quy định rõ ràng hơn đối với tổ chức, doanh nghiệp được tham gia thử nghiệm, đặc biệt làm rõ trường hợp doanh nghiệp không đặt trụ sở tại Hà Nội. Về thủ tục miễn trừ áp dụng một số quy định pháp luật hiện hành, ông đề xuất có thể ủy quyền cho Thường trực HĐND Thành phố xem xét, quyết định đối với từng dự án hoặc theo cấp độ thử nghiệm (dự án, sản phẩm, dịch vụ), thay vì chờ kỳ họp HĐND định kỳ. Điều này đòi hỏi cần nghiên cứu để phân loại cụ thể các phương án thử nghiệm, làm cơ sở cho việc thực hiện miễn trừ phù hợp.

TS. Nguyễn Đình Dương cũng đề nghị Hội đồng thẩm định không chỉ đánh giá thử nghiệm đạt hay không đạt, mà cần có thang điểm cụ thể để lượng hóa kết quả, từ đó xây dựng khung đánh giá theo mức độ. Cuối cùng, ông lưu ý dự thảo cần rà soát kỹ ngôn ngữ pháp lý để sử dụng thống nhất các thuật ngữ như “cấp phép”, “cấp giấy phép” hay “cấp giấy chứng nhận”, tránh sai lệch gây khó hiểu trong áp dụng sau này.

GS. Vũ Hào Quang: Cần hành lang pháp lý thống nhất và cơ chế triển khai rõ ràng

GS. Vũ Hào Quang

GS. Vũ Hào Quang, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn về Khoa học, Giáo dục, Môi trường và Văn hóa - Xã hội (Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội) nhấn mạnh: Việc ban hành Nghị quyết về hoạt động thử nghiệm có kiểm soát tại Hà Nội là cần thiết, nhằm tạo không gian pháp lý cho các mô hình đổi mới sáng tạo được triển khai trong phạm vi và thời gian nhất định, có sự kiểm soát của cơ quan nhà nước. Cách làm này vừa giúp doanh nghiệp thử nghiệm sản phẩm mới, vừa góp phần hoàn thiện chính sách, nâng cao năng lực cạnh tranh của Thủ đô. Tuy nhiên, ông lưu ý một số vấn đề còn bất cập trong dự thảo.

Trước hết, hiện nay chưa có luật hoặc nghị định khung cấp quốc gia về thử nghiệm có kiểm soát. Việc ban hành Nghị quyết ở cấp địa phương có thể dẫn đến thiếu thống nhất giữa các địa phương và dễ phát sinh xung đột pháp lý, nhất là trong các lĩnh vực nhạy cảm như tài chính, ngân hàng, dữ liệu cá nhân. Ông kiến nghị nên xác định đây là cơ chế thí điểm, gắn với định hướng của Chính phủ, hoặc kiến nghị Chính phủ ban hành nghị định khung làm cơ sở thực hiện thống nhất. Bên cạnh đó, một số nội dung trong dự thảo hiện vượt quá thẩm quyền của cấp thành phố, như cho phép thử nghiệm trong các lĩnh vực do bộ, ngành Trung ương quản lý hoặc quy định cơ chế xử lý rủi ro pháp lý khi có sự cố. Do đó, cần làm rõ phạm vi điều chỉnh, chỉ áp dụng với lĩnh vực thuộc thẩm quyền của UBND thành phố.

Về quy trình thẩm định và giám sát, ông cho rằng dự thảo còn thiếu các tiêu chí chấm điểm, phân loại, chưa nêu rõ cơ chế lựa chọn ưu tiên, cũng như chưa có vai trò cụ thể của hội đồng chuyên gia độc lập. Cơ chế giám sát hiện tại cũng chưa đưa ra chỉ tiêu đánh giá cụ thể. Ông đề nghị ban hành phụ lục hướng dẫn chi tiết hoặc xây dựng quy chế nội bộ kèm theo Nghị quyết.

Ngoài ra, dự thảo chưa quy định rõ cơ quan thường trực đầu mối và chưa xác định cơ chế phối hợp liên ngành, dễ dẫn đến đùn đẩy trách nhiệm khi xảy ra sự cố. Về nguồn lực, dự thảo còn thiếu quy định cụ thể về kinh phí thực hiện, cơ chế xã hội hóa và huy động chuyên gia, viện nghiên cứu tham gia hỗ trợ thử nghiệm. Ông đề xuất quy định rõ nguồn ngân sách, giao Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp với Sở Tài chính lập kế hoạch kinh phí hằng năm, đồng thời giao Sở Nội vụ tổ chức bồi dưỡng năng lực cán bộ thực thi.. Cuối cùng, cần bổ sung quy định về cơ chế chuyển đổi mô hình thử nghiệm thành chính thức nếu đạt kết quả tốt.

Bài và ảnh Thu Hằng

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/can-khuon-kho-phap-ly-minh-bach-co-che-van-hanh-linh-hoat-khi-trien-khai-thu-nghiem-co-kiem-soat-710755.html