Cần kiểm soát cơ chế mua bán hàng dự trữ, đảm bảo minh bạch, phòng ngừa lợi ích nhóm

3 giờ trướcBài gốc

Đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn ĐBQH thành phố Huế) phát biểu thảo luận tại hội trường về dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi). Ảnh: quochoi.vn

Đa số các đại biểu đều đánh giá cao dự thảo Luật lần này đã mở rộng phạm vi điều chỉnh, tái cấu trúc mục tiêu và bổ sung khái niệm về hàng dự trữ chiến lược, khẳng định vai trò của dự trữ quốc gia là công cụ quan trọng để điều tiết thị trường, góp phần bảo đảm nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả.

Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả và tránh những hệ lụy không mong muốn, các đại biểu đề nghị cần làm rõ hơn về mục tiêu, nguyên tắc, danh mục và cơ chế quản lý của loại hình dự trữ quan trọng này.

Phân định rõ ranh giới giữa dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược, hoàn thiện quy định đối với dự trữ chiến lược

Một trong những vấn đề trọng tâm được một số đại biểu đề cập là sự cần thiết phải phân định rõ ràng ranh giới giữa dự trữ quốc gia (dự trữ ứng phó đột xuất, cấp bách) và dự trữ chiến lược (dự trữ phục vụ mục tiêu chiến lược).

Các đại biểu cho rằng, cần phân định mục tiêu và tiêu chí định lượng của dự trữ quốc gia và dự trữ chiến lược. Bởi lẽ, hai tầng dự trữ này khác nhau về mục tiêu, thời hạn luân chuyển, mức tồn kho tối thiểu, nguồn lực tài chính, phương thức mua bán/nhập bù, cũng như cách thức xã hội hóa và huy động nguồn lực ngoài ngân sách...

Thượng tướng Trần Quang Phương, Phó Chủ tịch Quốc hội, cùng các đại biểu tham dự phiên họp

Theo đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn ĐBQH thành phố Huế), cần làm rõ bản chất dự trữ chiến lược chỉ là tầng dự phòng chiến lược, được kích hoạt trong các tình huống đặc biệt, khi hàng dự trữ quốc gia không đáp ứng đủ. Đồng thời, cần bổ sung tiêu chí cụ thể để xác định hàng chiến lược, tránh mở rộng tràn lan, vượt quá năng lực quản trị và khả năng cân đối ngân sách.

Còn đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) đề nghị Ban soạn thảo cần phân định rõ loại hàng dự trữ chiến lược nào được xã hội hóa và loại nào không được xã hội hóa. Bởi lẽ, việc xã hội hóa hoàn toàn các mặt hàng chiến lược có thể dẫn đến việc Nhà nước không quản lý được.

Đặc biệt, trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế toàn cầu, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn ĐBQH TPHCM) đề nghị bổ sung mục tiêu bảo đảm an ninh chuỗi cung ứng vật tư, lương thực, năng lượng. Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nhấn mạnh: "Việc ghi nhận rõ mục tiêu sẽ giúp cơ quan quản lý chủ động hơn, làm cơ sở chính trị, pháp lý để xây dựng cơ chế mua vào, tăng dự trữ chiến lược khi thị trường thuận lợi, tránh tình trạng bị động".

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) phát biểu. Ảnh: quochoi.vn

Cũng theo đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, cần bổ sung chính sách huy động dự trữ chiến lược của doanh nghiệp trong các lĩnh vực then chốt như xăng dầu, phân bón, lương thực, vật tư y tế, vì đây là những mặt hàng chiến lược do doanh nghiệp nắm giữ tỉ trọng lớn. Theo đại biểu, nếu không có cơ chế này, Nhà nước khó bảo đảm quy mô can thiệp kịp thời khi thị trường biến động mạnh.

Phòng ngừa lợi ích nhóm, tăng tính minh bạch trong mua bán hàng dự trữ

Để bảo vệ tài sản công và giữ ổn định thị trường, theo ý kiến của nhiều đại biểu, quy định về ngân sách, mua bán và kiểm soát rủi ro cần được thắt chặt.

Theo đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long), Luật chưa quy định mức dự trữ tối thiểu quốc gia (ví dụ như theo tỉ lệ GDP hoặc tổng chi ngân sách Trung ương) và chưa có quy định định mức dự trữ chiến lược cho các mặt hàng thiết yếu như xăng dầu, LNG (khi thiên nhiên hóa lỏng), thuốc và vaccine. Do đó, đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị Quốc hội cân nhắc quy định tỉ lệ tối thiểu chi cho dự trữ quốc gia. Đồng thời, cần quan tâm đến cơ chế mua bán hàng dự trữ để phòng ngừa lợi ích nhóm, cần quy định rõ tiêu chí đánh giá thời điểm, giá mua, giá bán và ban hành công thức xác định giá theo thị trường để tăng tính minh bạch và khả năng kiểm toán.

Đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long) phát biểu

Với quy định liên quan tới mua bán hàng dự trữ quốc gia, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn ĐBQH TPHCM) đề nghị Ban soạn thảo xem xét quy định rõ tiêu chí đánh giá thời điểm, giá mua, giá bán và cần có cơ chế phòng ngừa lợi ích nhóm trong mua bán hàng dự trữ quốc gia. Dẫn chứng từ thực tiễn cho thấy, nếu thiếu cơ chế kiểm soát, việc bán hàng dự trữ vào thời điểm thị trường biến động có thể dẫn đến thất thoát ngân sách và trục lợi chính sách. Do vậy, đại biểu đề xuất ban hành công thức xác định giá theo thị trường để tăng tính minh bạch và khả năng kiểm toán.

Liên quan đến vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn ĐBQH thành phố Huế) bày tỏ sự quan ngại với quy định cho phép bán trực tiếp rộng rãi mọi đối tượng hoặc bán chỉ định vì dễ dẫn đến thất thoát. Đại biểu kiến nghị, cần bổ sung cơ chế kiểm soát độc lập và giám sát bởi Kiểm toán Nhà nước đối với việc mua bán hàng chiến lược.

Đặc biệt, đại biểu Nguyễn Thị Sửu đề xuất "khi giá thị trường biến động bất thường trên 15% trong vòng 30 ngày, cơ quan dự trữ phải báo cáo Bộ Tài chính để xem xét tạm dừng mua bán; mọi quyết định bán trực tiếp phải công khai danh sách đơn vị mua và giá bán để đảm bảo minh bạch".

HKD

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/can-kiem-soat-co-che-mua-ban-hang-du-tru-dam-bao-minh-bach-phong-ngua-loi-ich-nhom-20251126115201922.htm