Đại biểu Nguyễn Thị Huế (đoàn Thái Nguyên) phát biêut
Chiều 28/10, thảo luận tại Quốc hội về báo cáo giám sát công tác bảo vệ môi trường, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Tạ Văn Hạ cho rằng, chính sách hiện nay còn thiên về quản lý, xử lý hành chính, trong khi thiếu cơ chế khuyến khích biến rác, nước thải, khí thải thành tài nguyên. Nhiều nước coi rác là nguyên liệu thứ cấp - cơ hội đầu tư trong kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh gắn với mục tiêu phát thải ròng bằng 0 mà Việt Nam đã cam kết.
Ông Tạ Văn Hạ cho rằng, khung pháp lý hiện hành chưa đủ hấp dẫn nhà đầu tư, chi phí xử lý chất thải vẫn chủ yếu dựa vào ngân sách. Giá nước sạch chỉ khoảng 2.000 đồng/m3, trong khi công nghệ hiện đại cần 5.000-7.000 đồng/m3. Vì vậy, Nhà nước cần có cơ chế hỗ trợ, bảo hộ, tạo điều kiện để doanh nghiệp tham gia, nhất là trong xử lý rác thải, nước thải.
Đại biểu Nguyễn Thị Huế (đoàn Thái Nguyên) nhận định, rác thải công nghệ và pin năng lượng mặt trời đang nổi lên như một thách thức nghiêm trọng đối với môi trường toàn cầu. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - kỹ thuật kéo theo lượng lớn thiết bị điện tử, linh kiện và tấm pin mặt trời hết hạn sử dụng, tạo ra nguồn rác thải chứa nhiều kim loại nặng và hóa chất độc hại.
Đại biểu Nguyễn Thị Huế đề nghị, bên cạnh quy định yêu cầu nhà sản xuất, nhập khẩu phải thu hồi và tái chế sản phẩm, cần thiết lập tiêu chuẩn quốc gia cho việc thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải công nghệ, pin năng lượng mặt trời. Khuyến khích kinh tế tuần hoàn bằng tái sử dụng linh kiện, vật liệu, giảm khai thác tài nguyên thô.
Cùng với đó, theo đại biểu Huế, cần chú ý phát triển công nghệ tái chế sạch; tuyên truyền nâng cao ý thức của người dân và doanh nghiệp; khuyến khích mô hình "đổi rác điện tử lấy quà", thu gom tập trung tại siêu thị, trường học; hỗ trợ doanh nghiệp xanh có sáng kiến xử lý, tái chế rác thải công nghệ…
Cần kiên quyết xử phạt vi phạm môi trường như phạt nồng độ cồn
Đại biểu Nguyễn Công Hoàng (Giám đốc Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên) nhận xét, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã có hiệu lực gần 5 năm, song các báo cáo hiện nay vẫn thiếu những con số cụ thể phản ánh mức độ vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương trong việc thực thi luật.
Ông Nguyễn Công Hoàng đề nghị phải lượng hóa kết quả thực hiện ở từng lĩnh vực. "Ví dụ, trong ngành giáo dục, cần thống kê rõ có bao nhiêu tiết học, chương trình hay hoạt động ngoại khóa được bổ sung để giáo dục học sinh về bảo vệ môi trường. Ngành truyền thông có bao nhiêu chiến dịch, số buổi truyền thông tăng bao nhiêu phần trăm so với trước. Ngành y tế có bao nhiêu loại bệnh mới được xác định có nguyên nhân từ ô nhiễm môi trường", đại biểu Hoàng nêu.
Theo đại biểu Hoàng, vấn đề cốt lõi hiện nay là thiếu sự nghiêm khắc trong thực thi pháp luật. Đại biểu nêu ví dụ việc xử lý nghiêm vi phạm nồng độ cồn thời gian qua đã mang lại chuyển biến rõ rệt trong ý thức người dân và đặt câu hỏi "Liệu với vi phạm về môi trường có thể làm nghiêm túc và kiên quyết như vậy không?".
Đại biểu Nguyễn Công Hoàng (Giám đốc Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên)
Ông dẫn kinh nghiệm Singapore - nơi hành vi vứt rác như một chiếc tăm xuống đường có thể bị phạt 200 SGD, tái phạm phạt 3.000 SGD và buộc lao động công ích. "Những quy định nghiêm khắc ấy khiến cả các nước châu Âu cũng phải kính nể. Đó là điều chúng ta nên học tập nếu ", đại biểu tỉnh Thái Nguyên bày tỏ.
Giám đốc Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên đề nghị Chính phủ nghiên cứu cơ chế xử phạt mạnh và rõ ràng hơn trong lĩnh vực môi trường, không chỉ xử phạt hành chính.
Ông cũng kiến nghị xây dựng bảng tiêu chí thi đua về môi trường tương tự các chỉ số kinh tế - xã hội, coi bảo vệ môi trường là tiêu chí đánh giá năng lực lãnh đạo, quản lý của từng địa phương.
Ngoài ra, cần công khai các chỉ số môi trường toàn quốc để người dân giám sát, đồng thời khuyến khích xã hội hóa công nghệ xử lý rác thải, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư lĩnh vực này thông qua miễn giảm thuế, ưu đãi tiền điện cho hoạt động xử lý.
Trong khi đó, đại biểu Trần Nhật Minh (đoàn Nghệ An) cho rằng, Chính phủ cần mạnh tay đầu tư kinh phí cho hệ thống thu gom, vận chuyển, xử lý riêng biệt cho từng loại rác, đồng thời áp dụng cơ chế thu phí gom rác theo khối lượng thay vì theo hộ gia đình.
"Xả nhiều rác sẽ phải trả nhiều tiền hơn, từ đó người dân sẽ có động lực phân loại, giảm thiểu và tái chế ngay từ đầu. Điều này cũng khuyến khích tái sử dụng và tiêu dùng bền vững", ông Minh nói.
Hải Yến