Cần lập bản đồ ngập lụt riêng cho Hà Nội

9 giờ trướcBài gốc

Những trận mưa lớn cực đoan hậu bão số 10, số 11 vừa qua khiến nhiều khu vực của Hà Nội chìm trong biển nước. Theo GS-TS Vũ Trọng Hồng, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp, nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đây là tín hiệu rõ ràng cho thấy quy luật của thiên nhiên đang thay đổi và Hà Nội cần phải có giải pháp mạnh mẽ để thích nghi.

Quy luật của thiên nhiên đã thay đổi

. Phóng viên: Thưa ông, thời tiết năm nay có nhiều diễn biến khác thường, đặc biệt là những trận mưa lớn cực đoan do ảnh hưởng của bão số 10, bão số 11 như những ngày qua. Ông nhìn nhận như thế nào về hiện tượng này?

+ GS-TS Vũ Trọng Hồng (ảnh): Thông thường, miền Bắc bước vào mùa mưa bão từ tháng 5 và kết thúc khoảng tháng 7. Thế nhưng nay đã sang tháng 10 mà vẫn còn những trận mưa rất lớn, thậm chí có nơi đạt lượng mưa tương đương mùa bão. Điều đó cho thấy thiên nhiên không còn vận hành theo quy luật cũ nữa - quy luật khí hậu đã bị phá vỡ.

Khi quy luật của thiên nhiên đã thay đổi, con người cũng phải thay đổi cách sống, cách quản lý và ứng xử để thích nghi. Đó là điều quan trọng nhất. Nếu vẫn giữ tư duy cũ, coi mùa mưa bão chỉ kéo dài vài tháng thì chúng ta sẽ luôn bị động trước các hiện tượng cực đoan.

Con người không thể chống lại thiên nhiên, mà phải thuận theo và thích ứng. Đây chính là phương châm của ngành thủy lợi trước đây - “thuận thiên nhi hành”, nghĩa là hành động dựa vào quy luật tự nhiên chứ không cưỡng lại.

. Hai trận mưa lớn vừa qua đều khiến Hà Nội ngập trên diện rộng, giao thông ách tắc, mọi sinh hoạt của người dân bị đảo lộn. Theo ông, đâu là việc đầu tiên Hà Nội cần làm để giảm thiểu thiệt hại do mưa ngập gây ra?

+ Điều quan trọng nhất là xác định và khoanh vùng những khu vực dễ ngập lụt, dù nguyên nhân đến từ mưa lớn hay nước dâng từ thượng nguồn. TP hoàn toàn có thể làm việc này, bởi đã có sẵn hệ thống dữ liệu địa hình và bản đồ địa chính.

Chẳng hạn, vùng bãi sông Hồng vốn là nơi hứng nước khi thượng nguồn xả lũ nên trong mùa mưa thường bị cấm canh tác. Ngoài ra, còn rất nhiều khu vực trũng khác ở Hà Nội cũng cần được đánh dấu rõ ràng và theo dõi thường xuyên.

. Nhưng hiện nay, Hà Nội vẫn có các dữ liệu cảnh báo từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, liệu đã đủ chưa?

+ Theo tôi là chưa đủ. Hà Nội cần tự xây dựng bản đồ ngập lụt riêng của mình, thay vì chỉ dựa vào cảnh báo chung. Bởi địa hình thủ đô thay đổi từng ngày, nhà cửa, đường sá, khu đô thị mới mọc lên liên tục, tất cả đều ảnh hưởng đến khả năng tiêu thoát nước.

Khi có bản đồ ngập lụt được số hóa và cập nhật thường xuyên, từng xã, phường sẽ biết rõ khu vực nào trong địa bàn có nguy cơ cao, từ đó chủ động phương án phòng, chống, sơ tán khi cần thiết.

Hà Nội hoàn toàn có thể đối chiếu bản đồ địa chính với dữ liệu mực nước trong các đợt mưa gần đây để xác định chính xác vùng rủi ro cao. Đây là việc hoàn toàn trong khả năng của TP, không cần công nghệ gì quá phức tạp.

Trước hết, nên tập trung vào khu dân cư, nơi dễ chịu thiệt hại nhất. Ví dụ, khu vực bãi Tứ Liên là nơi thường xuyên ngập nhưng ít được nhắc đến trong các bản tin cảnh báo. Trong khi đó, chỉ cần mưa vài tiếng, nhiều hộ dân ở đây đã phải sơ tán.

Bên cạnh đó, cần lưu ý rằng Hà Nội không chỉ chịu mưa trực tiếp, mà còn chịu ảnh hưởng từ dòng chảy thượng nguồn. Khi nước từ các con sông đổ về mà không kịp thoát ra sông Hồng hoặc ra biển, hệ thống cống rãnh sẽ nhanh chóng quá tải. Vì vậy, cảnh báo phải cụ thể: Khu vực nào ngập, mức độ ra sao chứ không chỉ nói chung chung “cẩn thận mưa lớn”.

Hà Nội có hơn 10 hồ chứa lớn ở thượng nguồn và hàng chục hồ nhỏ trong nội thành. Nếu được vận hành hợp lý, đây sẽ là “tấm đệm” giảm ngập rất hiệu quả.

Những trận mưa lớn cực đoan sau bão số 10, số 11 vừa qua khiến nhiều khu vực của Hà Nội bị ngập nặng. Ảnh: TP

Đầu tư cho hệ thống thoát nước là điều bắt buộc

. Sau khi khoanh vùng và cảnh báo, Hà Nội nên tập trung vào giải pháp nào để khắc phục úng ngập hiện nay?

+ Khi đã xác định được vùng ngập, việc quan trọng nhất là tìm ra phương án thoát nước hiệu quả. Tôi cho rằng Hà Nội đang gặp thế “bí”, vì phần lớn hệ thống cống thoát nước hiện nay vẫn là di sản từ thời Pháp - cũ kỹ và chắp vá.

Muốn cải tạo triệt để phải đào sâu, mở rộng đường ngầm, rất tốn kém. Nhưng nếu nhìn về tầm phát triển 100 năm tới, đầu tư cho hệ thống thoát nước là điều bắt buộc, không thể chỉ trông chờ vào “thiên nhiên sẽ bớt mưa”.

Việc thay thế toàn bộ hệ thống cống từ thời Pháp là điều gần như bất khả thi - vừa tốn kém vừa ảnh hưởng lớn đến hạ tầng đô thị. Thay vì vậy, Hà Nội nên tận dụng tối đa hệ thống hồ chứa hiện có để điều tiết nước.

Hiện Hà Nội có hơn 10 hồ chứa lớn ở thượng nguồn và hàng chục hồ nhỏ trong nội thành. Nếu được vận hành hợp lý, đây sẽ là “tấm đệm” giảm ngập rất hiệu quả.

Hiện nay, Hà Nội có hai vùng thoát nước chính, phía tây (Yên Nghĩa) tiêu ra sông Nhuệ. Còn phía đông bơm thẳng ra sông Hồng, khu vực này hầu như không ngập, cho thấy hướng tiêu thoát đã đúng.

Tuy nhiên, ở khu vực phía nam, đặc biệt là Hà Đông và vùng phụ cận, địa hình thấp khiến nước mưa khó thoát. Nhiều khu chung cư tại đây liên tục bị ngập, cư dân phản ánh rất nhiều. Nguyên nhân một phần là chủ đầu tư không công bố thông tin cao độ nền khiến người dân không biết khu vực mình mua nhà nằm trong vùng trũng.

Theo tôi, các chủ đầu tư phải có trách nhiệm minh bạch thông tin địa hình khi bán nhà. Người dân có quyền được biết khu vực mình ở có nguy cơ ngập hay không, để họ lựa chọn.

Chính quyền TP cũng cần công bố rộng rãi phương án thoát nước của từng khu vực. Nơi nào có thể tiêu thoát nhanh, nơi nào chưa hoàn thiện, phải nói rõ. Với những khu vực hạ tầng còn yếu, cần có phương án sơ tán tạm thời khi mưa lớn.

. Xin cảm ơn ông.

•

PHÚ NGUYỄN

Nguồn PLO : https://plo.vn/can-lap-ban-do-ngap-lut-rieng-cho-ha-noi-post874743.html