Cần một 'bản thiết kế' giải pháp dài hơi

5 giờ trướcBài gốc

Xóa chợ tạm, chợ cóc:

Chợ cóc ở đường Bát Khối (phường Long Biên, Hà Nội). Ảnh: N.D

Hà Nội hiện tồn tại 85 chợ tạm, chợ cóc

17h, đoạn đường gần ngõ 537 Bát Khối (phường Long Biên, Hà Nội) vốn không quá chật, nhưng việc lưu thông luôn khó khăn. Nguyên nhân là từ lâu, người dân đã tận dụng vỉa hè rộng để dựng bạt, bày bán rau, củ, thịt cá… hình thành một “chợ cóc” nhỏ nhưng thu hút khá đông khách qua lại.

Tiện mua sắm, người mua cũng tiện luôn việc… để xe. Hàng chục chiếc xe máy, thậm chí ô tô đỗ ngổn ngang giữa đường, khiến làn đường vốn đủ cho hai ô tô tránh nhau nay trở nên chật chội, đến mức xe máy cũng khó len qua.

Chị N.T.H, một hộ kinh doanh, cho biết đã bán ngô, khoai, lạc, rau theo mùa ở đây gần hai năm, chủ yếu phục vụ cư dân chung cư gần đó. Giải thích lý do “chiếm” vỉa hè thay vì vào chợ, chị nói: “Không còn “lốt” trong chợ, muốn vào cũng không được. Bán ở đây tiếp cận khách dễ hơn vì nhiều người ngại gửi xe vào chợ. Đi làm về, họ dừng lại vài phút mua là xong”.

Khi được hỏi về tình trạng xe để lấn lòng đường, chị thừa nhận không ai kiểm soát được: “Chúng tôi cũng nhắc, nhưng khách hàng mà, bảo sao được. Họ chỉ để một lát rồi đi”.

Chị Lê Thu Hiền, một người dân, cũng thỉnh thoảng mua ở đây vì đồ rẻ hơn siêu thị và không phải gửi xe. Tuy nhiên, chị thừa nhận việc mua bán kiểu này tiềm ẩn rủi ro về an toàn thực phẩm, đồng thời gây ách tắc giao thông.

Thực tế, chợ cóc như vậy không hiếm, có thể bắt gặp ở khắp các tuyến phố Hà Nội. Sáng sớm hay cuối chiều, nhiều nơi bỗng trở nên nhộn nhịp: tiểu thương kê hàng ngay dưới biển “Tổ dân phố văn hóa”, bày bán sát mép đường, tạo nên hình ảnh vừa quen vừa… chướng mắt.

Theo Sở Công Thương TP Hà Nội, Hà Nội hiện tồn tại 85 chợ tạm, chợ cóc. Đa số hoạt động ngoài sự quản lý chặt chẽ của cơ quan chức năng, người bán từ nhiều nơi đổ về khiến giá cả khó kiểm soát, hàng hóa tiềm ẩn rủi ro. Trong không gian chật hẹp, việc xử lý khi có sự cố cháy nổ, hỏa hoạn gần như bất khả thi.

Tình trạng này không chỉ gây cản trở giao thông, tạo hình ảnh nhếch nhác, chợ cóc còn kéo theo nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm. Nhiều mặt hàng bày bán không rõ nguồn gốc, không qua kiểm soát.

Mặc dù lực lượng chức năng đã nhiều lần ra quân giải tỏa, tình trạng "bắt cóc bỏ đĩa" vẫn tái diễn. Phó Giám đốc Sở Công Thương Nguyễn Kiều Oanh thừa nhận, nguyên nhân nằm ở thói quen mua bán lâu năm của người dân và sự thiếu quyết liệt trong xử lý của một số địa phương.

Các giải pháp đồng bộ

Mới đây, UBND TP Hà Nội đã ban hành Công văn 4373/UBND-KT yêu cầu các phường, xã hoàn thành giải tỏa chợ cóc, chợ tạm trong năm 2025; Chủ tịch UBND cấp cơ sở chịu trách nhiệm nếu không đạt chỉ tiêu. Kế hoạch bao gồm tuyên truyền thay đổi thói quen tiêu dùng, huy động xã hội hóa để cải tạo và phát triển hệ thống chợ văn minh, an toàn.

Nghe thông tin này, chị N.T.H chia sẻ: “Chúng tôi nhiều lần phải “chạy” khi công an phường đến dẹp, nhưng vì mưu sinh vẫn quay lại. Nếu bị dẹp mà không có chợ hợp pháp thay thế, chúng tôi mất nguồn thu nhập.” Những lo lắng này cho thấy bài toán sinh kế của người bán hàng bình dân, đòi hỏi giải pháp đi kèm hỗ trợ thực chất.

Với câu chuyện dẹp chợ tạm, chợ cóc thực tế đây không phải câu chuyện mới. Thực tế nhiều năm cho thấy, không ít điểm vừa bị giải tỏa hôm trước, sáng hôm sau đã lại thấy bạt căng, sạp dựng, xe cộ dựng ra giữa phố.

Nguyên nhân chuyện mãi không dẹp được chợ tạm, cũng bởi lẽ, sau những tấm bạt xanh đỏ và thúng mủng rau quả ấy là cả câu chuyện mưu sinh của tiểu thương, cộng thêm thói quen mua sắm đã ăn sâu của người dân. Với người bán, vỉa hè đường phố tiện đủ đường, không mất phí thuê quầy, không tốn tiền gửi xe, lại bày hàng ngay sát dòng người qua lại. Với người mua, đó là chỗ ghé nhanh, mua chóng trên đường về nhà, vừa gần, vừa rẻ, vừa đỡ mất công gửi xe.

Trong khi đó, hạ tầng nhiều chợ chính thức lại không đủ sức níu chân, công tác quản lý ở cấp cơ sở đôi khi cũng như “bắt cóc bỏ đĩa”, thiếu quyết liệt, trách nhiệm không gắn liền với kết quả, khiến vòng lặp dẹp rồi lại tái diễn ra hết năm này sang năm khác. Để câu chuyện xóa chợ cóc, chợ tạm thực sự khép lại, không thể chỉ trông chờ vào các đợt ra quân chớp nhoáng. Cần một “bản thiết kế” dài hơi với nhiều giải pháp đồng bộ – vừa giải quyết trước mắt, vừa tạo nền tảng bền vững cho những năm sau.

Về vấn đề này, chuyên gia kinh tế Lê Quốc Phương, nguyên Phó giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng, chỉ khi có chợ hợp pháp, thuận tiện thì mới cạnh tranh được với chợ cóc.

Theo chuyên gia, để xóa chợ cóc bền vững cần xây mới hoặc nâng cấp chợ truyền thống hiện đại, tiện ích, thậm chí miễn phí để thu hút người bán. Trao thêm quyền và trách nhiệm cho chính quyền cơ sở để xử lý vi phạm ngay tại điểm nóng đồng thời cần truyền thông sâu rộng về tác hại của mua bán tự phát, từ mỹ quan, vệ sinh đến an toàn giao thông.

Còn theo KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội, Hà Nội “may mắn” khi có mối liên kết mật thiết với nông thôn, đặc biệt trong cung ứng thực phẩm tươi sống—chiếm 50% nhu cầu mua sắm nội thành và 70% ngoại thành. Đây là lợi thế về giá và chất lượng. Nhưng bất cập là thị trường tự phát khó kiểm soát, dẫn đến nguy cơ hàng giả, ngộ độc thực phẩm, đồng thời chiếm dụng vỉa hè, lòng đường, ảnh hưởng giao thông và mỹ quan đô thị.

Nguyên nhân chợ cóc tấp nập trong khi nhiều chợ quy hoạch vắng vẻ là do quy hoạch thiếu nghiên cứu về giao thông, cung cầu và thói quen mua sắm; bên cạnh đó là tình trạng thu vượt quá lời lãi ít ỏi của mớ rau mớ cá đã gây khó cho cả người mua lẫn người bán, dẫn đến việc bà con rời chợ ra vỉa hè mua bán.

KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội

Minh Dương

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/can-mot-ban-thiet-ke-giai-phap-dai-hoi-427671.html