Cần nhiều hơn những cán bộ thôn bản quả cảm, quyết đoán

7 giờ trướcBài gốc

Tại bản Háng Pu Xi, khi mưa lớn trút xuống đêm 31/7/2025, Mùa A Thi không ngủ. Nghe tiếng đất đá lở, anh lập tức chạy khắp bản, gọi điện, đập cửa từng nhà, thúc giục dân sơ tán. "Tính mạng là quan trọng nhất, tài sản mất cũng được," anh nói qua điện thoại giữa đêm đen. Kết quả: 90 người dân an toàn, dù lũ quét nhấn chìm khu vực. Cũng chính đợt thiên tai này đã gây thiệt hại 500 tỷ đồng toàn tỉnh Điện Biên, với 10 người chết và 554 nhà hư hỏng.

Hành động dũng cảm của Mùa A Thi được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính biểu dương và chỉ đạo Bộ Nội vụ, Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên trình cấp có thẩm quyền khen thưởng xứng đáng hành động dũng cảm, quyết đoán, dám làm dám chịu trách nhiệm của Trưởng bản Mùa A Thi.

Trưởng bản Mùa A Thi

Tại thôn Kho Vàng, sáng 9/9/2024, Trưởng bản Ma Seo Chứ (Trưởng thôn Kho Vàng, xã Cốc Lầu, Lào Cai) nhận thấy đồi "no nước" sau hai ngày mưa. Cùng thanh niên trong thôn, anh phát hiện vết nứt dài 10 mét, rộng 30 cm trên đỉnh đồi. Không chờ chỉ đạo, vì mất liên lạc do sóng điện thoại bị cắt, anh quyết định di dời 17 hộ dân, 115 người, lên núi cách 500 mét. Chỉ vài giờ sau, đất đá đổ ập xuống, vùi lấp 7 ngôi nhà. Tất cả dân làng an toàn. Ma Seo Chứ còn tổ chức dựng lán, phân công tiếp tế, và phối hợp với chính quyền khi lực lượng cứu hộ đến vào ngày 11/9/2024.

Cả Mùa A Thi và Ma Seo Chứ đều hành động dựa trên linh cảm, kinh nghiệm bản địa, và trách nhiệm.

Cán bộ cơ sở như trưởng bản, trưởng thôn là cầu nối giữa chính quyền và người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Họ hiểu địa hình, biết từng con suối, vách núi, và thường là người đầu tiên đối mặt khủng hoảng.

Mùa A Thi và Ma Seo Chứ là minh chứng: trong lúc điện cắt, sóng mất, họ tự quyết định, dựa trên tri thức bản địa và sự nhạy bén. Mùa A Thi dùng đèn pin chạy khắp bản; Ma Seo Chứ huy động thanh niên dựng lán trong 2 giờ. Hành động của họ cứu cả trăm người, trong khi bão lũ năm 2024-2025 khiến hàng chục người chết và hàng ngàn tỷ đồng thiệt hại.

Nhưng không phải cán bộ cơ sở nào cũng hành động như vậy. Nhiều nơi, trưởng thôn bị chê là "xa dân", thiếu chủ động hoặc chờ chỉ đạo từ trên. Nguyên nhân từ sự thiếu đào tạo, thiếu cơ chế khuyến khích, và đôi khi thiếu cả động lực.

Cần thêm nhiều cán bộ cơ sở dám nghĩ dám làm

Cả hai trưởng bản, trưởng thôn đều dựa vào kinh nghiệm bản địa. Mùa A Thi nhận ra dấu hiệu lũ từ âm thanh đất đá; Ma Seo Chứ phát hiện vết nứt trên đồi nhờ quan sát sau mưa lớn.

Tri thức bản địa, như ông Phạm Việt Anh, chuyên gia phát triển bền vững, nhận định, là "khoa học thuận thiên", thích nghi cao với địa hình, địa chất. Kết hợp tri thức này với đào tạo hiện đại có thể tạo ra hệ thống ứng phó thiên tai hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, trách nhiệm cá nhân là yếu tố then chốt. Mùa A Thi không chờ chỉ đạo giữa đêm lũ; Ma Seo Chứ tự quyết khi mất liên lạc. Họ đặt tính mạng dân lên trên, dù đối mặt hiểm nguy. Điều này đặt ra câu hỏi: Làm sao để đào tạo cán bộ cơ sở không chỉ có kỹ năng mà còn có tinh thần trách nhiệm như vậy. Và liệu hệ thống hiện tại có đủ hỗ trợ để họ dám hành động mà không sợ bị quy trách nhiệm.

Trưởng thôn Ma Seo Chứ

Để nhân rộng những tấm gương này, đào tạo kỹ năng ứng phó thiên tai, từ nhận diện dấu hiệu nguy hiểm đến tổ chức sơ tán, là bước đầu.

Bên cạnh đó, cần thêm cơ chế bảo vệ cán bộ khi họ đưa ra quyết định táo bạo nhưng đúng đắn. Chẳng hạn, Ma Seo Chứ hành động khi mất liên lạc, nhưng nếu thất bại, anh có thể bị chỉ trích. Hệ thống cần khuyến khích tinh thần "dám làm" bằng cách giảm rủi ro cho họ.

Truyền thông cũng cần lan tỏa những câu chuyện như của Mùa A Thi và Ma Seo Chứ, không chỉ để khen ngợi mà còn để truyền cảm hứng. Các địa phương nên đầu tư vào trang thiết bị, như loa phát thanh, đèn pin, hay "túi khẩn cấp" kiểu Nhật Bản, để hỗ trợ cán bộ cơ sở. Việt Nam cần xây dựng một đội ngũ cán bộ cơ sở vừa nhạy bén vừa được trang bị đầy đủ để giảm tác hại thiên tai ngày càng khắc nghiệt.

Mùa A Thi và Ma Seo Chứ là những "người hùng thầm lặng", cứu hàng trăm người dân bằng sự dũng cảm và trách nhiệm. Nhưng để những hành động như vậy không chỉ là ngoại lệ, Việt Nam cần đầu tư vào đào tạo, cơ chế khuyến khích, và hỗ trợ cán bộ cơ sở. Tri thức bản địa kết hợp với hệ thống ứng phó hiện đại có thể biến họ thành lá chắn vững chắc trước thiên tai.

Tiểu Di

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/can-nhieu-hon-nhung-can-bo-thon-ban-qua-cam-quyet-doan-20250805094758376.htm