Nguy cơ bùng phát dịch bệnh từ các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ
Khoảng 4 giờ 30 sáng, tại một cơ sở giết mổ lợn ở phường Vinh Phú, chỉ trong chưa đầy một tiếng đồng hồ, gia đình chị Nguyễn Thị Thủy đã giết mổ 5 con lợn, mỗi con nặng khoảng 1 tạ. Ngay sau đó, thịt lợn nguyên khối được nhanh chóng vận chuyển đến các điểm buôn bán, tiêu thụ.
4 giờ 30 sáng tại một cơ sở giết mổ lợn ở phường Vinh Phú, tỉnh Nghệ An.
Chị Thủy cho biết, để đảm bảo đủ nguồn hàng hằng ngày, chị phải thu mua lợn từ nhiều hộ chăn nuôi trong vùng. “Nói chung, có lợn ở đâu là mình mua ở đó. Giờ dịch nhiều, lợn càng ngày càng hiếm. Lợn đẹp giá khác, lợn xấu thì giá cũng khác.”
Theo người dân địa phương, cứ khoảng gần sáng, các điểm giết mổ tự phát trong khu dân cư lại bắt đầu hoạt động. Sự việc cứ thế diễn ra hàng chục năm nay. Hàng đêm, mỗi điểm giết mổ hàng chục con lợn.
Bà Nguyễn Thị Hoa, một tiểu thương thường xuyên lấy thịt tại đây, cho biết: “Nguồn hàng mình phải lựa chọn chuẩn. Nhà nào nuôi được vài ba con, tự làm thịt bán cho dân. Bình thường làm bán, quan sát bằng mắt thường, lợn sạch bệnh da dẻ sẽ khác, không có dấu hiệu bệnh là lấy bán.”
Các cơ sờ giết mổ tự phát, nhỏ lẻ, tự phát tại Nghệ An còn rất phổ biến, chưa được kiểm soát chặt chẽ.
Sau khi giết mổ tại các cơ sở tự phát, lợn được đưa thẳng về các chợ dân sinh mà không cần che chắn, truy xuất nguồn gốc hay kiểm dịch.
Mầm bệnh có thể phát tán và lây lan thông qua việc tiếp xúc trực tiếp giữa lợn ốm và lợn khỏe, hoặc qua quá trình vận chuyển không kiểm soát từ vùng này sang vùng khác. Điều đáng lo ngại là nếu không được kiểm soát chặt chẽ từ khâu giết mổ đến phân phối, dịch bệnh hoàn toàn có thể âm thầm len lỏi và bùng phát bất cứ lúc nào.
Tại xã Vinh Phú, sau khi giết mổ tại các cơ sở tự phát, lợn được đưa thẳng về các chợ dân sinh mà không có che chắn, kiểm dịch hay truy xuất nguồn gốc. Người bán, người mua tấp nập nhưng gần như không có lực lượng chức năng nào giám sát, kiểm soát nguồn thịt.
Mọi giao dịch chủ yếu dựa vào cảm quan – người sờ, người ngửi – rồi quyết định mua bằng “niềm tin”. Điều này đồng nghĩa với việc, mỗi ngày, hàng trăm sản phẩm chưa qua kiểm dịch vẫn âm thầm len lỏi vào các quán ăn, bếp ăn tập thể và mâm cơm của người dân trên địa bàn tỉnh.
Tại nhiều quầy hàng bán thịt lợn, thật khó tìm thấy nơi nào thịt được đóng dấu kiểm dịch của thú y.
Nếu việc giết mổ, xử lý chất thải và khử trùng không được thực hiện đúng kỹ thuật, thiếu sự giám sát chặt chẽ của lực lượng thú y, nguy cơ dịch bệnh sẽ nhanh chóng lan rộng – nhất là trong bối cảnh dịch tả lợn châu Phi đang diễn biến phức tạp như hiện nay.
Cần kiểm soát giết mổ chặt chẽ
Tại xã Vinh Phú, với 47 cơ sở nhỏ lẻ tự phát, quy trình kiểm soát thú y và vệ sinh an toàn thực phẩm gần như bị bỏ ngỏ. Trong khi các cơ sở giết mổ tập trung được cơ quan chức năng giám sát chặt chẽ từ khâu nhập lợn đến giết mổ, thì ở các điểm nhỏ lẻ, việc tuân thủ quy định vẫn còn rất hạn chế.
Điều đáng nói là nhiều tiểu thương vẫn lựa chọn mua thịt từ các lò mổ tự phát, với tâm lý chủ quan và thiếu thông tin về an toàn thực phẩm.
Lợn sống cạnh lợn chết nguy cơ lây lan dịch bệnh rất lớn.
Theo ông Nguyễn Như Trung, chuyên viên Phòng Kinh tế - Hạ tầng phường Vinh Phú, UBND phường triển khai nhiều biện pháp mạnh để phòng, chống dịch như: thành lập tổ phản ứng nhanh, tăng cường tuyên truyền và yêu cầu các hộ giết mổ ký cam kết không vận chuyển, mua bán gia súc không rõ nguồn gốc. Các trường hợp vi phạm được mời lên UBND để làm việc. Công an phường phối hợp tuần tra lưu động thường xuyên.
Tuy nhiên, theo ông Trung, vẫn còn không ít trường hợp cố tình vi phạm, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc kiểm soát dịch bệnh.
Theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y Nghệ An, dịch tả lợn châu Phi đã khiến hơn 12.000 con lợn mắc bệnh buộc phải tiêu hủy. Các ổ dịch chủ yếu xuất hiện ở những hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, nơi việc mua bán, giết mổ lợn diễn ra tự phát, được đánh giá là một trong những nguyên nhân chính khiến dịch bệnh bùng phát và khó kiểm soát.
Xác lợn chết bốc mùi hôi thối, ruồi nhặng bu kín dọc bờ sông.
Ông Trần Văn Ba, Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y Nghệ An, cho biết: “Đây cũng là một trong những nội dung mà ngành đang tập trung chỉ đạo sau khi chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động. Hiện chúng tôi đã chỉ đạo các địa phương rà soát và tăng cường lực lượng công an, chuyên môn thường xuyên bám sát cơ sở, kiểm tra các hộ giết mổ cũng như hướng dẫn cụ thể. Thời gian qua, lực lượng chức năng đã phát hiện một số trường hợp giết mổ lợn mắc bệnh và đã xử lý tiêu hủy”.
Qua khảo sát tại nhiều quầy hàng bán thịt lợn ở các chợ truyền thống trên địa bàn, thật khó tìm thấy nơi nào thịt được đóng dấu kiểm dịch của thú y. Trong khi đó, dịch tả lợn châu Phi vẫn đang lan rộng, gây tổn thất nặng nề cho ngành chăn nuôi; nhiều hộ dân trắng tay khi cả đàn lợn đổ bệnh, buộc phải tiêu hủy.
Thời gian gần đây, ngành nông nghiệp liên tục phát đi cảnh báo về nguy cơ bùng phát dịch tả lợn châu Phi, nhất là trong thời điểm giao mùa, thời tiết diễn biến thất thường, tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh phát sinh và lây lan trên đàn gia súc. Hậu quả của dịch bệnh, dù là trên người hay trên đàn vật nuôi, đều là vô cùng nặng nề.
Do đó, trước những “lỗ hổng” trong mua bán, vận chuyển, giết mổ hiện nay, cần sự vào cuộc đồng bộ, sát sao từ cơ quan chức năng và chính quyền cơ sở. Chỉ khi kiểm soát chặt chẽ từ gốc mới có thể hạn chế nguy cơ dịch bệnh lây lan, bảo vệ sức khỏe người dân và giữ vững an toàn cho thị trường thực phẩm.
Song Hoàng