Đại biểu Quốc hội Vương Thị Hương phát biểu thảo luận.
Theo đại biểu, hiện nay, cả nước có trên 9,2 triệu người có công và thân nhân người có công với cách mạng, trong đó khoảng 1,1 triệu người có công đang được hưởng trợ cấp hằng tháng. Cùng với việc bảo đảm chi trả đầy đủ, kịp thời các chế độ trợ cấp thường xuyên, Nhà nước đã ban hành và triển khai đồng bộ nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực như điều dưỡng phục hồi sức khỏe; ưu tiên trong tuyển sinh, tạo việc làm; vay vốn ưu đãi để sản xuất, kinh doanh; hỗ trợ nhà ở đối với người có công, thân nhân liệt sĩ.
Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng số 02/2020/UBTVQH14 được Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành năm 2020 là văn bản có giá trị pháp lý cao nhất hiện nay trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, qua thực tiễn triển khai cho thấy còn nhiều bất cập, vướng mắc cần được tiếp tục hoàn thiện. Một số văn bản quy phạm pháp luật chưa quy định đầy đủ các đối tượng được hưởng chế độ ưu đãi theo thực tiễn phát sinh; chưa thống nhất giữa Pháp lệnh số 02 và Nghị định số 131/2021/NĐ-CP của Chính phủ, dẫn đến khó khăn trong tổ chức thực hiện tại địa phương.
Đại biểu chỉ rõ, về nội dung và điều kiện hưởng chế độ, Nghị định 131/2021/NĐ-CP có quy định bổ sung điều kiện so với Pháp lệnh, làm thu hẹp phạm vi thụ hưởng, gây khó khăn và phát sinh thủ tục hành chính cho người dân. Một số quy định về chế độ nuôi dưỡng tại cơ sở hoặc thẩm quyền lập hồ sơ còn thiếu rõ ràng, dẫn đến việc các địa phương lúng túng trong thực hiện. Ngoài ra, mức trợ cấp hằng tháng của một số đối tượng chưa phù hợp thực tiễn; cùng tỷ lệ tổn thương cơ thể nhưng người có công lại có mức hưởng thấp hơn so với đối tượng bảo trợ xã hội; mức hỗ trợ trang cấp phương tiện trợ giúp, dụng cụ chỉnh hình vẫn giữ nguyên từ năm 2018 đến nay, chưa theo kịp mức chuẩn trợ cấp ưu đãi đã tăng 36%.
Đại biểu Vương Thị Hương cũng đặc biệt quan tâm tới chính sách đối với thế hệ thứ ba của người tham gia kháng chiến bị ảnh hưởng bởi chất độc hóa học. Theo số liệu, hiện có hơn 35.000 nạn nhân thuộc thế hệ thứ ba và hơn 6.000 nạn nhân thuộc thế hệ thứ tư. Đa số nạn nhân có hoàn cảnh khó khăn, sức khỏe yếu, phải sống phụ thuộc, trong khi Pháp lệnh hiện hành mới chỉ quy định chính sách đến thế hệ thứ hai (con đẻ). Thế hệ thứ ba chưa được công nhận trong diện ưu đãi người có công, chỉ được hưởng chế độ bảo trợ xã hội theo Luật Người khuyết tật, với mức hỗ trợ còn thấp, chưa đáp ứng nhu cầu tối thiểu.
Đại biểu kiến nghị Chính phủ cần nghiên cứu, xây dựng và ban hành Luật Ưu đãi người có công với cách mạng thay thế Pháp lệnh hiện hành, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng thống nhất, đồng bộ, khả thi, phù hợp yêu cầu thực tiễn và tinh thần Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội.
Đồng thời, nghiên cứu bổ sung chính sách đối với thân nhân là người bị ảnh hưởng bởi chất độc hóa học thế hệ thứ ba của người tham gia kháng chiến, bảo đảm tính công bằng, nhân văn trong thụ hưởng chính sách, thể hiện trách nhiệm của Nhà nước và xã hội trong việc khắc phục hậu quả nặng nề của chiến tranh, đúng tinh thần Chỉ thị số 14-CT/TW ngày 19/7/2017 của Ban Bí thư.
Cùng với đó, cân đối ngân sách, tiếp tục điều chỉnh trợ cấp ưu đãi người có công ở mức cao nhất trong hệ thống chính sách xã hội, hướng tới mục tiêu đến năm 2030, 100% người có công và gia đình người có công có mức sống trung bình khá trở lên, được chăm lo toàn diện cả về vật chất và tinh thần, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển bền vững mà Đảng và Nhà nước đã đề ra.
PV