Kênh chính Kẻ Gỗ có tổng chiều dài khoảng 17 km bắt nguồn từ hồ Kẻ Gỗ (xã Cẩm Duệ). Từ đây, kênh dẫn nước đến các tuyến nhánh để phục vụ tưới tiêu, sản xuất nông nghiệp của các xã thuộc khu vực: huyện Cẩm Xuyên, huyện Thạch Hà và TP Hà Tĩnh (cũ). Sau hàng chục năm vận hành cùng tác động của mưa lũ, nhiều đoạn mái kênh xuống cấp, nứt gãy, xói lở sâu; ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn công trình và đời sống người dân hai bên tuyến.
Những đường nứt gãy dọc hai bên bờ kênh chính Kẻ Gỗ do sạt lở.
Khảo sát toàn tuyến cho thấy hàng chục vị trí bị xói lở ở cả hai mái kênh. Nghiêm trọng nhất là các đoạn từ K6 đến K7, K12 đến K13, K16 đến K17 thuộc địa bàn các xã: Cẩm Duệ, Cẩm Xuyên, Yên Hòa. Trong đó, nhiều điểm bị “xé” sâu, mái dốc không còn đảm bảo, mặt kênh xuất hiện vệt nứt kéo dài do cấu trúc nền đất yếu và không kết dính.
Ông Trần Công Ngọc ở thôn Thọ Sơn (xã Cẩm Xuyên) lo lắng: “Sau mỗi trận mưa lớn, chúng tôi lại thấy đất tiếp tục trượt xuống. Bờ kênh trước trang trại nhà tôi xưa rộng khoảng 2-3m, giờ có điểm chỉ còn hơn 1m. Bờ kênh vừa bảo vệ tuyến kênh chính Kẻ Gỗ, vừa là đường đi lại, nên mỗi lần nhìn sạt lở cứ lan thêm là chúng tôi lại nơm nớp lo sợ”.
Sạt lở tại điểm K12 - K13 và K5 - K6 đoạn qua địa bàn xã Cẩm Duệ và xã Cẩm Xuyên.
Theo cán bộ quản lý kênh chính Kẻ Gỗ, tình trạng sạt lở hai bên bờ kênh xuất hiện đã nhiều năm nay. Nguyên nhân chính là mái kênh cao; trong khi đó, nền đất phía ngoài là ruộng và đầm lầy yếu, dễ bão hòa. Bởi vậy, khi gặp mưa lớn, nước ngấm vào thân bờ hai bên kênh, gây trượt mái. Bên cạnh đó, trước đây, một số hộ tự ý đào ao nuôi cá sát chân kênh, tạo mái dốc lớn, càng làm tăng nguy cơ sạt trượt.
“Năm nào hai bên kênh cũng xuất hiện thêm các điểm sạt trượt. Riêng năm nay, sau những đợt mưa lớn kéo dài thì nhiều vị trí lở sâu, ăn sát vào thân kênh, đe dọa an toàn khi vận hành tưới tiêu. Liên tục xuất hiện sạt lở khiến việc điều tiết nước gặp rủi ro; tăng áp lực nước khi mở dòng, nghiêm trọng hơn có thể gây vỡ kênh tại các điểm yếu” - ông Đào Anh Đức, Phó cụm trưởng Cụm kênh chính Kẻ Gỗ, Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh cho biết.
Điểm sạt lở nghiêm trọng qua địa bàn xã Cẩm Duệ.
Theo phương án kỹ thuật, việc khắc phục phải được thực hiện đồng bộ, bao gồm: Đào bóc toàn bộ khối đất bị trượt; đắp, đầm lại đảm bảo độ chặt theo tiêu chuẩn; đắp tạo mái dốc phù hợp; hoàn trả mặt bờ kênh kết hợp gia cố phục vụ quản lý và cứu hộ... Ước tính, tổng kinh phí để gia cố, khắc phục sửa chữa toàn tuyến kênh chính Kẻ Gỗ dự kiến khoảng 60 tỷ đồng.
Ông Đào Anh Đức - Phó cụm trưởng Cụm kênh chính Kẻ Gỗ, Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh cho biết: "Mới đây, UBND tỉnh đã tiến hành khảo sát và xem xét bố trí nguồn vốn để xử lý trước những đoạn sạt nghiêm trọng. Tuy nhiên, với mức độ xuống cấp ngày một tăng, hi vọng thời gian tới, tỉnh tiếp tục quan tâm hỗ trợ thêm nguồn lực để triển khai đồng bộ toàn tuyến từ K0 đến K17, tránh để sạt lở, hư hỏng lan rộng trên toàn tuyến".
Cần xử lý dứt điểm tình trạng sạt lở dọc hai bên bờ kênh chính Kẻ Gỗ để bảo vệ công trình.
Tuyến kênh chính Kẻ Gỗ giữ vai trò sống còn đối với sản xuất nông nghiệp của hàng nghìn hộ dân trên địa bàn Hà Tĩnh. Vì vậy, việc xử lý dứt điểm tình trạng sạt lở không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là nhiệm vụ cấp bách nhằm bảo vệ an toàn công trình, an toàn mùa vụ và an toàn cho người dân.
Quang Minh - Thảo Hiền