Cần thêm thời gian và nguồn lực để xóa hàng nghìn lối đi tự mở qua đường sắt

4 giờ trướcBài gốc

Việc điều chỉnh lộ trình, theo các chuyên gia, là bước đi cần thiết để các địa phương có đủ nguồn lực, đảm bảo mục tiêu an toàn giao thông đường sắt quốc gia.

Cả nước vẫn còn hơn 2.600 lối đi tự mở qua đường sắt

Ghi nhận của phóng viên Báo Xây dựng tại nhiều khu vực đường sắt trên địa bàn Hà Nội cho thấy, tình trạng để vật liệu, chướng ngại trong phạm vi bảo vệ công trình đường sắt đã giảm đáng kể so với trước đây.

Thực trạng tương tự tại khu vực chắn đường ngang Trần Phú (Hà Nội), kéo dài dọc theo đường sắt phố Phùng Hưng.

Trên tuyến phía Nam, đoạn từ đường Lê Duẩn đến ga Giáp Bát, cảnh quan hai bên đường sắt nay thông thoáng, sạch sẽ hơn. Nếu trước kia, nhiều hộ dân tận dụng hành lang làm nơi chứa rác, gỗ, vật liệu xây dựng, thì nay phần lớn đã được giải tỏa, dọn dẹp.

Ở khu vực Ngọc Hồi - Văn Điển, nhiều điểm cây cối, công trình vi phạm đã phát quang, tháo dỡ, một số lối đi tự mở cũng đã được đóng lại.

Tuy nhiên, vi phạm hành lang và lối đi tự mở vẫn diễn biến phức tạp, đặc biệt là tại các tụ điểm "cà phê đường tàu", nơi vừa thu hút du khách, vừa tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Những ngày đầu tháng 10, phóng viên Báo Xây dựng ghi nhận tại đường ngang Khâm Thiên và Trần Phú, các quán cà phê, hàng ăn vẫn bày bàn ghế sát đường ray, khách du lịch - nhất là khách nước ngoài - đến chụp ảnh, uống cà phê đông đúc.

Ở đoạn Trần Phú - Phùng Hưng, các quán còn "chừa" một lối nhỏ dọc đường sắt; trong khi tại ngõ Nhà Dầu (phố Lê Duẩn), nhiều hộ trải thảm nhựa, đặt bàn ghế lên sát đường ray.

Đáng lo ngại, một số hộ dân còn kê tấm bê tông, gỗ trong lòng đường sắt để tạo lối đi cho khách, đe dọa trực tiếp an toàn chạy tàu.

Ông Phạm Anh Tuấn, Phó Giám đốc Chi nhánh Khai thác đường sắt Hà Nội, Trưởng Tiểu ban An ninh trật tự - An toàn giao thông đường sắt TP Hà Nội, cho biết trên địa bàn có 6 tuyến đường sắt đi các tỉnh với tổng chiều dài khoảng 160km.

Do đường sắt chạy song song, sát đường bộ, xuyên qua khu dân cư đông đúc, tình trạng chiếm dụng hành lang, mở lối đi trái phép vẫn tiềm ẩn nguy cơ lớn. Hiện Hà Nội còn hơn 240 lối đi tự mở.

Thực trạng này không chỉ riêng Hà Nội. Theo Chi nhánh Khai thác đường sắt Hà Thái Hải, chỉ hơn 60km tuyến Hà Nội - Hải Phòng qua địa bàn Hải Dương và Hải Phòng đã có trên 70 lối đi tự mở.

Còn theo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, tính đến 31/8/2025, toàn quốc vẫn còn hơn 2.670 lối đi tự mở, gây nguy cơ mất an toàn giao thông đường sắt ở nhiều địa phương.

Thực trạng các hộ dân kê, đặt các tấm đan trong lòng đường sắt tạo lối đi để đi lại, cùng đó là hàng quán tràn lan trên hành lang đường sắt được PV ghi nhận cuối tháng 9/2025 tại khu vực chắn đường ngang Khâm Thiên (Hà Nội).

Vướng vốn, vướng đất, mục tiêu 2025 xa tầm tay

Trao đổi với Báo Xây dựng, ông Uông Đình Hùng, Phó Trưởng phòng Pháp chế - Thanh tra Cục Đường sắt Việt Nam, cho biết từ đầu năm 2025 đến nay, các địa phương đã tích cực triển khai các nhiệm vụ theo Quyết định 358/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Đảm bảo trật tự hành lang an toàn giao thông và xử lý dứt điểm lối đi tự mở qua đường sắt" (gọi tắt là Đề án 358).

Đề án này được xây dựng nhằm cụ thể hóa Nghị định 65/2018/NĐ-CP hướng dẫn Luật Đường sắt 2017, đặt mục tiêu đến năm 2025 xóa bỏ toàn bộ các lối đi tự mở trên mạng lưới đường sắt quốc gia.

Cùng với đó, Nghị định 56/2018/NĐ-CP quy định rõ trách nhiệm quản lý, bảo vệ kết cấu hạ tầng đường sắt và hành lang an toàn, tạo cơ sở pháp lý để các địa phương xử lý vi phạm.

Tại thời điểm ban hành, cả nước có hơn 4.000 lối đi tự mở. Đề án đề ra hàng loạt giải pháp: xây dựng gần 700 km đường gom và hàng rào ngăn cách, 305 đường ngang, 149 hầm chui, 2 cầu vượt và 1 cầu vượt đường sắt.

Theo ông Hùng, sau 5 năm triển khai, kết quả đạt được còn rất hạn chế. Tính đến 31/8/2025, cả nước mới xóa bỏ được gần 1.400 vị trí, chiếm hơn 30% tổng số; vẫn còn hơn 2.670 lối đi tự mở tồn tại. Riêng từ đầu năm đến nay, chỉ 330 vị trí được xử lý.

Số liệu từ Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cũng cho thấy, các công trình phụ trợ khác hầu hết mới đạt tiến độ thấp: 15/297 đường ngang (5,05%), 2/149 hầm chui (1,34%), 25,6/650km đường gom - hàng rào (3,94%).

"Với tiến độ này, mục tiêu xóa bỏ toàn bộ lối đi tự mở trong năm 2025 gần như không thể hoàn thành," ông Hùng nhận định.

Theo ông, nguyên nhân chủ yếu là nhiều địa phương chưa bố trí được nguồn vốn ngân sách để làm đường gom, hàng rào; trong khi chi phí giải phóng mặt bằng, tái định cư ở khu vực đô thị quá lớn, vượt khả năng cân đối. Ở cấp Trung ương, nguồn vốn đầu tư cho công trình phụ trợ như cầu vượt, hầm chui, đường gom… chưa được bố trí đúng lộ trình.

Ông Trần Anh Tuấn, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, cho biết thêm: việc chưa cắm mốc chỉ giới đường sắt và thiếu quỹ đất để làm đường gom, hàng rào tại nhiều vị trí cũng khiến việc xóa lối đi tự mở chưa đạt được mục tiêu.

Do lịch sử để lại, đường sắt đi qua khu dân cư đông đúc, song song đường bộ nên tồn tại nhiều lối đi tự mở; cần kinh phí rất lớn giải phóng mặt bằng, làm đường gom - hàng rào để xóa bỏ.

Cần thiết "nới" lộ trình thực hiện đến 2030

Ông Trần Anh Tuấn, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, cho biết 80 - 90% các vụ tai nạn giao thông đường sắt hiện nay xảy ra tại các lối đi tự mở và các điểm giao cắt không có người gác.

Việc thực hiện Quyết định 358/2020 của Thủ tướng Chính phủ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc giảm thiểu tai nạn, bảo đảm an toàn giao thông (ATGT) trên toàn mạng lưới đường sắt quốc gia.

Trước tiến độ chậm và khó khăn thực tế, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã kiến nghị Chính phủ kéo dài thời gian thực hiện Đề án 358, nhằm tạo điều kiện cho các bộ, ngành và địa phương có thêm thời gian triển khai, đảm bảo hoàn thành mục tiêu xóa bỏ lối đi tự mở.

Tổng công ty cũng đề xuất bố trí, bổ sung nguồn kinh phí từ ngân sách Trung ương cho ngành đường sắt và các địa phương có tuyến đi qua, tập trung vào các hạng mục cấp bách như: Xây dựng đường gom, đường ngang hợp pháp, cầu vượt, hầm chui; xử lý điểm đen, điểm tiềm ẩn mất an toàn; giải phóng mặt bằng và hỗ trợ dân sinh.

Ông Uông Đình Hùng, Phó Trưởng phòng Pháp chế - Thanh tra Cục Đường sắt Việt Nam, cho biết thêm, Bộ Xây dựng đang chủ trì xây dựng dự thảo Nghị định mới quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Đường sắt (2025).

Dự thảo này kế thừa các quy định tại Nghị định 65/2018, đồng thời điều chỉnh lộ trình xóa bỏ lối đi tự mở đến năm 2030 để phù hợp thực tế.

Theo đó, trước năm 2027, các địa phương phải hoàn thành xóa bỏ toàn bộ lối đi tự mở ở khu vực đông dân cư, các khu đoạn có tốc độ và mật độ chạy tàu cao, cũng như các vị trí tiềm ẩn nguy cơ tai nạn nghiêm trọng.

"Việc kéo dài thời gian thực hiện Đề án 358, đồng thời bổ sung cơ chế linh hoạt trong Luật mới, như cho phép xây dựng đường gom trong phạm vi hành lang bảo vệ công trình đường sắt khi không còn quỹ đất. Việc này sẽ tạo điều kiện thực tế hơn cho các địa phương triển khai, đưa mục tiêu xóa bỏ hoàn toàn lối đi tự mở thành hiện thực", ông Hùng nhấn mạnh.

Kỳ Nam

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/can-them-thoi-gian-va-nguon-luc-de-xoa-hang-nghin-loi-di-tu-mo-qua-duong-sat-192251011155815153.htm