Cần Thơ mới cần cởi nút thắt dự án cũ

5 giờ trướcBài gốc

17 năm chưa khởi công được

Sau nhiều năm loay hoay về đơn vị chủ đầu tư (giữa Bộ GTVT trước đây với UBND TP Cần Thơ), dự án nâng cấp, mở rộng QL91 (đoạn 7km đầu tuyến, qua quận Ninh Kiều, Bình Thủy cũ) được chốt giao cho Cần Thơ làm chủ đầu tư. Sau khi giao cho Sở GTVT Cần Thơ làm chủ đầu tư, sở này sáp nhập nên chuyển về Sở Xây dựng, và nay được giao về Ban QLDA Đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp Cần Thơ làm chủ đầu tư.

Cùng với quá trình chuyển giao vai trò chủ đầu tư, dự án cũng được điều chỉnh, tại quyết định phê duyệt dự án mới nhất (7/2024), đoạn mở rộng 7km được duyệt tổng mức đầu tư hơn 7.237 tỷ đồng. Trong đó, chi phí giải phóng mặt bằng hơn 5.556 tỷ đồng.

Dù dự án chưa khởi công, nhưng sau khi tính toán lại, hiện chi phí đầu tư đã giảm hơn 3.184 tỷ đồng từ phần vốn cho giải phóng mặt bằng (còn hơn 2.371 tỷ đồng). Dự án chưa thể khởi công sau nhiều năm trì trệ, nay lại phát sinh khoản vốn hơn 3.000 tỷ đồng dư thừa, phát sinh thêm thủ tục xử lý.

QL91 đoạn 7km đầu tiên nhiều năm qua thành "rốn" ngập của Cần Thơ, nhưng dự án nâng cấp nhiều năm chưa thể khởi công vì vướng mặt bằng

Ông Lê Minh Cường, Giám đốc Ban QLDA Đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp Cần Thơ cho biết, năm nay, dự án được bố trí kế hoạch vốn hơn 3.200 tỷ đồng, chủ yếu cho khâu giải phóng mặt bằng.

Tuy nhiên, thực tế tới nay các địa phương mới phê duyệt thu hồi đất được một nửa số hộ dân bị ảnh hưởng, chi trả cho 111 trường hợp (trong khi dự án có hơn 860 hộ bị ảnh hưởng).

Về số tiền giải phóng mặt bằng dự án mở rộng QL91 bị tính thừa hơn 3.000 tỷ đồng, lãnh đạo Trung tâm Phát triển quỹ đất Cần Thơ cho biết, do thời điểm dự toán giá đất khoảng 135 triệu đồng/m2, nay chỉ còn 60-90 triệu đồng/m2. Đồng thời, diện tích bồi thường cũng giảm, do rà soát thực tế đa số mặt bằng thuộc hành lang lộ giới tuyến đường, không phải đền bù chỉ hỗ trợ, thay đổi phương án tái định cư.

Hiện chủ đầu tư dự án, các đơn vị liên quan đang phối hợp rà soát, tính toán lại các chi phí giải phóng mặt bằng để xem dư từ khâu nào, đơn vị nào thực hiện để có hướng xử lý tiếp theo.

Lập dự án khác xa thực tế

Tháng 11/2022, dự án đường vành đai phía Tây TP Cần Thơ (nối QL91 và QL61C) được khởi công, với tổng mức đầu tư hơn 3.837 tỷ đồng, mục tiêu hoàn thành năm 2026. Dự án mang theo nhiều kỳ vọng về tuyến đường dài hơn 19km, tạo ra tuyến tránh cho phương tiện, đặc biệt xe tải lớn không phải đi vào trung tâm Cần Thơ, từ đó giúp giảm ùn tắc, tai nạn, tăng thêm không gian phát triển mới.

10 năm chưa xong mặt bằng 1 dự án

Để xây dựng Trung tâm Văn hóa Tây Đô giai đoạn 1, Cần Thơ duyệt dự án giải phóng mặt bằng năm 2015, với chi phí chỉ hơn 402 tỷ đồng. Tuy nhiên, phần giải phóng mặt bằng dự án này cũng chậm tiến độ kéo dài, nên năm 2023 phải điều chỉnh lùi tới năm 2025. Tới nay, chủ đầu tư phần dự án giải phóng mặt bằng lại xin tăng vốn cho đền bù, hỗ trợ, tái định cư lên hơn 1.385 tỷ đồng, đồng thời kéo dài thời gian thực hiện tới hết năm 2027. Như vậy, tới nay chỉ riêng giải phóng mặt bằng dự án Trung tâm Văn hóa đã kéo dài 10 năm, chi phí tăng gấp hơn 3 lần và chưa chắc ngày về đích.

Dù dự án đã triển khai 4/7 gói thầu xây lắp, nhưng tới nay mới thi công được 36% giá trị hợp đồng. Công trường dự án này hiện gần như “đứng hình” suốt nhiều tháng qua.

Sở Xây dựng Cần Thơ (chủ đầu tư dự án) thừa nhận, dự án đường vành đai phía Tây TP Cần Thơ đang gặp khó về mặt bằng. Gần như toàn bộ số tiền cho giải phóng mặt bằng đã giải ngân hết, nhưng mới được hơn 50% số hộ phải nhường đất cho dự án (thiếu vốn để đền bù cho gần một nửa số hộ dân còn lại).

Cùng với việc thiếu cát, giá cát tăng, dẫn tới tăng tổng mức đầu tư dự án bị đẩy lên hơn 6.601 tỷ đồng (tăng thêm gần 2.800 tỷ đồng so với ban đầu), phải làm thủ tục điều chỉnh.

Ông Mai Văn Tân, Giám đốc Sở Xây dựng Cần Thơ, cho biết, dự kiến thủ tục điều chỉnh dự án sẽ xong trong cuối năm nay, khi đó 3 gói thầu còn lại sẽ triển khai tiếp. Trước mắt, trong thời gian chờ vốn, các địa phương vẫn triển khai thủ tục giải phóng mặt bằng, khi có vốn sẽ lập tức giải ngân và bàn giao đủ mặt bằng cho thi công.

Một dự án cấp thiết khác cũng bị tính toán sai lệch chi phí khi lập dự án, dẫn tới khi triển khai gặp vướng mắc, “rùa bò” vì mặt bằng là cải tạo 5 nút giao nội đô Cần Thơ. Dự án được thông qua cuối năm 2021, tổng vốn đầu tư 1.196 tỷ đồng, mục tiêu mở rộng 5 nút giao hoàn thành năm 2025.

Tuy nhiên, khi quận Ninh Kiều (cũ) triển khai, rà soát thực tế mặt bằng mới phát hiện diện tích cần thu hồi lớn hơn trong dự toán, giá đền bù cũng cao hơn. Sau khi tính toán lại, số vốn cần để làm cả 5 nút giao lên tới hơn 2.000 tỷ đồng.

Để “chữa cháy”, chủ đầu tư đành dồn vốn làm trước 2 nút giao, 3 nút còn lại… tính sau. Sau nhiều năm loay hoay vì vốn và mặt bằng, tháng 3-4/2025, 2 nút giao đầu tiên cũng được khởi công mở rộng (nút giao số 1: Mậu Thân- 3 tháng 2 - Trần Hưng Đạo, và nút giao số 4: 3 tháng 2 - Nguyễn Văn Linh).

Đầu tháng 8/2025, ghi nhận thực tế tại 2 nút giao đã khởi công này cho thấy, nút số 1 hầu như chưa thi công được gì do mặt bằng vẫn nham nhở. Còn nút giao số 4 thi công được 3 nhánh, 1 nhánh chưa làm được cũng do vướng mặt bằng.

Bên cạnh thiếu vốn, vướng về nguồn gốc đất, những hộ nhường đất cho dự án trên cũng chưa biết đi đâu, khi khu tái định cư Ninh Kiều dự kiến bố trí đất ở cho họ chưa xong cũng vì vướng mặt bằng (còn 13 hộ).

Trách nhiệm thuộc về ai?

Vướng mặt bằng đang thành vấn đề nan giải với nhiều dự án từ lớn tới nhỏ ở Cần Thơ, khiến việc giải ngân vốn đầu tư công địa phương này luôn nằm trong nhóm nửa cuối của cả nước. Một phần nguyên nhân tình trạng này liên quan tới trách nhiệm lập dự án chưa chính xác, sự thiếu quyết liệt khi thực thi.

Dự án phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị (dự án 3) có tổng mức đầu tư gần 9.200 tỷ đồng, trong đó vốn vay ODA hơn 5.788 tỷ đồng, còn lại vốn đối ứng trong nước. Dự án thực hiện từ năm 2016, mục tiêu hoàn thành năm 2022 (sau đó gia hạn tới tháng 6/2024), nhằm chống sạt lở, chống ngập...

Dự án mở rộng 5 nút giao thông trọng điểm trung tâm Cần Thơ chỉ đủ vốn làm trước 2 nút giao do tính sai diện tích thu hồi đất

Tuy nhiên, tới nay dự án này vẫn chưa xong, tiền vay chưa giải ngân hết do quá hạn rút vốn. Giờ muốn hoàn thành phải cần thêm hơn 1.000 tỷ đồng và kéo dài thêm hơn 2 năm.

Ông Bùi Thái Thượng, Giám đốc Ban Quản lý dự án ODA Cần Thơ (chủ đầu tư), cho biết, khi hết thời hạn giải ngân của hiệp định vay (tháng 6/2024), dự án giải ngân được hơn 7.500 tỷ đồng (hơn 82%).

Do hết hạn giải ngân nên thiếu vốn, cả 8 gói thầu đều chưa xong, và dự án cũng dừng triển khai tới nay. Để hoàn thành phần còn lại cần thêm hơn 1.049 tỷ đồng, thời gian hoàn thành tới cuối năm 2027, chủ đầu tư đang xin thành phố điều chỉnh.

Về trách nhiệm, theo ông Thượng, đơn vị đang rà soát làm rõ trách nhiệm các bên liên quan. Riêng về giải phóng mặt bằng, đơn vị liên quan bố trí nhân sự thiếu kinh nghiệm, khi triển khai gặp khó khăn còn nhiều lúng túng, cập nhật số liệu báo cáo chưa chính xác, chưa kịp thời, dẫn đến khó khăn cho chỉ đạo thực hiện; cùng với sự phối hợp chưa tốt giữa các đơn vị liên quan.

Tương tự, tại Cần Thơ còn nhiều dự án khác vốn đầu tư công trên nghìn tỷ đồng cũng vướng mặt bằng làm chậm tiến độ, như: Dự án kè sông Cần Thơ - Ứng phó biến đổi khí hậu, triển khai từ năm 2016 tới nay cũng chưa xong, do còn vướng một số hộ dân, nay phải điều chỉnh lại; dự án mở rộng đường tỉnh 917, 918; dự án đường ống dẫn khí Ô Môn; dự án thành phần đoạn qua Cần Thơ thuộc cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng...

Lập dự án xa thực tế

UBND TP Cần Thơ nhìn nhận, có nhiều nguyên nhân làm dự án trên địa bàn những năm gần đây chậm tiến độ. Trong đó, có việc khảo sát, lập dự án chưa chính xác, đặc biệt liên quan giải phóng mặt bằng, dẫn tới phương án được trình không sát, khi triển khai phát sinh phải điều chỉnh thủ tục nên mất nhiều thời gian (dự án 5 nút giao, đường phía Tây thiếu vốn cho mặt bằng, dự án mở rộng QL91 thừa vốn cho mặt dù chưa triển khai - PV).

Cùng đó, một số chủ đầu tư năng lực hạn chế, chưa lường được hết các vướng mắc trong triển khai dự án, đặc biệt liên quan giải phóng mặt bằng, tái định cư cho các dự án trọng điểm.

Lãnh đạo TP Cần Thơ có nhiều chỉ đạo để tháo gỡ, thúc đẩy công việc, nhưng hiện tình trạng này vẫn chưa được cải thiện, các dự án vẫn nằm đó chờ mặt bằng. Không chỉ dự án đầu tư công vướng mặt bằng, ngay dự án kinh tế tư nhân cũng vướng, như một số dự án khu công nghiệp, trung tâm thương mại lớn.

Làm việc với các sở, ngành mới đây về giải ngân vốn đầu tư công, ông Trần Văn Lâu, Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, cho rằng, kết quả giải ngân đầu tư công nửa đầu năm quá thấp. “Vốn còn nhiều trong khi thời gian không có nhiều, phải chạy đua từng ngày, nếu không sẽ khó hoàn thành nhiệm vụ cả năm”, ông Lâu nói.

Ông yêu cầu chủ đầu tư, các ban quản lý dự án, rà lại những dự án còn vướng mặt bằng và báo cáo thành phố. Cùng đó, các chủ đầu tư phải chủ động làm việc với Trung tâm Phát triển quỹ đất và các địa phương để giải phóng mặt bằng đi trước một bước.

CẢNH KỲ

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/can-tho-moi-can-coi-nut-that-du-an-cu-post1767370.tpo