Sản xuất xúc xích tiệt trùng ở Công ty cổ phần Việt Nam Kỹ nghệ súc sản (VISSAN). (Ảnh CTV)
Tuy nhiên, ngành thực phẩm thành phố đang đối mặt những khủng hoảng truyền thông nghiêm trọng do thông tin sai lệch, quảng cáo không trung thực; nạn hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng…
Theo Chủ tịch Hội Lương thực-Thực phẩm thành phố (FFA) Lý Kim Chi, những thông tin sai lệch có thể nhanh chóng thổi bùng thành “cơn bão truyền thông”, không những gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp mà còn tác động tiêu cực đến cả chuỗi cung ứng và niềm tin của người tiêu dùng. Trong thương trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt, doanh nghiệp nào cũng muốn tạo nét đặc sắc riêng và tiếp cận thị trường một cách nhanh chóng.
Thế nhưng, những vụ việc, tin đồn trong thời gian qua cho thấy, nếu truyền thông bị lạm dụng hoặc thiếu kiểm chứng có thể gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến doanh nghiệp, những doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc bị vạ lây, hoạt động kinh doanh bị ngưng trệ… Hơn nữa, người lao động, nông dân, nhà phân phối cũng bị khốn đốn theo. Ngược lại, nếu được sử dụng hợp lý, đúng đắn, truyền thông lại trở thành động lực to lớn giúp doanh nghiệp vượt qua khủng hoảng, nâng cao sức cạnh tranh, tạo nền tảng phát triển bền vững và khôi phục, củng cố niềm tin từ người tiêu dùng.
Đồng cảm với bà Lý Kim Chi, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Trần Trọng Dũng cho biết: Ngành thực phẩm thành phố đang chịu áp lực lớn từ các làn sóng thông tin sai lệch, quảng cáo không đúng sự thật, sự bùng phát của thực phẩm giả, kém chất lượng... Truyền thông không chỉ là phương tiện thông tin mà còn là công cụ định hướng dư luận, nhất là trong lĩnh vực thực phẩm vốn thiết yếu với sức khỏe cộng đồng. Trong thời đại số hiện nay, khi mạng xã hội và các nền tảng kỹ thuật số phát triển mạnh, thông tin được lan truyền với tốc độ nhanh nhưng lại kéo theo hệ lụy khó lường do nguy cơ nhiễu loạn, tin sai sự thật, quảng cáo gian dối và lợi dụng truyền thông để trục lợi.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm thành phố, Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế của cả nước, cho nên mọi biến động trong lĩnh vực thực phẩm tại thành phố đều lan tỏa nhanh chóng, tạo hiệu ứng mạnh mẽ và sâu rộng trong dư luận. Hiện nay, sự phát triển của mạng xã hội và các nền tảng công nghệ mới trong phân phối, kinh doanh thực phẩm đã khiến hoạt động truyền thông rất phức tạp. Truyền thông sai lệch không chỉ làm tổn hại uy tín một doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến cả chuỗi sản xuất-cung ứng, làm lung lay niềm tin xã hội đối với ngành thực phẩm.
Các chuyên gia nhận xét, những vụ quảng cáo sai sự thật, thông tin thiếu kiểm chứng do những người có sức ảnh hưởng lớn trong cộng đồng (KOLs, KOCs) thực hiện, đến sự lan truyền tin giả trên mạng xã hội và một số cơ quan truyền thông thiếu trách nhiệm đã tạo ra “hiệu ứng dây chuyền”, làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng, ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp và cả hình ảnh quốc gia.
Có ba nhóm nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Trước hết, do yếu kém trong kiểm soát nội dung truyền thông, nhất là tình trạng KOLs/KOCs quảng bá sản phẩm không qua kiểm chứng, mạng xã hội thúc đẩy tin tức giật gân, sai lệch. Thứ hai là sự thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp lý và giám sát; các quy định pháp luật hiện hành chưa đủ mạnh, còn thiếu cơ chế phối hợp liên ngành, chậm cập nhật thực tế truyền thông số. Thứ ba là tâm thế bị động từ phía doanh nghiệp, nhiều doanh nghiệp chưa chủ động xây dựng hệ thống truyền thông phòng ngừa rủi ro, thiếu minh bạch thông tin và chưa sẵn sàng ứng phó khủng hoảng.
Từ thực tế đó, bà Lý Kim Chi cho biết: Dù sáng tạo tới đâu thì truyền thông hay quảng cáo cũng phải luôn tôn trọng sự thật và tuyệt đối không được vượt quá giới hạn của pháp luật, nhất là các quy định liên quan an toàn thực phẩm.
Còn theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Khánh Phong Lan, truyền thông cần tỉnh táo và có trách nhiệm, thận trọng trong cách tiếp cận và xử lý thông tin, không đưa tin một chiều, thiếu kiểm chứng… Các cơ quan báo chí, truyền thông cần hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chức năng; đánh giá một doanh nghiệp hoặc một sản phẩm hàng hóa cần dựa trên số liệu, phân tích rủi ro cụ thể, không nhìn nhận cảm tính hay phiến diện từ một vài sự cố cá biệt.
Ở góc độ quản lý chuyên ngành, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Nguyễn Ngọc Hồi cho biết: Sở đang xây dựng danh sách “trắng” (white list: tạm hiểu là trong sạch) và “đen” (black list: chưa trong sạch), gồm các KOLs, KOCs và các đơn vị có hoạt động truyền thông trong lĩnh vực thực phẩm; danh sách này sẽ được cập nhật và công bố công khai thường xuyên, giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng nhận diện rõ những cá nhân, tổ chức truyền thông có trách nhiệm, đáng tin cậy cũng như những trường hợp, đối tượng cần cảnh giác, đề phòng.
Ông Trần Trọng Dũng đề nghị người làm báo cần đề cao hơn nữa sự trung thực, khách quan, kiểm chứng và trách nhiệm trong từng dòng tin, bài viết. Đồng thời báo chí phải không ngừng đổi mới công nghệ, nâng cao kỹ năng, hiểu biết chuyên sâu và giữ vững đạo đức nghề nghiệp để vượt qua được thông tin độc hại, tin giả và những thủ đoạn thao túng truyền thông tinh vi.
HOÀNG LIÊM