Cụ thể, theo dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), cơ quan soạn thảo là Bộ Tài chính đề xuất nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế của hộ, cá nhân kinh doanh từ mức trên 100 triệu đồng/năm hiện nay lên trên 200 triệu đồng/năm, áp dụng từ năm 2026.
Thảo luận về dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) và Luật Quản lý thuế (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội Khóa XV, nhiều ý kiến cho rằng, cần cân nhắc kỹ lưỡng ngưỡng doanh thu chịu thuế để hướng tới trọng tâm là bảo đảm công bằng. Phân tích rõ hơn về kiến nghị này, một đại biểu Quốc hội lấy ví dụ, nếu hộ, cá nhân kinh doanh đạt mức lợi nhuận 10% trên doanh thu và với ngưỡng doanh thu chịu thuế trên 200 triệu đồng/năm, tức 16,7 triệu/tháng thì các đối tượng này đã phải nộp thuế dù có lợi nhuận chỉ là trên 1,6 triệu đồng/tháng. Ngưỡng chịu thuế này quá thấp nếu so với ngưỡng chịu thuế của người có thu nhập từ tiền công, tiền lương đang được xem xét nâng lên 15,5 triệu đồng/tháng, chưa kể giảm trừ người phụ thuộc.
Ý kiến khác cũng cho rằng, ngưỡng doanh thu chịu thuế 200 triệu đồng là không phù hợp. Giả sử, một cá nhân có doanh thu 200 triệu đồng/năm nhưng giá vốn đã lên tới 180 triệu đồng thì thực tế thực tế chỉ lãi 20 triệu. Bởi vậy, nếu tính thuế thu nhập cá nhân trên phần doanh thu là hoàn toàn chưa hợp lý. Mặt khác, mức giảm trừ gia cảnh mới được điều chỉnh lên 186 triệu đồng/năm, tương đương 15,5 triệu đồng/tháng với cá nhân và 260 triệu đồng khi có thêm một người phụ thuộc nên phải đạt doanh thu 2,6 tỷ đồng để có mức lãi 260 triệu đồng thì mới phải chịu thuế. Rằng hộ kinh doanh có thể chỉ lãi tối đa 50% trên doanh thu nên với ngưỡng 200 triệu đồng/năm, cá nhân, hộ kinh doanh chỉ nhận về 7,8 triệu đồng - không đủ trang trải cho một gia đình có 2 - 3 thành viên.
Từ những phân tích trên, các ý kiến đề nghị cần tính toán lại ngưỡng doanh thu khởi điểm phải đóng thuế với cá nhân, hộ kinh doanh. Theo đó, với nhóm kinh doanh dịch vụ không mất các chi phí như xây lắp, vật liệu có thể ở mức ít nhất 500 triệu đồng/năm, với các nhóm khác từ 1 tỷ đồng trở lên.
Trước những băn khoăn này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa nhận, chính sách thuế liên quan đến hộ, cá nhân kinh doanh là vấn đề cực khó và phức tạp. Việc thu thuế với hộ kinh doanh không phải hiện nay mới bắt đầu mà đã thực hiện từ nhiều năm trước, cách tính thuế không thay đổi, chỉ khác nhau ở phương pháp thu. Là đang có bất cập trong cách tính ngưỡng thu thuế với hộ kinh doanh, không tạo được sự công bằng so với người lao động có thu nhập từ tiền công, tiền lương.
Do đó, theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng: phải tính toán lại ngưỡng doanh thu để các hộ kinh doanh không cảm thấy bị thiệt thòi hơn so với ngưỡng bắt đầu thu thuế của người làm công ăn lương. Chúng tôi xin được tiếp thu nội dung này để nghiên cứu có một ngưỡng tính thuế khởi đầu đối với hộ kinh doanh phù hợp.
Theo thống kê sơ bộ đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ, cá nhân kinh doanh. Số hộ kinh doanh đang hoạt động ổn định là 2,2 triệu hộ; số hộ có doanh thu trên ngưỡng phải nộp thuế đang áp dụng mức 100 triệu một năm là 1,3 triệu hộ, chiếm 59% tổng số hộ. Trong khi đó, thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước, đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết nền kinh tế cũng như bảo đảm nguồn lực để phát triển đất nước.
Nộp thuế cũng không đơn thuần là nghĩa vụ bắt buộc mà là hành vi tự giác, gắn với niềm tin vào sự công bằng, minh bạch. Bởi vậy, ngưỡng chịu thuế với các hộ, cá nhân kinh doanh cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, chu đáo để có mức thuế hợp lý, hài hòa, người dân đồng thuận. Qua đó, vừa tránh thất thu ngân sách, vừa nuôi dưỡng nguồn thu, góp phần thúc đẩy sự lớn mạnh của kinh tế tư nhân.
Ninh Hà