Việc đột ngột dừng tiếp nhận tàu du lịch quốc tế tại cụm cảng Cái Mép - Thị Vải đang khiến nhiều chuyến tàu dự kiến cập cảng trong thời gian tới có nguy cơ bị hủy.
Theo các chuyên gia, nếu vướng mắc không sớm được tháo gỡ, ngành du lịch TP.HCM có thể mất hàng trăm nghìn lượt khách cùng nguồn doanh thu đáng kể từ du lịch tàu biển.
Nguy cơ hủy chuyến hàng loạt
Ngày 14-10, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam đã có văn bản gửi Công ty TNHH Cảng Quốc tế SP-PSA (khu bến Thị Vải, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) về đề nghị khai thác tàu khách tại cảng này.
Theo các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, khu bến Thị Vải, bao gồm Cảng Quốc tế SP-PSA, được quy hoạch phục vụ phát triển kinh tế - xã hội liên vùng với các công năng như bến tổng hợp, container, hàng rời, hàng lỏng/khí. Quy hoạch này không có chức năng tiếp nhận tàu khách du lịch.
Do đó, đề nghị cho phép khai thác tàu khách ra vào Cảng Quốc tế SP-PSA hiện chưa đủ cơ sở để xem xét, chấp thuận.
Về phía mình, Cảng Quốc tế SP-PSA đã có văn bản đề nghị được phép tiếp nhận tạm thời các tàu du lịch quốc tế cho đến khi bến tàu khách chuyên dụng tại Vũng Tàu được đầu tư và đưa vào hoạt động.
Theo cảng này, các tàu khách du lịch quốc tế hiện nay có kích cỡ lớn, mớn nước sâu nên không thể đi theo tuyến luồng Lòng Tàu - Nhà Bè - Sài Gòn để vào các cảng nội đô như trước. Các tàu này chỉ có thể cập cảng tại cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải, trong khi TP.HCM chưa có bến cảng chuyên dụng cho tàu khách.
Trước đó, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu từng ban hành hai văn bản vào năm 2018, đề nghị các cảng trong khu vực Cái Mép – Thị Vải tạm thời tiếp nhận tàu khách du lịch. Theo quy hoạch, bến cảng chuyên dụng cho tàu khách được bố trí tại khu vực Bãi Trước (TP Vũng Tàu), tuy nhiên đến nay công trình vẫn chưa được xây dựng.
Tàu biển quốc tế cập cảng Phú Mỹ vào tháng 6-2025. Ảnh: TT.
Ngày 15-10, Tập đoàn Royal Caribbean (RCG) đã gửi văn bản đến cơ quan chức năng về vấn đề này. Theo thông tin từ đối tác, các cảng tại phường Phú Mỹ (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) sẽ dừng tiếp nhận tàu khách từ tháng 10-2025.
Văn bản nêu rõ: "Việc hủy hành trình đột ngột này ảnh hưởng nghiêm trọng đến lịch trình và hoạt động của chúng tôi. Cụ thể, ngày 18-10, tàu Ovation of the Seas chở hơn 4.000 hành khách dự kiến cập cảng sẽ không thể tiến hành".
Do vậy, tập đoàn có thể buộc phải đưa TP.HCM ra khỏi danh sách điểm đến trong chương trình hoạt động tại châu Á.
"Theo thông lệ, sau khi một điểm đến đủ điều kiện, chúng tôi thường mất ba năm để đưa các chuyến tàu quay trở lại. Chúng tôi đề nghị các quý lãnh đạo tạo điều kiện và cho phép tiếp tục tiếp nhận tàu du lịch có trọng tải lớn trong thời gian tới"- đại diện RCG cho biết.
Kiến nghị nhận tàu khách đến hết năm 2026
Đại diện Công ty Lữ hành Saigontourist cho biết đơn vị đã có văn bản gửi Sở Du lịch TP.HCM, đề nghị hỗ trợ kiến nghị cho khu vực Cái Mép - Thị Vải được tiếp nhận tàu khách quốc tế từ nay đến hết tháng 12-2026.
Theo quy định, các cảng container hoặc tổng hợp muốn đón tàu khách phải bổ sung công năng này vào giấy phép hoạt động. Tuy nhiên, đại diện Saigontourist cho rằng việc hoàn thiện hồ sơ pháp lý cần nhiều thời gian, trong khi lịch trình tàu đã được các hãng chốt từ lâu.
"Nếu thủ tục kéo dài, tiến độ cấp phép chậm trễ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lịch trình của các chuyến tàu đã lên kế hoạch"- vị này nói.
Từ nay đến hết tháng 4-2026, dự kiến có khoảng 15 chuyến tàu khách quốc tế. "Nếu vấn đề không được giải quyết, các hãng tàu buộc phải hủy chuyến hàng loạt, gây thiệt hại nghiêm trọng cho doanh thu du lịch TP.HCM, phá vỡ hợp đồng đã ký và ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín du lịch quốc gia"- đại diện Saigontourist nhấn mạnh.
Các doanh nghiệp kiến nghị khu vực Cái Mép - Thị Vải được tiếp nhận tàu khách quốc tế từ nay đến hết tháng 12-2026. Ảnh: TT.
Trong văn bản gửi UBND TP.HCM về vấn đề này, Sở Du lịch TP.HCM cho biết khu vực Cái Mép - Thị Vải hiện chưa có cảng chuyên dụng nên tàu khách quốc tế phải neo đậu tạm tại các cảng container hoặc cảng tổng hợp.
Để tháo gỡ, từ năm 2018-2019, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, Sở Du lịch tỉnh và Cục Hàng hải Việt Nam đã có các văn bản chỉ đạo, yêu cầu các cảng bố trí bến bãi tạm thời.
Sở Du lịch cũng thông tin, các cơ quan chức năng đang hướng dẫn các cảng hoàn thiện thủ tục pháp lý để được chính thức cấp phép tiếp nhận tàu khách. Tuy nhiên, việc này cần thời gian, trong khi có khoảng 20 chuyến tàu đã lên kế hoạch đến cảng từ nay đến hết tháng 12-2025.
Tổng cộng, đến hết năm 2026, có khoảng 118 chuyến đã lên lịch với hơn 260.000 khách quốc tế. Do đó, Sở Du lịch đề xuất UBND TP.HCM và các cơ quan liên quan cho phép các cảng này thí điểm tiếp nhận tàu khách đến hết tháng 12-2026.
Một chuyên gia trong lĩnh vực du lịch tàu biển cho biết, chương trình cập cảng thường được lên kế hoạch trước một năm. Hãng tàu sẽ phối hợp với công ty lữ hành để làm thủ tục xuất nhập cảnh cho khách.
"Việc tàu phải thay đổi điểm đến sẽ làm thay đổi lịch trình, ví dụ như tới Việt Nam sớm hơn một ngày, dẫn đến visa của khách chưa có hiệu lực. Cơ quan xuất nhập cảnh cần coi đây là trường hợp bất khả kháng để tạo điều kiện cho khách lên bờ tham quan"- vị chuyên gia phân tích.
Chuyên gia này nói thêm, mục tiêu của du lịch tàu biển là để du khách tham quan, mua sắm, mang lại nguồn thu cho địa phương. Tuy nhiên, việc một số cảng tàu khách bất ngờ dừng hoạt động đã ảnh hưởng đến sức hút của Việt Nam. Cảng Nha Trang đóng cửa đột ngột từ năm ngoái và nay, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải cũng gặp vướng mắc, khiến năng lực đón tàu biển cỡ lớn của Việt Nam suy giảm đáng kể.
THU TRINH