Tỷ lệ sở hữu nhà nước giảm sâu sau các đợt phát hành
Công ty cổ phần Dầu khí Đầu tư Khai thác Cảng Phước An (Cảng Phước An) được thành lập với cơ cấu cổ đông ban đầu gồm Petrovietnam nắm giữ 79,54% và Tổng công ty Phát triển Khu công nghiệp nắm 17,05%. Tuy nhiên, vị thế chi phối của cổ đông nhà nước đã thay đổi hoàn toàn sau 5 đợt phát hành cổ phiếu riêng lẻ liên tiếp từ năm 2016 đến 2024.
Các đợt phát hành này đã nâng vốn điều lệ của Cảng Phước An từ 440 tỷ đồng lên 2.320 tỷ đồng. Trong suốt quá trình này, số lượng cổ phiếu Petrovietnam nắm giữ không đổi ở mức 35 triệu đơn vị, dẫn đến tỷ lệ sở hữu bị "pha loãng" từ 79,54% xuống chỉ còn 15,08%. Vị thế công ty mẹ và quyền chi phối đã chuyển giao từ Petrovietnam sang nhóm nhà đầu tư tư nhân, trong đó nổi lên là Công ty TNHH MTV Hoành Sơn (hiện nắm 17,3% vốn).
Sự thay đổi về cơ cấu sở hữu đã dẫn đến những khác biệt trong quan điểm điều hành, thể hiện qua việc đại diện phần vốn của Petrovietnam liên tục phủ quyết nhiều tờ trình tại các kỳ Đại hội đồng cổ đông thường niên gần đây nhưng không thành công.
Hiện tại, Cảng Phước An đang lấy ý kiến cổ đông về kế hoạch phát hành thêm 125 triệu cổ phiếu riêng lẻ với giá 10.600 đồng/cổ phiếu, thấp hơn đáng kể so với thị giá. Nếu kế hoạch được thông qua, tỷ lệ sở hữu của Petrovietnam sẽ tiếp tục giảm xuống còn 9,8%.
Thách thức từ chi phí, nợ vay và áp lực cạnh tranh
Dự án Cảng Phước An được quy hoạch với tổng vốn đầu tư gần 20.000 tỷ đồng. Cuối năm 2024, công ty đã đưa vào khai thác phân kỳ 1 (bến số 5 và 6), khiến cơ cấu tài sản thay đổi lớn. Tài sản cố định tăng vọt lên 4.059,3 tỷ đồng, và chi phí xây dựng dở dang ghi nhận hơn 2.300 tỷ đồng.
Để có nguồn lực đầu tư, Cảng Phước An đã gia tăng mạnh nợ vay. Tính đến ngày 30/6/2025, tổng dư nợ của công ty là 3.273 tỷ đồng, tương đương 133,3% vốn chủ sở hữu, một tỷ lệ rất cao so với mức trung bình ngành.
Việc cảng đi vào vận hành đã tạo ra sức ép tài chính tức thì. Công ty phải bắt đầu ghi nhận chi phí khấu hao tài sản cố định và chi phí lãi vay, thay vì được vốn hóa như trong giai đoạn xây dựng. Điều này đã tác động trực tiếp đến kết quả kinh doanh. Năm 2024, công ty lỗ 17,3 tỷ đồng. Sang nửa đầu năm 2025, Cảng Phước An ghi nhận khoản lỗ kỷ lục 247,7 tỷ đồng, nâng tổng lỗ lũy kế lên gần 279 tỷ đồng, tương đương 12% vốn điều lệ.
Ngoài khó khăn tài chính nội tại, Cảng Phước An còn đối mặt với áp lực cạnh tranh rất lớn. Khu vực lân cận đã có cụm cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải hoạt động ổn định và có lợi thế về hạ tầng kết nối đồng bộ. Trong khi đó, hệ thống giao thông đường bộ kết nối tới Cảng Phước An vẫn chưa hoàn thiện, ảnh hưởng đến khả năng thu hút các hãng tàu và chủ hàng.
Khánh Linh