Căng thẳng Mỹ - Trung cản trở giao thương

6 giờ trướcBài gốc

Quốc kỳ Mỹ (trái) và quốc kỳ Trung Quốc. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 15/10 đã xác nhận rằng quan hệ thương mại giữa nước này với Trung Quốc vẫn căng thẳng. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent trước đó cho rằng việc gia hạn thỏa thuận đình chiến thuế quan giữa hai nước là có thể nếu Trung Quốc dừng kế hoạch kiểm soát xuất khẩu nghiêm ngặt các nguyên tố đất hiếm và ông Trump vẫn có kế hoạch gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương tại Hàn Quốc vào cuối tháng này.

Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ tuyên bố sẽ áp thuế bổ sung 100% lên hàng hóa Trung Quốc kể từ ngày 1/11/2025 để đáp trả việc Trung Quốc siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, các doanh nghiệp phương Tây cảnh báo chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu có nguy cơ đứt gãy và đẩy giá chip, ô tô và vũ khí tăng cao.

Trung Quốc hiện xử lý khoảng 90% chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu và sản xuất hơn 90% nam châm vĩnh cửu - thành phần thiết yếu trong điện thoại thông minh, xe điện và máy bay chiến đấu.
Chủ tịch Hiệp hội sản xuất phụ tùng ô tô Italy (I-ta-li-a) (ANFIA) Roberto Vavassori ngày 14/10 cho biết, các biện pháp này có thể tác động đáng kể đến ngành công nghiệp ô tô châu Âu, do dự trữ các vật liệu này đang ở mức thấp. Dù đạt được một thỏa thuận vào tháng 7/2025 nhằm đẩy nhanh việc vận chuyển hàng hóa sang châu Âu, Trung Quốc vẫn duy trì kiểm soát chặt chẽ đối với xuất khẩu đất hiếm và tuần trước đã công bố các biện pháp hạn chế mở rộng. Trong ngành công nghiệp ô tô, đất hiếm được sử dụng cho động cơ điện và các bộ phận khác của xe. Ông Vavassori cho rằng ngành công nghiệp kim loại đất hiếm tuy nhỏ, có giá trị dưới 5 tỷ USD trên toàn cầu, nhưng vẫn có khả năng làm chậm lại toàn bộ ngành công nghiệp ô tô toàn cầu.

Phát biểu bên lề các hội nghị mùa Thu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới ngày 15/10, ông Bessent đã chỉ trích việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm, cho rằng Mỹ và các đối tác cần có sự hợp tác để giảm thiểu rủi ro và đa dạng hóa chuỗi cung ứng ra ngoài Trung Quốc, nước sản xuất hàng đầu thế giới các loại khoáng sản dùng để sản xuất nam châm vốn rất quan trọng đối với ngành công nghiệp ô tô, điện tử và quốc phòng.

Không chỉ lĩnh vực đất hiếm, vận tải biển trở thành mặt trận mới trong cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới khi ngày 14/10, Mỹ và Trung Quốc cùng tăng phí cảng đối với các công ty vận tải biển của nhau. Các công ty này vận chuyển mọi loại hàng hóa, từ đồ chơi ngày lễ đến dầu thô. Trung Quốc cho biết đã bắt đầu thu các khoản phí đặc biệt đối với tàu do Mỹ sở hữu, vận hành, đóng hoặc treo cờ, nhưng cũng làm rõ rằng các tàu do Trung Quốc đóng sẽ được miễn thuế. Tương tự như kế hoạch của Mỹ, các khoản phí mới của Trung Quốc sẽ được thu tại cảng nhập cảnh đầu tiên của một chuyến đi hoặc cho năm chuyến đi đầu tiên trong vòng một năm.

Đầu năm nay, chính quyền của ông Trump đã công bố kế hoạch thu phí các tàu liên quan đến Trung Quốc nhằm nới lỏng sự kiểm soát của nước này đối với ngành hàng hải toàn cầu và thúc đẩy ngành đóng tàu của Mỹ. Một cuộc điều tra dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Joe Biden trước đây đã kết luận rằng Trung Quốc sử dụng các chính sách và hành vi không công bằng để làm chủ các ngành hàng hải, hậu cần và đóng tàu toàn cầu.

Ngoài thu phí cảng, Trung Quốc cũng áp bổ sung các biện pháp như cấm giao dịch với 5 công ty con hoạt động tại Mỹ của tập đoàn đóng tàu Hàn Quốc Hanwha Ocean.

Xclusiv Shipbrokers có trụ sở tại Athens cho rằng hành động đáp trả lẫn nhau khiến cả hai nền kinh tế rơi vào vòng xoáy có nguy cơ ảnh hưởng đến luồng vận chuyển hàng hóa toàn cầu. Nhà phân tích về vận tải hàng rời khô độc lập Ed Finley-Richardson cho biết các hãng tàu đang trong giai đoạn hỗn loạn, khi đang tìm cách ứng biến, với mức độ thành công khác nhau. Các nhà phân tích dự đoán hãng vận tải container thuộc sở hữu của Trung Quốc sẽ chịu ảnh hưởng lớn nhất do các loại phí của Mỹ, gánh gần một nửa chi phí dự kiến 3,2 tỷ USD của phân khúc này vào năm 2026. Các hãng tàu container lớn, bao gồm Maersk, Hapag-Lloyd và CMA CGM, đã giảm rủi ro bằng cách chuyển các tàu liên quan đến Trung Quốc ra khỏi các tuyến vận tải biển của họ tại Mỹ.

Theo Clarksons Research, phí cảng mới của Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến 15% công suất tàu chở dầu toàn cầu. Nhà phân tích Omar Nokta của Jefferies cho rằng 13% tàu chở dầu thô và 11% tàu container toàn cầu bị ảnh hưởng.

Căng thẳng thương mại với Trung Quốc có nguy cơ leo thang sau khi nguồn tin từ Inside U.S Trade's cho hay Tổng thống Trump tuyên bố sẽ “chấm dứt các hoạt động kinh doanh liên quan đến dầu ăn và các lĩnh vực thương mại khác” để trả đũa việc Trung Quốc ngừng mua đậu tương Mỹ. Ông Trump cáo buộc việc Trung Quốc cố ý không nhập khẩu đậu tương là “hành động thù địch về kinh tế” gây thiệt hại nghiêm trọng cho nông dân Mỹ.

Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, Trung Quốc chưa mua bất kỳ lô đậu tương nào của Mỹ trong năm nay, khiến ngành xuất khẩu nông sản chủ lực này lao đao. Đồng thời, Mỹ lại là thị trường xuất khẩu dầu ăn đã qua sử dụng lớn nhất của Trung Quốc, với lượng nhập năm 2024 đạt 1,27 triệu tấn, tăng 52% so với năm 2023 và chiếm 43% tổng xuất khẩu của Trung Quốc trong mặt hàng này.

Chỉ còn chưa đầy một tháng nữa là thỏa thuận đình chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ hết hạn. Nếu hai bên vẫn tiếp tục đưa ra các biện pháp "ăn miếng trả miếng" và không nhượng bộ lẫn nhau, quan hệ thương mại song phương sẽ trật nhịp và đẩy kinh tế toàn cầu vào thế bấp bênh.

Lê Minh/TTXVN (Theo Reuters, Bloomberg)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/cang-thang-my-trung-can-tro-giao-thuong-20251016162738805.htm