Căng thẳng Mỹ - Venezuela: Cần sớm có hành động 'hạ nhiệt'!

6 giờ trướcBài gốc

Các nhà quan sát cho rằng, với nhiều nút thắt đan xen, việc giảm nhiệt căng thẳng và tìm kiếm tiếng nói chung giữa Washington và Caracas sẽ không dễ dàng.

Tàu USS Sampson - một trong những tàu chiến Mỹ điều tới vùng biển gần Venezuela. Ảnh: DW

Nhiều nút thắt khó tháo gỡ

Trong một diễn biến mới, Venezuela đã triển khai cuộc tập trận lớn, cùng với kêu gọi chuẩn bị quốc phòng tối đa, “bảo vệ chủ quyền” và “chống lại mối đe dọa”. Cuộc tập trận bao gồm việc kiểm tra khả năng bắn pháo trúng mục tiêu, đưa các phương tiện đổ bộ từ tàu lên bờ và vận hành tên lửa phòng không, triển khai trực thăng và lính dù... Trước đó, Venezuela đã tiến hành cuộc tập trận khác với sự tham gia của hơn 2.500 binh sĩ, 12 tàu hải quân, 22 máy bay và 20 xuồng chiến đấu.

Các cuộc tập trận của Venezuela diễn ra trong bối cảnh Mỹ điều động 8 tàu chiến với khoảng 4.000 binh sĩ đến vùng biển Caribbean và Thái Bình Dương, khu vực ven Trung - Nam Mỹ, trong khuôn khổ các chiến dịch chống buôn lậu ma túy... Venezuela phản đối dữ dội các động thái này, Tổng thống Nicolas Maduro thậm chí mô tả việc tập hợp lực lượng quân sự của Mỹ gần lãnh thổ nước này là "mối đe dọa lớn nhất" đối với Venezuela trong vòng 100 năm qua.

Nguồn gốc của làn sóng căng thẳng hiện nay có thể quy ngược lại nhiều nguyên nhân. Trước hết là cáo buộc của phía Mỹ cho rằng, một số tàu xuất phát từ vùng Caribbean có dính líu tới hoạt động buôn bán ma túy quy mô lớn, phần nào liên quan tới các băng nhóm như Tren de Aragua và môi trường “dễ dãi” ở một số khu vực của Venezuela. Washington coi mối đe dọa này là vấn đề an ninh quốc gia, dẫn tới lệnh tấn công vào các phương tiện bị nghi ngờ và cảnh báo mạnh mẽ từ Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc “xử lý” các đường dây buôn lậu. Những vụ tấn công này đã làm dấy lên tranh luận gay gắt về cơ sở pháp lý và bằng chứng được đưa ra.

Bên cạnh đó, bối cảnh chính trị nội bộ Venezuela và mối quan hệ với các đối tác lớn cũng là yếu tố then chốt. Chính quyền của Tổng thống Nicolás Maduro - trong một nỗ lực giảm nhiệt - từng đề nghị đối thoại trực tiếp, nhưng Nhà Trắng tỏ ra thận trọng, thậm chí bác bỏ một số đề nghị không đi kèm điều kiện. Reuters ghi nhận tình trạng “cắt đứt liên lạc” và các tuyên bố cứng rắn từ cả hai phía trong tháng 9-2025.

Tiếp đó, đường lối chính sách của chính quyền Mỹ hiện nay đóng vai trò quan trọng. Trong khi chính sách đối với Venezuela đã trải qua nhiều thay đổi qua các đời tổng thống, giai đoạn gần đây chứng kiến sự kết hợp giữa trừng phạt kinh tế (nhắm vào dầu khí, ngân hàng), các biện pháp ngoại giao và thậm chí can thiệp quân sự hạn chế nhằm làm suy yếu các mạng lưới tội phạm liên quan. Về mặt địa - chính trị, phải thừa nhận hành động quân sự và gia tăng hiện diện hải quân của Mỹ tại Caribbean khiến chính quyền Venezuela cảm thấy bị đe dọa, buộc Caracas phải tăng cường quân sự hóa khu vực bờ biển và triển khai lực lượng nhằm “bảo vệ chủ quyền”. Thực tế này kết hợp với việc Venezuela tăng cường quân đội để đối phó với diễn biến trong khu vực được giới quan sát cho là có thể dẫn đến nguy cơ leo thang từ các vụ đơn lẻ lên xung đột khu vực nếu không có kênh ngoại giao hiệu quả.

Ngoài ra, cuộc khủng hoảng nhân đạo cùng làn sóng di cư từ Venezuela sang các nước láng giềng, cũng như sang Mỹ, đã tạo sức ép đáng kể lên chính trường Washington. Đồng thời, những biến động trong quan hệ với Colombia và một số quốc gia Caribbean cũng tác động trực tiếp đến cách Mỹ định hình chiến lược tại khu vực.

Cần sớm tìm lối thoát

Xâu chuỗi sự kiện, có thể thấy tình hình khu vực đang có nhiều nút thắt chưa thể tháo gỡ ngay tức thời. Tuy nhiên, giới quan sát quốc tế vẫn chỉ ra một số lối thoát tiềm năng. Kịch bản thứ nhất là khả năng leo thang quân sự cục bộ. Tình huống này có thể xảy ra nếu Mỹ tiếp tục mở rộng chiến dịch nhằm vào các tàu và cơ sở bị nghi ngờ, hoặc nếu có tai nạn làm nhiều thường dân thương vong, Caracas có thể đáp trả mạnh mẽ hơn, thậm chí đe dọa an ninh hàng hải trong vùng. Một loạt đòn trừng phạt quân sự và trả đũa theo kiểu "có qua, có lại" chắc chắn sẽ làm làm tình hình vượt tầm kiểm soát, ảnh hưởng tới thương mại và an ninh năng lượng khu vực. Phát biểu tại Liên hợp quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov đã lên tiếng báo động về diễn biến khu vực, mô tả tình hình "rất nghiêm trọng".

Kịch bản thứ hai - được cho là khả thi nhất - sẽ là thế bế tắc kéo dài, dẫn đến những áp lực kinh tế, buộc các bên phải ngồi vào bàn đối thoại. Viễn cảnh này sẽ xảy ra nếu cả hai bên giữ quan điểm cứng rắn nhưng tránh xung đột mở. Khi đó, đối thoại có thể diễn ra qua trung gian, nhưng kết quả thực chất có thể khó đạt được trong một sớm một chiều. Các nhà quan sát cũng cho rằng, nếu có một cơ chế đối thoại đa phương dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc hoặc một nhóm trung gian khu vực, khả năng hạ nhiệt căng thẳng sẽ cao hơn. Tuy nhiên, trở ngại chính vẫn nằm ở thái độ cứng rắn của cả Washington lẫn Caracas, khi mỗi bên đều muốn giữ lập trường chính trị và pháp lý của mình.

Kịch bản thứ ba là hai bên tự tìm kiếm được giải pháp ngoại giao có kiểm soát. Đây là lối thoát đáng mong đợi, nhất là nếu cả hai bên tìm được điểm chung, như hợp tác chống tội phạm xuyên quốc gia để đổi lấy việc nới lỏng một số biện pháp trừng phạt. Một số chuyên gia cho rằng, hai bên có thể khôi phục đối thoại qua một số biện pháp xây dựng lòng tin ban đầu nằm ở những lĩnh vực như chống buôn lậu ma túy hoặc phối hợp nhân đạo...

Dù theo kịch bản nào, căng thẳng Mỹ - Venezuela leo thang chắc chắn là điều không ai mong muốn. Nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế đã đồng loạt kêu gọi hai bên tìm giải pháp thông qua đối thoại thay vì đối đầu, thậm chí bày tỏ quan điểm sẵn sàng hỗ trợ. Truyền thông quốc tế cũng dẫn lời các nhà ngoại giao khu vực Mỹ Latinh, nhấn mạnh rằng khu vực không muốn chứng kiến một “cuộc khủng hoảng mới” gây bất ổn thương mại và dòng người di cư.

Nhìn chung, tình hình căng thẳng giữa Mỹ và Venezuela sẽ là câu chuyện dài. Con đường bền vững nhất cho căng thẳng hiện nay là những động thái có thể tạo điều kiện cho đối thoại tích cực giữa Caracas và Washington dựa trên các nguyên tắc và luật lệ quốc tế nhằm xoa dịu tình hình, tránh kịch bản khu vực Caribbean và Mỹ Latinh phải đối mặt với rủi ro an ninh và kinh tế kéo dài. Tuy nhiên, điều chắc chắn là kết quả cuối cùng cho những nút thắt vẫn phụ thuộc vào việc hai bên có chấp nhận nhượng bộ để đổi lấy ổn định chung hay không.

Hoàng Linh (theo The Washington Post, CFR, The Guardian)

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/cang-thang-my-venezuela-can-som-co-hanh-dong-ha-nhiet-718358.html