Cảnh báo mở rộng diện tích sầu riêng ở vùng đất thấp Cát Tiên

3 giờ trướcBài gốc

Hàng trăm ha sầu riêng bị úng nặng. Nhiều vườn cây chết đứng khiến nông dân lao đao. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cấp bách về quy hoạch vùng trồng, cảnh báo ngập và thích ứng khí hậu.

Hàng trăm ha sầu riêng nguy cơ mất trắng

Những ngày đầu tháng 12, khi đợt ngập lụt tạm rút, chúng tôi trở lại thôn Quảng Ngãi 1, xã Cát Tiên - nơi được xem là một trong những vùng phát triển sầu riêng mạnh của xã.

Nhiều diện tích sầu sầu riêng tại xã Cát Tiên đang bị chết do ngập lụt kéo dài

Khung cảnh hoang tàn hiện rõ trên từng vườn cây. Xen lẫn giữa những tán lá úa vàng là những gốc sầu riêng đã chết khô, thân nứt nẻ, rễ thâm đen vì úng nước kéo dài. Đây là thiệt hại mà nhiều nhà vườn chưa từng tưởng tượng sẽ xảy ra trên vùng đất vốn được coi là “an toàn” trước lũ suốt hơn hai thập niên.

Nhiều vườn sầu riêng của nông dân tại xã thôn Quảng Ngãi 1 có gốc đã chết khô, thân nứt nẻ, rễ thâm đen vì úng nước kéo dài

Trong khu vườn 2ha của anh Nguyễn Văn Lâm, hơn 350 cây sầu riêng 4 năm tuổi chuẩn bị bước vào giai đoạn làm bông, nuôi trái đang suy kiệt nhanh chóng. Trận lũ bất ngờ khiến toàn bộ diện tích bị ngập úng liên tục bốn ngày, dù gia đình đã dùng máy bơm và nhờ địa phương hỗ trợ khai thông các lối thoát nước.

Nhiều vườn sầu riêng của nông dân tại xã thôn Quảng Ngãi 1 có gốc đã chết khô, thân nứt nẻ, rễ thâm đen vì úng nước kéo dài

Nhiều vườn sầu riêng của nông dân tại xã thôn Quảng Ngãi 1 có gốc đã chết khô, thân nứt nẻ, rễ thâm đen vì úng nước kéo dài.

“Chưa bao giờ tôi nghĩ vùng này lại ngập lâu đến vậy. Mình đi tìm đất kỹ lắm, hỏi cả bà con quanh đây đều bảo mấy chục năm rồi mới có trận nước lớn nên mới an tâm đầu tư,” anh Lâm nói, giọng thất thần.

Hàng chục ha sầu riêng của nông dân tại thôn Quảng Ngãi 1, xã Cát Tiên bị chết do ngập lụt

Người đàn ông rời Đồng Nai lên Cát Tiên lập nghiệp cho biết, những ngày qua gia đình đã cố gắng cứu cây bằng mọi cách. Anh đi nhiều cửa hàng vật tư nông nghiệp, nhờ cả những kỹ sư quen ở miền Tây lên xem vườn, đo đất, xem từng đọt cây để tìm cách giữ lại những cây còn hy vọng. Tuy nhiên, chi phí bỏ ra lớn mà kết quả vẫn mờ mịt.

Nhiều vườn sầu riêng chết khô, thân nứt nẻ

Theo anh Lâm, thiệt hại lần này chưa thể thống kê hết vì những cây đang còn xanh lá vẫn có thể chết dần sau ngập. Điều anh trăn trở nhất không chỉ là chi phí đầu tư suốt nhiều năm mà còn là nguy cơ mô hình trồng sầu riêng ở vùng này sẽ không còn an toàn trong bối cảnh thời tiết cực đoan ngày càng bất thường.

Anh đề xuất địa phương sớm nghiên cứu xây dựng hệ thống cửa phai cống thủy lợi tại các khu vực cầu Quảng Ngãi và cầu giữa cánh đồng để chặn dòng nước tràn từ sông vào khu dân cư mỗi khi có lũ lớn.

“Nếu ngăn được nước tràn ngay từ đầu, có lẽ không chỉ vườn tôi mà hơn 200ha cây trồng quanh đây đã không bị thiệt hại nặng như vậy”, anh Lâm nói.

Nông dân tích cực dọn vệ sinh vườn, tạo độ thông thoáng cho cây sầu riêng

Cách đó không xa, vườn sầu riêng của anh Nguyễn Thanh Liêm cũng trong tình trạng không khá hơn. Nhiều cây rễ bị thối do thiếu oxy, lá úa vàng và rụng hàng loạt. Một số cây 4 năm tuổi đã chết đứng.

Theo anh Liêm, đây là mức thiệt hại lớn nhất kể từ khi anh gắn bó với nghề trồng sầu riêng. Nếu tình trạng thời tiết cực đoan vẫn tiếp diễn, rất khó để người nông dân trụ nổi với loại cây vốn có chi phí đầu tư cao và yêu cầu kỹ thuật khắt khe.

Siết chặt quản lý vùng trồng, lập bản đồ ngập nước

Thống kê từ xã Cát Tiên 2 đã có khoảng 100ha cây lâu năm, chủ yếu là sầu riêng, bị ngập nước. Còn tại xã Cát Tiên, hơn 200ha sầu riêng bị úng nặng. Phần lớn nằm trong các vùng đất thấp ven sông.

Những con số này không chỉ phản ánh mức độ thiệt hại tức thời, mà còn đặt ra câu hỏi lớn về tính bền vững của việc mở rộng diện tích sầu riêng tại khu vực hạ du sông Đồng Nai.

Nhiều vườn sầu riêng mới trồng của nông dân các xã Cát Tiên bị chết hàng loạt vì ngập úng

Trước mắt, ngành Nông nghiệp các địa phương và tỉnh Lâm Đồng đã ban hành hướng dẫn kỹ thuật xử lý sau lũ; trong đó nhấn mạnh việc khơi thông mương rãnh, cắt bỏ cành gãy, dọn sạch tàn dư thực vật, phá váng mặt đất để bộ rễ thông thoáng. Đồng thời, theo dõi sát các bệnh thối rễ, nấm hồng, đốm rong, thán thư… vốn bùng phát mạnh sau khi cây bị tổn thương.

Tuy nhiên, các kỹ thuật này chủ yếu giúp giảm thiểu thiệt hại, chứ không thể đảo ngược tình trạng chết cây nếu thời gian ngập kéo dài. Một cán bộ nông nghiệp nhận định: “Sầu riêng chịu úng rất kém. Chỉ cần ngập gốc từ 48 - 72 giờ là cây đã có nguy cơ mất khả năng phục hồi”.

Nông dân lựa chọn giải pháp cắt tỉa bớt cành khô héo để cứu cây

Những gì đang diễn ra tại Cát Tiên là lời cảnh báo rõ ràng về việc lựa chọn địa điểm trồng sầu riêng trong bối cảnh biến đổi khí hậu, khi tần suất và cường độ các đợt mưa lũ ngày càng khó lường.

Nông dân lựa chọn giải pháp cắt tỉa bớt cành khô héo để cứu cây

Trước thực trạng thiệt hại nặng nề của hàng trăm hộ dân, Hội Nông dân xã Cát Tiên đã sớm đưa ra khuyến cáo về việc phát triển sầu riêng ở các khu vực địa hình thấp. Ông Đồng Hoài An, Chủ tịch Hội Nông dân xã cho biết, đơn vị đang phối hợp cùng chính quyền để tìm hướng giảm rủi ro lâu dài.

Đồng chí Bùi Thắng, Phó Bí thư Tỉnh ủy Lâm Đồng đi kiểm tra tình hình thiệt hại tại các vườn sầu riêng trên địa bàn xã Cát Tiên chiều 2/12

Theo ông An, việc trồng sầu riêng ở vùng trũng tiềm ẩn rủi ro rất lớn, bởi khi nước về nhanh thì người dân gần như không có biện pháp cứu cây. “Bà con ở đây ai cũng rành kỹ thuật, nhưng nếu đất trũng thì khó mà bảo vệ được cây. Nước mà ngập qua bờ thì chỉ biết đứng nhìn”, ông chia sẻ.

Từ thực tế đó, Hội Nông dân xã sẽ xây dựng kế hoạch vận động hội viên hạn chế mở rộng diện tích sầu riêng tại những vùng dễ ngập lụt. Thay vào đó, người dân có thể chuyển đổi sang các loại cây trồng phù hợp hơn, chịu úng tốt hơn, nhằm giảm rủi ro và phân tán nguồn thu.

Đồng chí Bùi Thắng, Phó Bí thư Tỉnh ủy đi thực tế từ đề xuất của lãnh đạo xã Cát Tiên về việc nghiên cứu xây dựng hệ thống cửa phai cống thủy lợi tại các khu vực cầu Quảng Ngãi nhằm ngăn ngập lụt

Bên cạnh đó, Hội Nông dân xã cũng đề xuất với các cơ quan chuyên môn xây dựng bản đồ ngập lụt cho toàn xã, giúp người dân nắm được khu vực có nguy cơ cao để lựa chọn mô hình sản xuất phù hợp. Đây được xem là giải pháp căn cơ giúp quy hoạch lại vùng trồng, tránh tình trạng phát triển tự phát dẫn đến thiệt hại lớn như hiện nay.

Đối với diện tích đã trồng sầu riêng, đặc biệt là những khu vực vùng trũng, ông An cho rằng người dân nên tính đến phương án đắp bờ bao cao hơn hoặc nâng mô trồng trong các mùa mưa tiếp theo. Việc này có thể tốn chi phí ban đầu nhưng sẽ giúp hạn chế đáng kể thiệt hại nếu lũ xảy ra bất ngờ.

Qua thống kê, tại các xã Cát Tiên và Cát Tiên 2 đã có hàng trăm ha sầu riêng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí bị chết do ngập lụt

Liên quan đến công tác cảnh báo, ông Hồ Quốc Phong, Bí thư Đảng ủy xã Cát Tiên cho biết, xã đã phát thông tin liên tục qua hệ thống truyền thanh cơ sở, đặc biệt trong các thời điểm thủy điện Đồng Nai xả lũ. Tuy nhiên, do đặc thù vị trí địa lý ở hạ du sông Đồng Nai, nước từ thượng nguồn đổ về nhanh, khiến việc ứng phó của người dân gặp nhiều khó khăn.

Có thể thấy, việc phát triển sầu riêng - loại cây trồng có giá trị kinh tế cao cần đi đôi với tính toán khoa học về địa hình và rủi ro khí hậu. Những thiệt hại tại Cát Tiên lần này không chỉ là bài học cho riêng địa phương mà còn là lời nhắc nhở đối với các vùng đang có xu hướng mở rộng diện tích sầu riêng ở khu vực thấp trũng.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, nước lên nhanh, mưa cực đoan xuất hiện dày hơn, việc quy hoạch vùng trồng theo hướng an toàn và bền vững trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Hoàng Sa

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/canh-bao-mo-rong-dien-tich-sau-rieng-o-vung-dat-thap-cat-tien-407183.html