Ngày 7-10, Văn phòng UBND tỉnh Cao Bằng ban hành Công văn số 5030/VP-KT giải thích, làm rõ hiện tượng cộng hưởng đỉnh lũ và lý do không thể duy trì “mực nước chết” trong điều hành hồ chứa thủy điện.
Mưa lớn gây ngập tại nhiều nơi tại Cao Bằng. Ảnh: CTV
Về hiện tượng cộng hưởng đỉnh lũ
Công văn nêu rõ, lượng mưa do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 11 rất lớn, đổ xuống cùng lúc trên địa bàn tỉnh.
Thủy điện Bình Long và thủy điện Bạch Đăng đã đưa mực nước hồ về “mực nước chết” ngay trong sáng ngày 6-10, sau khi có ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh.
Tuy nhiên, nước mưa từ thượng nguồn chảy dồn, về nhanh khiến hồ thủy điện phải mở cửa xả để bảo đảm an toàn cho đập.
Khi nhiều hồ xả nước cùng thời điểm, dòng nước từ các hồ gặp dòng nước mưa đang về, làm cho mực nước sông dâng cao hơn bình thường và dâng rất nhanh. Hiện tượng này được gọi là “cộng hưởng đỉnh lũ” - tức là các đợt nước dồn lại cùng lúc, khiến mực nước tăng nhanh trong thời gian ngắn.
Đây là hiện tượng tự nhiên, không phải sự cố vỡ đập hay sai sót trong vận hành. Các nhà máy thủy điện và cơ quan chức năng đang theo dõi sát sao, xả nước theo đúng quy trình để giảm áp lực cho hồ, đồng thời cảnh báo sớm cho vùng hạ du.
Lý do không thể duy trì “mực nước chết”
Theo thông báo, trước đây, tỉnh Cao Bằng yêu cầu các hồ hạ nước xuống gần “mực nước chết” - tức là mực nước thấp nhất có thể để đón lũ.
Tuy nhiên, do lượng mưa quá lớn và nước về hồ tăng nhanh, các hồ không thể tiếp tục giữ mức nước thấp mà buộc phải xả để bảo đảm an toàn. Nếu cố giữ nước ở mức quá thấp trong khi nước mưa đổ về mạnh, có thể gây mất ổn định công trình, làm hỏng tuabin hoặc tạo dòng chảy nguy hiểm phía sau đập.
Vì vậy, Chủ tịch UBND tỉnh đã chỉ đạo rút yêu cầu duy trì mực nước chết, thay bằng mục tiêu điều hành là: “Không để mực nước hồ vượt ngưỡng tràn tự do, điều tiết xả khẩn cấp để giảm tốc độ dâng hồ do lũ về nhanh, đồng thời cảnh báo hạ du sớm nhất có thể”.
Để tránh gây hoang mang nhưng không chủ quan, người dân cần tiếp nhận thông tin chính xác, liên tục về tình hình xả lũ; giải thích rõ nguyên nhân nước sông dâng nhanh là do cộng hưởng đỉnh lũ, không phải do sự cố vận hành hay công trình, tránh lan truyền tin thất thiệt gây lo lắng.
Tỉnh Cao Bằng cũng yêu cầu UBND các xã, phường chủ động thông báo, hướng dẫn người dân di chuyển khỏi khu vực ven sông, không ra bãi sông, không thu dọn tài sản trong vùng ngập.
Các chủ đập thủy điện công khai thông tin xả lũ, cập nhật số liệu vận hành định kỳ, phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng trong cảnh báo hạ du.
Người dân vùng thấp cần bình tĩnh, theo dõi thông tin chính thống, không chủ quan nhưng cũng không hoang mang, sẵn sàng di chuyển khi có yêu cầu của chính quyền.
NGUYỄN HINH