Gia đình ông Nguyễn Văn Lâm ở thôn Nam Sơn, xã Kỳ Trung (huyện Kỳ Anh) là một trong những hộ tiên phong cải tạo gần 1 ha chè, trồng giống PH1 và áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật gắn với tiêu chuẩn VietGAP.
Nhờ đồng bộ các giải pháp, năng suất chè đạt 3 tạ/sào/tháng (tăng hơn 0,3 tạ/sào so với trước); số lần phun thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) giảm từ 10 - 12 lần xuống còn 6 - 7 lần/năm; giá công ty thua mua hiện đạt 7.800 đồng/kg.
Người dân thôn Nam Sơn phấn khởi vì cây chè vẫn phát triển tốt, không cần tiến hành phun thuốc BVTV nhiều lần như trước.
Thôn Nam Sơn hiện có 41 hộ tham gia sản xuất chè theo tiêu chuẩn VietGAP gắn với cấp mã số vùng trồng trên diện tích 20 ha. Ông Trần Công Quý - Tổ trưởng Tổ hợp tác sản xuất chè thôn Nam Sơn cho biết: “Nhờ sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, người dân đã ghi chép nhật ký đầy đủ, phun thuốc đúng liều lượng, đảm bảo thời gian cách ly. Năng suất tăng hơn 10%, giá trị sản phẩm cao hơn khoảng 25% so với sản xuất đại trà nên người dân rất phấn khởi”.
Nếu quy trình VietGAP giúp chuẩn hóa kỹ thuật chăm sóc và canh tác, thì mã số vùng trồng chính là “tấm thẻ căn cước” của sản phẩm, minh bạch hóa nguồn gốc và thuận lợi khi kết nối thị trường tiêu thụ. Theo lãnh đạo UBND xã Kỳ Trung, việc gắn mã vùng giúp truy xuất toàn bộ quá trình sản xuất, dễ dàng xác định nguyên nhân do đâu, tồn tại ở khâu nào khi có sự cố xảy ra, từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm của người trồng chè tại địa phương. Doanh nghiệp tham gia chuỗi liên kết trên địa bàn cũng kiểm soát chất lượng vùng nguyên liệu tốt hơn, thuận lợi truy xuất thông tin, qua đó tạo niềm tin cho đối tác xuất khẩu và khách hàng.
Thôn Nam Sơn hiện có 41 hộ sản xuất chè theo tiêu chuẩn VietGAP gắn với cấp mã số vùng trồng.
Việc cấp mã số vùng trồng là bước quan trọng để chuẩn hóa sản xuất nông nghiệp và mở rộng thị trường cho sản phẩm chè Hà Tĩnh. Thời gian tới, các đơn vị chuyên môn sẽ tiếp tục hỗ trợ địa phương và người dân nghiên cứu lựa chọn vùng sản xuất phù hợp, hoàn thiện hồ sơ, thủ tục để mở rộng diện tích được cấp mã vùng tại những xã có thế mạnh như xã Sơn Kim 2, Sơn Tây (Hương Sơn); Hương Trà, Hương Xuân (Hương Khê); Kỳ Trung, Kỳ Thượng, Kỳ Sơn (huyện Kỳ Anh).
Không chỉ với cây chè, nhiều loại nông sản khác tại Hà Tĩnh cũng đang từng bước được chuẩn hóa quy trình sản xuất gắn với mã số vùng trồng để gia tăng giá trị. Hiện nay, Hương Khê đang duy trì 8 mã số vùng trồng còn hiệu lực, chủ yếu áp dụng cho các sản phẩm chủ lực của địa phương như cam, bưởi. Trong đó, Tổ hợp tác (THT) sản xuất bưởi Phúc Trạch thôn Ngọc Bội (xã Hương Trạch, Hương Khê) là tổ hợp tác đi đầu trong việc cấp mã số vùng trồng từ năm 2023.
Thông qua mã vùng trồng, người tiêu dùng, doanh nghiệp hay cơ quan quản lý có thể tra cứu và biết rõ về quy trình kỹ thuật áp dụng (VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ…), việc sử dụng thuốc BVTV như thế nào...
Ông Phan Xuân Hiến - Tổ trưởng THT sản xuất bưởi Phúc Trạch thôn Ngọc Bội cho biết: “Người tiêu dùng ngày càng quan tâm tới nguồn gốc sản phẩm, các cấp chính quyền cũng đang tập trung khuyến khích phát triển hàng hóa có mã truy xuất. Việc gắn mã số vùng giúp chúng tôi minh bạch hóa thông tin sản xuất, thuận lợi khi tiếp cận thị trường hiện đại, từng bước nâng giá trị cho trái bưởi địa phương. Hiện nay, THT đã được cấp chứng nhận sản phẩm trong giai đoạn chuyển đổi năm thứ 2 phù hợp tiêu chuẩn Việt Nam về nông nghiệp hữu cơ cho hơn 45 tấn bưởi/năm. Đây là điều kiện quan trọng để được công nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn hữu cơ trong thời gian tới”.
THT sản xuất bưởi Phúc Trạch thôn Ngọc Bội chú trọng phát triển sản phẩm bưởi Phúc Trạch chất lượng cao, gắn với truy xuất nguồn gốc theo mã vùng trồng.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả bước đầu, việc mở rộng cấp mã số vùng trồng ở Hà Tĩnh vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Nhiều hộ dân chưa quen ghi chép nhật ký, năng lực quản lý của một số THT, HTX còn hạn chế, sản lượng chưa đủ lớn và ổn định để cung cấp cho hệ thống phân phối hiện đại. Ông Phạm Anh Thái - Phó Chủ tịch UBND xã Hương Trạch nhìn nhận: “Hiện nay, đầu ra chủ yếu của bưởi Phúc Trạch vẫn theo hình thức bán nhỏ lẻ hoặc qua thương lái truyền thống. Việc liên kết với doanh nghiệp lớn để bao tiêu sản phẩm, nhất là hướng tới xuất khẩu chính ngạch, vẫn gặp nhiều khó khăn. Các HTX, THT tại địa phương rất cần thêm chính sách hỗ trợ về vốn, kỹ thuật và nhân lực để hoạt động ổn định, quản lý tốt vùng sản xuất, đảm bảo sản lượng cũng như các thủ tục, hồ sơ liên quan đến các lô hàng".
Thời gian qua, Sở NN&MT tỉnh Hà Tĩnh đã phối hợp với các địa phương, HTX, doanh nghiệp đẩy mạnh thiết lập mã số vùng trồng cho các loại cây trồng chủ lực. Nhiều lớp tập huấn về quy trình, tiêu chuẩn, hồ sơ kỹ thuật được tổ chức cho cán bộ, chính quyền cơ sở và người dân. Đến nay, toàn tỉnh đã cấp được 102 mã vùng trồng với diện tích hơn 1.570 ha, chủ yếu là sản phẩm lúa, chè và cây ăn quả. Theo ngành chuyên môn, việc mã hóa vùng trồng không chỉ giúp chuẩn hóa quy trình chăm sóc đến quản lý, mà còn phục vụ cảnh báo dịch bệnh, lập kế hoạch sản xuất, ước tính năng suất. Đây cũng là tiêu chí quan trọng trong quá trình xây dựng xã nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu theo Quyết định số 318/QĐ-TTg ngày 08/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 - 2025.
Huyện Hương Khê đang duy trì 8 mã số vùng trồng chủ yếu là các sản phẩm chủ lực của địa phương như cam, bưởi.
Ông Nguyễn Tống Phong - Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi Hà Tĩnh (Sở NN&MT) cho biết: “Mã số vùng trồng được cấp để phục vụ công tác quản lý nhà nước về chất lượng nông sản, đảm bảo an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục kiện toàn hệ thống quản lý, đầu tư hạ tầng kỹ thuật, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, HTX ứng dụng công nghệ số trong giám sát vùng sản xuất. Đồng thời, tăng cường quản lý, giám sát sau cấp mã; đẩy mạnh liên kết với doanh nghiệp thu mua, chế biến, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho nông sản địa phương”.
Thái Oanh