Cầu Chương Dương. (Nguồn: Vietnam+)
Ngày 30/6/1985, cầu Chương Dương chính thức được đưa vào sử dụng, trở thành một trong những công trình giao thông quan trọng bậc nhất của Hà Nội vào thập niên 1980.
Đây không chỉ là cây cầu đầu tiên bắc qua sông Hồng được xây dựng hoàn toàn bằng bàn tay, khối óc của kỹ sư và công nhân Việt Nam, mà còn là biểu tượng của ý chí tự lực, tinh thần vượt khó vươn lên trong bối cảnh đất nước còn nhiều gian khó sau chiến tranh.
Đầu thập niên 1980, nhu cầu đi lại giữa hai bờ sông Hồng ngày càng tăng, đặc biệt khi Hà Nội bước vào giai đoạn xây dựng mới. Khi ấy, cầu Long Biên - cây cầu thép được xây từ thời kỳ Pháp thuộc - đã trở nên quá tải, trong khi chưa có bất kỳ tuyến giao thông thay thế nào. Tình trạng kẹt xe, ách tắc xảy ra thường xuyên.
Trong hoàn cảnh đất nước đang phải tập trung khôi phục kinh tế sau chiến tranh, lại thiếu thốn nguồn vốn đầu tư nước ngoài, việc xây dựng một cây cầu mới trở thành yêu cầu cấp thiết và cấp bách.
Quyết định của Nhà nước lúc đó là: phải làm và tự làm. Cầu Chương Dương vì vậy mang sứ mệnh đặc biệt: là công trình giao thông hiện đại đầu tiên do chính người Việt Nam thiết kế và thi công.
Ngày 10/10/1983, cầu Chương Dương được khởi công xây dựng. Với tinh thần quyết tâm khắc phục khó khăn, gian khổ và ý chí tự lực, tự cường của hàng nghìn cán bộ, công nhân viên các đơn vị, ngày 30/6/1985, cầu Chương Dương được đưa vào sử dụng.
Như vậy, thời gian thi công cầu chỉ là 1 năm 9 tháng, vượt tiến độ 12 tháng. Cầu Chương Dương được thiết kế là cây cầu vĩnh cửu, dầm thép, mặt đường bê tông dài hơn 1,2 km, rộng hơn 19 m dành cho 4 làn xe cơ giới. Đây là một trong những cây cầu lớn nhất miền Bắc thời điểm đó.
Cầu Chương Dương là cây cầu lớn đầu tiên được thiết kế và thi công hoàn toàn bởi đội ngũ kỹ sư Việt Nam. (Nguồn: Vietnam+)
Việc hoàn thành cầu Chương Dương không chỉ giải quyết tình trạng quá tải của cầu Long Biên, mở ra một trục giao thông mới cho Thủ đô, mà còn đánh dấu một bước trưởng thành quan trọng của ngành giao thông vận tải Việt Nam.
Lần đầu tiên, đội ngũ kỹ sư, công nhân trong nước tự thiết kế, tự thi công một công trình có quy mô lớn và phức tạp. Thành công này không những tạo nên niềm tin mạnh mẽ vào năng lực nội tại, mà còn truyền cảm hứng cho hàng loạt công trình sau này như cầu Mỹ Thuận, cầu Cần Thơ, cầu Vĩnh Tuy...
Trong suốt 40 năm qua, cầu Chương Dương là tuyến chính kết nối trung tâm Thủ đô với quốc lộ 5 - trục đường trọng điểm hướng về Hải Phòng, Quảng Ninh, Lạng Sơn.
Cùng với đó, khu vực phía Đông Hà Nội - vốn là vùng ven còn ít phát triển - dần trở nên sôi động hơn khi giao thông qua cầu Chương Dương thuận lợi. Những khu đô thị hiện đại như Việt Hưng, Long Biên, Gia Lâm… từng bước hình thành và phát triển mạnh mẽ.
Cầu Chương Dương chính là một trong những “chìa khóa” mở rộng không gian đô thị Hà Nội về phía Đông Bắc.
Không chỉ có giá trị sử dụng, cầu Chương Dương còn là một phần ký ức sống động của người Hà Nội. Với những ai từng sống ở Thủ đô trong thập niên 1980-1990, hình ảnh dòng người xếp hàng dài qua cây cầu sắt này vào mỗi buổi sáng, hay cơn gió lạnh thổi táp bên lan can cầu mỗi chiều đông đi học về, là những kỷ niệm không thể phai.
Đã có nhiều câu chuyện đời thường, thậm chí cả các tác phẩm văn học, điện ảnh, âm nhạc lấy hình ảnh cầu Chương Dương như một phông nền mang tính biểu tượng cho sự chuyển mình của Hà Nội sau thời kỳ bao cấp.
Ngày nay, khi thành phố đang bước vào thời kỳ phát triển mạnh mẽ với nhiều cây cầu hiện đại đang được quy hoạch và triển khai (như cầu Trần Hưng Đạo, cầu Ngọc Hồi, cầu Hồng Hà), cầu Chương Dương vẫn được bảo tồn, nâng cấp.
Không chỉ vì giá trị sử dụng mà còn bởi đây là một “di sản kỹ thuật” - nơi ghi dấu một thời kỳ lịch sử đặc biệt, nơi người Việt tự tin làm nên điều tưởng chừng vượt quá khả năng.
40 năm sau ngày thông xe, cầu Chương Dương vẫn sừng sững giữa lòng Hà Nội, tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong mạng lưới giao thông đô thị, đồng thời trở thành một phần ký ức không thể tách rời với nhiều thế hệ người Thủ đô./.
(TTXVN/Vietnam+)