Một sớm mùa hạ, chúng tôi có mặt tại con rạch Thứ Sáu, ấp Sáu Biển, xã Đông Thái để theo anh Nguyễn Văn Khởi - một trong những người thợ câu kiều nổi tiếng ở vùng miệt thứ, ra khơi “hành nghề”. Sau khi lỉnh kỉnh mang mớ đồ nghề xuống chiếc vỏ composite đã được chuẩn bị từ tối, anh Khởi bắt đầu nổ máy, rồ ga, đưa chúng tôi lao nhanh về phía cửa biển.
Ngư dân xứ miệt thứ An Giang. Ảnh: Nguyễn Minh.
Buổi sáng ở Sáu Biển yên bình, không khí trong lành mát rượi. Hai bên con rạch, hàng chục căn chòi san sát nhau, chất đầy những dụng cụ khai thác hải sản đang được ngư dân chuyển xuống ghe chuẩn bị ra khơi, bắt đầu cho cuộc mưu sinh mới...
Thợ câu kiều chuẩn bị đồ cho chuyến ra biển. Ảnh: Nguyễn Minh.
Ra đến cửa biển khi mặt trời chưa lên hẳn. Những màn sương mỏng mờ ảo chạy dài. Những con sóng nhỏ nhè nhẹ xô vào bờ tạo nên những thanh âm thật nhẹ nhàng, êm dịu. Xa xa, những người làm nghề "bà cậu" cũng bắt đầu kéo lú xếp, quăng mỏ gạt tìm luồng câu, người hối hả thu hoạch vẹm xanh, người thì hì hục đạp hang bắt cá ngát… Thi thoảng đâu đó vọng lại tiếng cười giòn tan, tiếng gọi nhau í ới của ngư dân trúng được cá lớn xen lẫn với tiếng gió và cả tiếng nhạn biển gọi bầy. Tất cả những âm thanh, hoạt động đó không chỉ tạo nên bản hòa ca mộc mạc của buổi sớm mà còn vẽ nên bức tranh tuyệt đẹp, yên bình, nên thơ và đầy sống động từ biển mẹ.
Rạch Thứ Sáu, An Giang san sát nhà dân làm nghề bà cậu. Ảnh: Nguyễn Minh.
Chạy thêm một đoạn, chiếc vỏ lãi cũng đưa chúng tôi đến khu vực mà anh Khởi thả câu trước đó - cách bờ chừng 3 hải lý. Tắt máy, anh nhanh chóng bỏ neo, quăng chiếc mỏ gạt tìm luồng câu.
Biển Sáu Biển êm đềm nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm cho thợ câu kiều mùa động. Ảnh: Nguyễn Minh.
Biển Sáu Biển mùa động khiến chiếc vỏ lãi lắc lư khá mạnh, thế nhưng thợ câu kiều Nguyễn Văn Khởi chỉ cần một đường kéo đã tìm được dây câu.
Câu kiều trên biển - nghề mưu sinh của anh Khởi và nhiều người dân miệt thứ ven biển. Ảnh: Nguyễn Minh.
Phăng theo sợi dây được vài mét, anh Khởi hào hứng hô lên: “Có cá. Cá bự à nghen. Nó miết dây dữ lắm”. Nói rồi, anh cúi rạp người sát mũi chiếc vỏ lãi, kéo lên khỏi mặt nước một con cá ngát to đùng. Con cá mắc câu cũng liên tục giãy giụa hòng tìm đường thoát, song nó đã nhanh chóng nằm gọn trong chiếc vợt của người thợ lành nghề… “Mới dây đầu mà tui thấy êm rồi nghe, hy vọng hôm nay trúng nhiều cá”, anh Khởi vui vẻ nói.
Cận cảnh con cá ngát to mắc câu. Ảnh: Nguyễn Minh.
Theo anh Khởi, câu kiều là hình thức câu cá không cần dùng mồi. Lưỡi câu không ngạnh được buộc vào luồng dây câu cách nhau chừng 10-12 cm/lưỡi; cứ 2 m sẽ gắn một phao nhỏ để khi thả luồng xuống biển, chúng sẽ nổi lờ đờ, đón luồng cá. Mỗi luồng câu thường dài khoảng 200 m được cắm một cột cờ, báo hiệu cho các phương tiện khác tránh né và các thợ câu kiều biết nơi đây đã có người buông câu...
Thợ câu kiều Nguyễn Văn Khởi vui mừng vì được trúng cá ngát. Ảnh: Nguyễn Minh.
“Dưới mặt biển sẽ có hàng ngàn chiếc lưỡi câu đung đưa, các loại cá đi tìm mồi gặp chướng ngại vật thì quay đầu hoặc quẫy đuôi sẽ bị mắc vào lưỡi câu. Cá càng ngọ nguậy thì chúng càng bị lưỡi câu dính chặt vào”, anh Khởi giải thích.
Vừa thăm câu vừa trò chuyện, vậy mà thợ câu kiều Nguyễn Văn Khởi liên tiếp gỡ các loại cá ngát, cá vồ chó, cá đuối, cá lạc, mực, thậm chí có cả tôm tít mắc câu một cách thuần thục. Riêng với những con cá nhỏ, anh sẽ thả chúng về biển cả như một cách để góp phần bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy hải sản.
Cá ngát mắc câu của thợ câu kiều Nguyễn Văn Khởi. Ảnh: Nguyễn Minh.
Anh Khởi cho biết, nghề này có thể làm quanh năm nhưng dính cá nhiều nhất là từ tháng 6 đến tháng 11 hàng năm. Tức vào mùa biển động, các luồng cá “chạy loạn” tứ tung nên dễ mắc câu hơn. Ngoài ra, thợ câu kiều cũng cần kinh nghiệm nhìn con nước, dòng chảy để thả câu và mỗi điểm chỉ 2-3 ngày rồi dời đi chỗ khác…
“Thấy vậy chứ nghề này cũng khó ăn lắm, nhất là lúc mới vào nghề, chuyện bị lưỡi câu móc vào tay túa máu được xem là bài học vỡ lòng. Rồi thu nhập cũng bấp bênh, phụ thuộc vào con nước, thời tiết… Thêm nữa, việc đi câu trên những chiếc vỏ lãi nhỏ giữa biển lúc sóng to, gió lớn; thậm chí nhiều người còn đi thăm câu đêm khiến nghề này có phần gian nan, nguy hiểm hơn. Ngoài ra, chuyện luồng câu của mình bị các ghe cào đêm vô tình kéo mất, dẫn đến đứt vốn cũng xảy ra hoài”, anh Khởi tâm sự.
"Dù cá không còn nhiều như trước nhưng nếu bỏ biển thì nhớ lắm...", anh Khởi tâm sự.
Mất chừng 3 giờ đồng hồ, thợ câu kiều Nguyễn Văn Khởi thăm hết 6 luồng dây câu. Anh tiếp tục thả thêm 2 luồng mới. Gió biển Tây Nam thổi mạnh khiến công việc của thợ câu kiều càng khó khăn hơn. Ngồi trên mũi vỏ lãi, anh Khởi kẹp một đầu chiếc dầm vào nách, phần còn lại ngoắc vào chân để bơi. Trong khi đó, hai tay thợ câu kiều thoăn thoắt thả luồng câu xuống biển một cách thuần thục, gọn ghẽ thể hiện sự từng trải và gắn bó rất lâu với nghề.
Anh Nguyễn Văn Khởi vui mừng bán được hơn 15 kg cá, gần 700 ngàn đồng, thành quả sau 1 ngày vất vả mưu sinh. Ảnh: Nguyễn Minh
Tạm ngắt quãng với câu chuyện của người thợ câu kiều, chúng tôi rảo mắt, thả hồn một lượt vào không gian mênh mông sóng nước - nơi chân trời chỉ còn là đường viền mong manh giữa trời và biển. Phía xa, những ngư dân miệt thứ vẫn miệt mài bám biển mưu sinh, mặc cho ánh mặt trời ngày càng gắt gỏng…
“Xong rồi nghen, giờ mình về bán cá”. Tiếng anh Khởi kéo chúng tôi ra khỏi những suy nghĩ bâng quơ trong đầu. Nhìn vào chiếc thùng đã gần đầy ắp cá phải chạy thêm oxy phòng chết ngộp, anh Khởi mừng rỡ: “Mùa biển động dính cá nhiều hơn, tranh thủ kiếm thêm để dành tiền học cho mấy đứa nhỏ. Bữa nay là khỏe lắm rồi đó. Mai tới ngày dời luồng câu mới mệt, phải mất gần cả ngày mới xong”.
Chiếc vỏ lãi đưa chúng tôi ngược trở về con rạch Thứ Sáu. Nó lao nhanh, xé toạc những con sóng biển đang vỗ mạnh khiến chúng tôi e ngại, thậm chí có phần sợ sệt. Ấy vậy mà, với những người thợ câu kiều họ lại vui mừng - bởi đơn giản, khi biển động cá sẽ mắc câu nhiều hơn.
Hôm nay, thợ câu kiều Nguyễn Văn Khởi bán được hơn 15 kg cá, gần 700 ngàn đồng!
Theo cán bộ ấp Sáu Biển, địa phương có khoảng 20 hộ làm nghề câu kiều ven biển. Nghề này có khó khăn, vất vả nhưng đổi lại người dân có thêm thu nhập lo cho con cái đến trường...
Nguyễn Minh